روابط خانوادگی: تفاوت میان نسخه‌ها

خانواده، مهم‌ترین نهاد اجتماعی در سراسر جهان به‌حساب می‌آید و با روابطی که بین اعضای آن وجود دارد اثر زیادی بر تک‌تک اعضای آن و جامعه می‌گذارد. اعضای یک خانواده با داشتن روابط سالم، توانایی رشد همه‌جانبه را داشته و به‌سوی اهداف اساسی زندگی گام برمی‌دارند.  

انسان‌ها، نیازمندی‌های مختلفی دارند که اصلی‌ترین آنها، در محیط خانواده تأمین می‌شود. در محیط خانواده نیاز فرزند به پدر و مادر و نیز نیاز مستقیم زن و شوهر به یکدیگر (مانند نیازهای جنسی و عاطفی) تأمین می‌شود و پیش‌نیاز تأمین این نیازهای اساسی آدمی، بودن در محیط خانواده و برقراری روابط خانوادگی مؤثر است.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87#_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7%20%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF%20%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87 «روابط خانواده»، ویکی‌فقه.]</ref>   

# اعتماد و صداقت؛

# حفظ فردیت اعضای خانواده؛

خانواده، از هر نوعی که باشد نیازمند تقویت روابط بین اعضای آن است. برخی از راه‌کارهای تقویت روابط خانوادگی به شرح زیر هستند:  

# یادگیری: در خانواده، افراد به یادگیری ارزش‌ها، مهارت‌ها و رفتارها اقدام می‌کنند. خانواده‌های قوی، در کنار مدیریت و کنترل تجربه‌های خود، فرزندان را در بیرون از خانه راهنمایی کرده و از ارزش‌های خانوادگی دفاع می‌کنند.  

# عشق: کارشناسان، عشق را قلب خانواده می‌دانند. از آن‌جایی که تمامی انسان‌ها نیاز به دوست‌داشتن و دوست‌ داشته‌شدن دارند، خانواده بهترین جایی است که آدمی می‌تواند این حس را تجربه و تمرین کند.   

# رهبری: هر خانواده‌ای نیاز به یک رهبر دارد. در بیشتر خانواده‌ها، بزرگ‌ترین عضو خانواده این مسئولیت را بر عهده گرفته و مجموعه‌ای از قوانین و راهنمایی‌ها را به اعضای دیگر خانواده اعلام می‌کند. این قوانین، همواره باید بر اساس درک اعضای خانواده از یکدیگر صورت بگیرد و نه از روی اجبار.   

# برقراری ارتباطات: صحبت‌کردن با اعضای خانواده و داشتن مهارت‌های ارتباطی خوب.  

دین اسلام، خانواده را نخستین مکان برای هر فرد دانسته و آن را از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی معرفی می‌کند که با پیوند ازدواج، شروع و با تولد فرزندان به تکامل می‌رسد. از جمله مهم‌ترین روابط خانوادگی توصیه‌شده در اسلام به شرح زیر هستند:

# وظایف مرد: قیمومیت و سرپرستی خانواده (دین اسلام، سرپرستی خانواده را بر دوش مردان قرار داده)، رفتاری و اخلاقی (در قرآن،<ref>سورۀ نساء، آیۀ 19.</ref>  بر برخورد نیکو با همسر از سوی مردان تأکید بسیاری شده زیرا این کار، پایه‌های زندگی را مستحکم کرده و زن و فرزندان را به زندگی دلگرم می‌کند)، اقتصادی و مالی (فراهم‌کردن امکانات زندگی و یاری‌کردن همسر در راستای انجام وظایف همسری و مادری بر عهدۀ مردان است).

# وظایف زن: قیمومیت و سرپرستی خانواده (در اسلام از زنان خواسته شده تا در غیاب مردان، حافظ خانواده و منافع او باشند)، رفتاری و اخلاقی (افزایش صمیمیت و محبت در خانواده) و اقتصادی و مالی (بر اساس دین اسلام، زنان وظیفه‌ای در قبال تأمین اقتصاد خانواده نداشته و هر آن‌چه که کسب می‌کنند، متعلق به خود آنها است).

