قانون تنظیم خانواده و جمعیت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
مهدی مهدوی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
سیاست تنظیم خانواده و جمعیت، پیش از انقلاب اسلامی ایران از 1346ش تا 1357ش از سوی رژیم پهلوی دنبال شد؛<ref>صادقی، «تنظیم خانواده»، ۱۳۸۳ش، ص160.</ref> در دهه ۱۳۳۵–۱۳۴۵ش نرخ رشد جمعیت ۱/۳ بود که پس از اجرای برنامه تنظیم خانواده به ۷۱/۲ کاهش یافت.<ref>رهبری، اسلام و سامان‌دهی جمعیت، ۱۳۸۵ش، ص22.</ref> بسیاری از متفکران مسلمان،<ref>محمودی، «تحولات جمعیتی، چالش‌های پیش رو و لزوم تجدید نظر در سیاست‌های جمعیتی ایران»، ۱۳۸۹ش، ص46.</ref> ازجمله مرتضی مطهری<ref>رهبری، اسلام و سامان‌دهی جمعیت، 1385ش، ۲۵–۳۳.</ref> با تنظیم خانواده در آن زمان مخالفت کرده و آن را برنامۀ استعماری دانستند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سیاست افزایش جمعیت به‌صورت عملی اجرا شد و نرخ رشد جمعیت در دهۀ اول انقلاب به ۹/۳ افزایش یافت.<ref>محمودی، «تحولات جمعیتی، چالش‌های پیش رو و لزوم تجدید نظر در سیاست‌های جمعیتی ایران»، ۱۳۸۹ش، ص46.</ref>در دهۀ دوم بعد از انقلاب که مقارن با برنامۀ پنج‌سالۀ اول و دوم توسعۀ اجتماعی و اقتصادی کشور (1368-1377ش) بود، کنترل جمعیت از اولویت ویژه‌ای برخوردار شد. حمایت مسئولان وقت و علمای دین، به برنامه‌های تنظیم خانواده دولت مشروعیت بخشید و زمینه‌ساز انجام فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی مانند ایجاد کارگاه‌هایی برای زوج‌های جوان، آموزش از طریق رسانه‌ها و آموزش در دبیرستان‌ها شد. در 1369ش «شوراى تحدید موالید» با تصویب دولت شکل گرفت و در 1370ش «اداره کل جمعیت و تنظیم خانواده» پدید آمد. در مرحلۀ بعد، قانون تنظیم خانواده و جمعیت در ۱۳۷۲ش توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در همان سال به تأیید شوراى نگهبان رسید.<ref>رهبری، «اسلام و جمعیت»، 1381ش، ص14-15؛ [[C: | سیاست تنظیم خانواده و جمعیت، پیش از انقلاب اسلامی ایران از 1346ش تا 1357ش از سوی رژیم پهلوی دنبال شد؛<ref>صادقی، «تنظیم خانواده»، ۱۳۸۳ش، ص160.</ref> در دهه ۱۳۳۵–۱۳۴۵ش نرخ رشد جمعیت ۱/۳ بود که پس از اجرای برنامه تنظیم خانواده به ۷۱/۲ کاهش یافت.<ref>رهبری، اسلام و سامان‌دهی جمعیت، ۱۳۸۵ش، ص22.</ref> بسیاری از متفکران مسلمان،<ref>محمودی، «تحولات جمعیتی، چالش‌های پیش رو و لزوم تجدید نظر در سیاست‌های جمعیتی ایران»، ۱۳۸۹ش، ص46.</ref> ازجمله مرتضی مطهری<ref>رهبری، اسلام و سامان‌دهی جمعیت، 1385ش، ۲۵–۳۳.</ref> با تنظیم خانواده در آن زمان مخالفت کرده و آن را برنامۀ استعماری دانستند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سیاست افزایش جمعیت به‌صورت عملی اجرا شد و نرخ رشد جمعیت در دهۀ اول انقلاب به ۹/۳ افزایش یافت.<ref>محمودی، «تحولات جمعیتی، چالش‌های پیش رو و لزوم تجدید نظر در سیاست‌های جمعیتی ایران»، ۱۳۸۹ش، ص46.</ref>در دهۀ دوم بعد از انقلاب که مقارن با برنامۀ پنج‌سالۀ اول و دوم توسعۀ اجتماعی و اقتصادی کشور (1368-1377ش) بود، کنترل جمعیت از اولویت ویژه‌ای برخوردار شد. حمایت مسئولان وقت و علمای دین، به برنامه‌های تنظیم خانواده دولت مشروعیت بخشید و زمینه‌ساز انجام فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی مانند ایجاد کارگاه‌هایی برای زوج‌های جوان، آموزش از طریق رسانه‌ها و آموزش در دبیرستان‌ها شد. در 1369ش «شوراى تحدید موالید» با تصویب دولت شکل گرفت و در 1370ش «اداره کل جمعیت و تنظیم خانواده» پدید آمد. در مرحلۀ بعد، قانون تنظیم خانواده و جمعیت در ۱۳۷۲ش توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در همان سال به تأیید شوراى نگهبان رسید.