جمادی‌الاول: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''جمادی‌الاول؛'''</big> پنجمین ماه از ماه‌های تقویم قمری در فرهنگ اسلامی. ماه جمادی‌الاول (جمادی‌الاولی)، پنجمین ماه از ماه‌های دوازده‌گانة قمری در فرهنگ اسلامی است که بین ماه‌های ربیع‌الثانی و جمادی‌الثانی قرار گرفته است. به‌دلیل وجود...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''جمادی‌الاول؛'''</big> پنجمین ماه از ماه‌های تقویم قمری در فرهنگ اسلامی. | <big>'''جمادی‌الاول؛'''</big> پنجمین ماه از ماه‌های تقویم قمری در فرهنگ اسلامی. | ||
ماه جمادی‌الاول (جمادی‌الاولی)، پنجمین ماه از ماه‌های دوازده‌گانة قمری در فرهنگ اسلامی است که بین ماه‌های ربیع‌الثانی و جمادی‌الثانی قرار گرفته است. به‌دلیل وجود برخی مناسبت‌های مذهبی همچون ولادت حضرت زینب و فاطمیۀ اول، این ماه از اهمیت خاصی نزد شیعیان برخوردار است. | ماه جمادی‌الاول (جمادی‌الاولی)، پنجمین ماه از ماه‌های دوازده‌گانة قمری در فرهنگ اسلامی است که بین ماه‌های [[ربیع‌الثانی]] و [[جمادی‌الثانی]] قرار گرفته است. به‌دلیل وجود برخی مناسبت‌های مذهبی همچون ولادت [[حضرت زینب]] و فاطمیۀ اول، این ماه از اهمیت خاصی نزد [[شیعیان]] برخوردار است. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
واژۀ عربی جمادی، از ریشۀ «ج‌م‌د» به‌معنای خشکی<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه جمادی، در وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref> و سرمای سخت گرفته شده است. ماه‌های جمادی‌الاول و جمادی‌الثانی از ماه‌های جفتی در تقویم قمری هستند.<ref> [https://rch.ac.ir/article/Details/9850 عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | واژۀ عربی جمادی، از ریشۀ «ج‌م‌د» به‌معنای خشکی<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه جمادی، در وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref> و سرمای سخت گرفته شده است. ماه‌های جمادی‌الاول و [[جمادی‌الثانی]] از ماه‌های جفتی در تقویم قمری هستند.<ref> [https://rch.ac.ir/article/Details/9850 عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
==فلسفۀ نام‌گذاری== | ==فلسفۀ نام‌گذاری== | ||
ازآنجا که نام‌گذاری دو ماه جمادی‌الاول و جمادی‌الثانی در فصل سرما و یخبندان بوده و آب در این ماه‌ها منجمد می‌شده، نام آنها را «جمادی» یعنی یخبندان<ref> حائری، «جمادی»، دایرة‌المعارف تشیع، 1386ش، ج5، ص423؛ [https://rch.ac.ir/article/Details/9850 عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> گذاشته‌اند و چون پنجمین ماه از سال قمری است گاهی آن را جمادی خمسه نیز گفته‌اند.<ref> [https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه جمادی، در وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref> | ازآنجا که نام‌گذاری دو ماه جمادی‌الاول و [[جمادی‌الثانی]] در فصل سرما و یخبندان بوده و آب در این ماه‌ها منجمد می‌شده، نام آنها را «جمادی» یعنی یخبندان<ref> حائری، «جمادی»، دایرة‌المعارف تشیع، 1386ش، ج5، ص423؛ [https://rch.ac.ir/article/Details/9850 عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> گذاشته‌اند و چون پنجمین ماه از سال قمری است گاهی آن را جمادی خمسه نیز گفته‌اند.<ref> [https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه جمادی، در وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref> | ||