پدر و مادر وظیفه دارند تا با رعایت قوانین بهداشتی، محیط زندگی را سالم نگه دارند. علاوه بر آن، لازم به ذکر است که فرزندان تنها وارث مال والدین خود نبوده، بلکه تمامی کردارها و رفتارهای نیک و بد والدین، خلق‌وخو و روش تریبیتی آنها را نیز به ارث می‌برند.<ref>[https://journals.atu.ac.ir/article_1315.html رزمیان و دیگران، «روابط خانوادگی از منظر تفسیر المیزان»، 1393ش، ص56-58.]</ref>   

رابطۀ فرزندان با والدین، از مهم‌ترین روابطی است که یک انسان با انسانی دیگر داشته و اصل وجود فرزند به پدر و مادر وابسته است. به‌همین دلیل است که در قرآن، خداوند پس از پرستش خود، آدمی را به احسان نسبت به پدر و مادر، سفارش کرده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_36_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1 سورۀ نساء، آیۀ 36.]</ref>  از جمله وظایف فرزندان در قبال والدینِ آنها، اطاعت، احسان و نیکی به پدر و مادر و دعا در حق پدر و مادر است.<ref> [https://journals.atu.ac.ir/article_1315.html رزمیان و دیگران، «روابط خانوادگی از منظر تفسیر المیزان»، 1393ش، ص56-58.]</ref>   

کارشناسان معتقدند که خانواده با برقراری روابط نزدیک و مثبت می‌تواند نقش مؤثری را در ارتقای بهداشت روانی فرزندان ایفا کند. در حقیقت، انسجام و همدلی، روابط صمیمانه، مشارکت و اعتماد میان اعضای خانواده آثار مثبت و پایداری را بر سلامت روان فرزندان می‌گذارد. در مقابل، اختلافات خانوادگی و عدم‌توجه کافی والدین به فرزندان، آثاری منفی روی بهداشت روانی آنها خواهد گذاشت.<ref>[https://www.sid.ir/paper/192724/fa حقیقتیان و دیگران، «تأثیر روابط خانوادگی بر بهداشت روانی فرزندان در شهر اصفهان»، 1390ش، ص353-354.]</ref>   

# سنت‌های ریشه‌دار اجتماعی: امروزه، هنوز در بسیاری از نقاط ایران، نسبت به شغل زنان، دید مناسبی نداشته و جایگاه زن را در خانه می‌دانند. آنها، هر اقدامی غیر از خانه‌داری را ضدارزش توصیف می‌کنند.<ref>شادی‌طلب، توسعه و چالش‌های زنان ایران، 1381ش، ص145.</ref>   

# باور عمومی فضای کشور: در ایران، هر حیطۀ کاری را مناسب حضور زنان ندانسته و نسبت به آن نظر مخالف دارند.  

این در حالی است که تحقیقات صورت‌گرفته نشان می‌دهند که انواع روابط خانوادگی، از جمله روابط زناشویی، خویشاوندی و روابط با فرزندان، بالاترین سطح فراوانی را داشته‌اند. علاوه بر آن، اشتغال زنان دارای کارکردهای آشکار (مانند درآمدزایی، افزایش منزلت اجتماعی و کمک به اقتصاد خانواده) و کارکردهای پنهان (مانند روابط صمیمی و عاطفی والدین با یکدیگر، ایجاد ارتباط مؤثر با خویشاوندان و فرزندان) است؛ برای مثال، زمانی‌که زنان در بیرون از خانه فعالیت دارند، به‌صورت توافقی، کارهای مربوط به خانه را با همسر خود تقسیم کرده و به همدیگر در امور خانه کمک می‌کنند. همین موضوع، منجر به رضایت نسبی و افزایش کارکرد پنهان در روابط زناشویی می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/255053/fa قوی و محمدی، «بررسی تأثیر اشتغال خارج از خانۀ زنان بر روابط خانوادگی»، 1393ش، ص11-12.]</ref>