==ماه جمادی‌الاول قبل از اسلام== | ==ماه جمادی‌الاول قبل از اسلام== | ||
در دوران جاهلیت، مدت روزهای جمادی‌الاول را سی روز می‌دانستند، اما بعد از اسلام مثل دیگر ماه‌های قمری بر اساس رؤیت هلال 29 و یا 30 روز تعیین می‌شود.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/9850 عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>تقدیم و تأخیر ماه‌ها بر یکدیگر از دیگر آداب‌ورسوم عصر جاهلیت بوده است. آنها دو ماه جمادی‌الاول و جمادی‌الثانی را قبل از رجب قرار داده بودند و آنها را به نام‌های «الزباء و البائد» به‌معنای حادثۀ بزرگ می‌خواندند. همچنین، رجب از جمله ماه‌های حرام بوده که جنگ و خونریزی در آن تعطیل بود و مردم در دو ماه جمادی سعی می‌کردند که انتقام خود را از دشمن گرفته و با یکدیگر می‌جنگیدند و خونریزی، کشتار و چپاولگری در این دو ماه به اوج خود می‌رسید و به‌همین دلیل این ضرب‌المثل معروف به وجود آمد که «اَلعَجَب کُل‌العَجَب بَینَ‌الجَمَادی وَ الرَجَب».<ref>حائری، «جمادی»، دایرة‌المعارف تشیع، 1386ش، ج5، ص423.</ref> | در دوران جاهلیت، مدت روزهای جمادی‌الاول را سی روز می‌دانستند، اما بعد از اسلام مثل دیگر ماه‌های قمری بر اساس رؤیت هلال 29 و یا 30 روز تعیین می‌شود.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/9850 عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>تقدیم و تأخیر ماه‌ها بر یکدیگر از دیگر آداب‌ورسوم عصر جاهلیت بوده است. آنها دو ماه جمادی‌الاول و جمادی‌الثانی را قبل از [[رجب]] قرار داده بودند و آنها را به نام‌های «الزباء و البائد» به‌معنای حادثۀ بزرگ می‌خواندند. همچنین، رجب از جمله ماه‌های حرام بوده که جنگ و خونریزی در آن تعطیل بود و مردم در دو ماه جمادی سعی می‌کردند که انتقام خود را از دشمن گرفته و با یکدیگر می‌جنگیدند و خونریزی، کشتار و چپاولگری در این دو ماه به اوج خود می‌رسید و به‌همین دلیل این ضرب‌المثل معروف به وجود آمد که «اَلعَجَب کُل‌العَجَب بَینَ‌الجَمَادی وَ الرَجَب».<ref>حائری، «جمادی»، دایرة‌المعارف تشیع، 1386ش، ج5، ص423.</ref> | ||
==وقایع تاریخی ماه جمادی‌الاول== | ==وقایع تاریخی ماه جمادی‌الاول== | ||
در ماه جمادی‌الاول رویدادهای زیر واقع شده است: | در ماه جمادی‌الاول رویدادهای زیر واقع شده است: | ||
ولادت حضرت زینب (5 جمادی‌الاول 5ق)؛<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D8%A7%D9%87_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84 «ماه جمادی‌الاول»، دانشنامۀ اسلامی]</ref> | ولادت [[حضرت زینب]] (5 جمادی‌الاول 5ق)؛<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D8%A7%D9%87_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84 «ماه جمادی‌الاول»، دانشنامۀ اسلامی]</ref> | ||
شهادت فاطمۀ زهرا بنا به روایتی (13 جمادی‌الاول 11ق)؛<ref>قمی، مفاتیح‌الجنان، 1370ش، «اعمال ماه جمادی‌الاول».</ref> | شهادت [[فاطمۀ زهرا]] بنا به روایتی (13 جمادی‌الاول 11ق)؛<ref>قمی، مفاتیح‌الجنان، 1370ش، «اعمال ماه جمادی‌الاول».</ref> | ||
پیروزی امام علی در جنگ جمل، فتح بصره و ولادت امام سجاد (15 جمادی‌الاول 36ق).<ref>قمی، مفاتیح‌الجنان، 1370ش، «اعمال ماه جمادی‌الاول».</ref> | پیروزی [[امام علی]] در جنگ جمل، فتح بصره و ولادت [[امام سجاد]] (15 جمادی‌الاول 36ق).<ref>قمی، مفاتیح‌الجنان، 1370ش، «اعمال ماه جمادی‌الاول».</ref> | ||
==ماه جمادی‌الاول در فرهنگ شیعیان== | ==ماه جمادی‌الاول در فرهنگ شیعیان== | ||
در تقویم | در [[تقویم اسلامی]]، روز پنجم این ماه ولادت [[حضرت زینب]] است. در این روز [[شیعیان]] در کشورهای [[عراق]]، [[لبنان]]، [[سوریه]]<ref>[https://fa.alalam.ir/news/6462288/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8-%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82 «مراسم جشن میلاد حضرت زینب در زینبیه دمشق»، وب‌سایت شبکه العالم.] </ref> و نیز در سراسر [[ایران]] با تزئین و چراغانی کردن مساجد و اماکن متبرکه و با برپایی مراسم سخنرانی، مدیحه‌سرایی، شعرخوانی، مولودی‌خوانی، پخش شیرینی، چای و شربت این روز را جشن می‌گیرند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1401090603396/%D8%A8%D8%B1%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8-%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1 «برپایی جشن حضرت زینب در سراسر کشور»، خبرگزاری ایسنا.] </ref>در [[عراق]]، چند روز قبل از ولادت، با نصب کتیبه‌ها، تزئین و چراغانی حرم [[امام حسین]]، [[حضرت عباس]] و بین‌الحرمین برای برگزاری جشن ولادت حضرت زینب آماده می‌شوند. در شب و روز ولادت (پنجم جمادی‌الاول) زائران و مجاوران حرمین برای عرض تبریک ولادت حضرت زینب، خود را به حرم امام حسین و حضرت عباس رسانده و با پخش شیرینی و شربت این ولادت را به همدیگر تبریک می‌گویند.<ref>[https://www.karbobala.com/news/info/6546 «کربلای معلا مهیای جشن ولادت حضرت زینب»، وب‌سایت کرب‌و بلا.]</ref> | ||
روز پرستار که به‌مناسبت ولادت حضرت زینب، در ایران نام‌گذاری شده، از دیگر مناسبت‌های مذهبی در ماه جمادی‌الاول است. در این روز، به‌پاس زحمات و تلاش‌های پرستاران با اهدای گل و لوح تقدیر از زحمت‌های آنها تجلیل و قدردانی می‌شود.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5100767/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B7-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF «مراسم تجلیل از پرستاران در نقاط مختلف استان بوشهر برگزار شد»، خبرگزاری مهر،] [https://www.tabnak.ir/fa/tags/73831/1/%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1 «روز پرستار»، وب‌سایت تابناک.]</ref> | روز پرستار که به‌مناسبت ولادت حضرت زینب، در ایران نام‌گذاری شده، از دیگر مناسبت‌های مذهبی در ماه جمادی‌الاول است. در این روز، به‌پاس زحمات و تلاش‌های پرستاران با اهدای گل و لوح تقدیر از زحمت‌های آنها تجلیل و قدردانی می‌شود.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5100767/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B7-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF «مراسم تجلیل از پرستاران در نقاط مختلف استان بوشهر برگزار شد»، خبرگزاری مهر،] [https://www.tabnak.ir/fa/tags/73831/1/%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1 «روز پرستار»، وب‌سایت تابناک.]</ref> | ||
برپایی مراسم عزاداری به مناسبت شهادت فاطمۀ زهرا در شهرهای مختلف ایران از جمله | |||
برپایی مراسم عزاداری به مناسبت شهادت [[فاطمۀ زهرا]] در شهرهای مختلف [[ایران]] از جمله [[قم]]، [[مشهد]] و [[شیراز]] از سیزدهم تا پانزدهم جمادی‌الاول از دیگر مناسبت‌های این ماه در ایران است. از شب سیزده که شب شهادت فاطمۀ زهرا (بنا به روایت 75 روز) است مراسم عزاداری شروع و به‌مدت چند شب ادامه می‌یابد. در این مدت که آن را «فاطمیۀ اول» می‌نامند، با سیاه‌پوش شدن اماکن مذهبی همچون حرم [[امام رضا]]، [[فاطمۀ معصومه]]، امام‌زادگان، [[مساجد]]، حسینیه‌ها و تکایا با سخنرانی، مداحی و سینه‌زنی یاد و خاطرۀ [[حضرت زهرا]] را گرامی داشته و در مصیبت او عزاداری می‌کنند.<ref> [http://www.shabestan.ir/detail/News/758436 «فاطميه اول يا فاطميه دوم؛ کدام معتبر است؟»، خبرگزاری شبستان؛]</ref> | |||
==اعمال عبادی ماه جمادی‌الاول== | ==اعمال عبادی ماه جمادی‌الاول== | ||
از اعمال مستحبی ماه جمادی‌الاول، خواندن دعای «اللَّهُمَّ أَنْتَ اللَّهُ وَ أَنْتَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ وَ أَنْتَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ وَ أَنْتَ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ ...» در روز اول و روزه گرفتن در روز پانزدهم این ماه است.<ref>ابن‌طاووس، إقبال‌الأعمال، 1409ق، ج2، ص618-621.</ref> | از اعمال مستحبی ماه جمادی‌الاول، خواندن دعای «اللَّهُمَّ أَنْتَ اللَّهُ وَ أَنْتَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ وَ أَنْتَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ وَ أَنْتَ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ ...» در روز اول و روزه گرفتن در روز پانزدهم این ماه است.<ref>ابن‌طاووس، إقبال‌الأعمال، 1409ق، ج2، ص618-621.</ref> | ||
==ماه جمادی‌الاول در ادبیات فارسی== | ==ماه جمادی‌الاول در ادبیات فارسی== | ||
در ادبیات و اشعار فارسی، شاعران فارسی‌زبان همچون ابن‌یمین، | در ادبیات و اشعار فارسی، شاعران فارسی‌زبان همچون ابن‌یمین، [[حافظ]]، محیط قمی و [[فرخی سیستانی]]، جمادی و جمادی‌الاولی را در اشعار خود به‌کار برده‌اند؛ برای مثال، ابن‌یمین در اشعار خود چنین می‌گوید:<ref>[https://ganjoor.net/ebneyamin/divan/tarikh/sh8 ابن‌یمین، دیوان اشعار، شماره 8: وفات خواجه علاءالدین، وب‌سایت گنجور.]</ref> | ||
{{آغاز نستعلیق}} | {{آغاز نستعلیق}} | ||
{{شعر|نستعلیق}} | {{شعر|نستعلیق}} | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۹: | ||
* «مراسم تجلیل از پرستاران در نقاط مختلف استان بوشهر برگزار شد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 30 آذر 1399ش. | * «مراسم تجلیل از پرستاران در نقاط مختلف استان بوشهر برگزار شد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 30 آذر 1399ش. | ||
* «مراسم جشن میلاد حضرت زینب در زینبیه دمشق»، وب‌سایت شبکه العالم، تاریخ درج مطلب: 11 آذر 1401ش. | * «مراسم جشن میلاد حضرت زینب در زینبیه دمشق»، وب‌سایت شبکه العالم، تاریخ درج مطلب: 11 آذر 1401ش. | ||
[[رده: ویکی‌زندگی]] | [[رده: ویکی‌زندگی]] [[رده: مناسبت‌های دینی]] | ||