<ref>رهبری، «اسلام و جمعیت»، 1381ش، ص14-15؛ [[C:/Users/najafi/Downloads/4641394h01287.pdf|گلپایگانی، «بررسی عوامل موثر بر تغییر نگرش خانواده‌های ایرانی در خصوص کم فرزندآوری با نگاه به سیاست‌های جمعیتی»، 27 آبان 1394ش.]]</ref> | ||
==اهمیت و جایگاه== | ==اهمیت و جایگاه== | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
3. آموزش و پرورش به صورت‌های مختلف بینش والدین را در تعیین تعداد فرزندان و اندازۀ خانواده تغییر داد و با ترویج شعارهایی چون رفاه بیشتر با داشتن فرزند کمتر حاصل می‌شود، در کاهش باروری نقش موثری را ایفا کرد. | 3. آموزش و پرورش به صورت‌های مختلف بینش والدین را در تعیین تعداد فرزندان و اندازۀ خانواده تغییر داد و با ترویج شعارهایی چون رفاه بیشتر با داشتن فرزند کمتر حاصل می‌شود، در کاهش باروری نقش موثری را ایفا کرد. | ||
4. در تمام مراکز و سازمان‌ها، پوسترهایی در تبلیغ کاهش فرزندآوری مشاهده می‌شد و حذف کلیه سیاست‌های تشویقی 3 اولاد به بالا به‌عنوان اساس فعالیت‌های اجرایی مدنظر قرار گرفت. <ref>[[C: | 4. در تمام مراکز و سازمان‌ها، پوسترهایی در تبلیغ کاهش فرزندآوری مشاهده می‌شد و حذف کلیه سیاست‌های تشویقی 3 اولاد به بالا به‌عنوان اساس فعالیت‌های اجرایی مدنظر قرار گرفت. <ref>[[C:/Users/najafi/Downloads/4641394h01287.pdf|گلپایگانی، «بررسی عوامل موثر بر تغییر نگرش خانواده‌های ایرانی در خصوص کم فرزندآوری با نگاه به سیاست‌های جمعیتی»، 27 آبان 1394ش.]]</ref> | ||
5. وام 150 میلیون دلاری صندوق جمعیت سازمان ملل متحد برای تنظیم خانواده در ایران اختصاص یافت و ایران به‌عنوان مرکزی برای آموزش کنترل جمعیت کشورهای آسیای میانه انتخاب شد. همچنین کمک 1.8 میلیون دلاری به ایران در محورهای برنامه پنج ساله یونیسف قرار گرفت.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/93633/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 «تاریخچه کنترل جمعیت در ایران»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | 5. وام 150 میلیون دلاری صندوق جمعیت سازمان ملل متحد برای تنظیم خانواده در ایران اختصاص یافت و ایران به‌عنوان مرکزی برای آموزش کنترل جمعیت کشورهای آسیای میانه انتخاب شد. همچنین کمک 1.8 میلیون دلاری به ایران در محورهای برنامه پنج ساله یونیسف قرار گرفت.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/93633/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 «تاریخچه کنترل جمعیت در ایران»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | ||
6. توفیق جمهوری اسلامی ایران در تدوین و اجرای برنامه‌های جمعیتی که مورد تأیید و حمایت نهادهای ذیربط سازمان ملل به‌ویژه صندوق جمعیت بود، باعث شد که در 13 فروردین 1378ش جایزۀ جمعیت به ایران تعلق بگیرد. اعطای این جایزه به سید علی‌رضا مرندی، که از جانب دولت جمهوری اسلامی ایران به کمیتۀ جایزه جمعیت معرفی شده بود، به‌دلیل تلاش ویژۀ وی طی بیش از یک دهه در زمینۀ تدوین، پیشبرد و اجرای سیاست‌های تنظیم خانواده و جمعیت در کشور و تأثیر مثبت سیاست‌های اتخاذشده بر کاهش جدی نرخ رشد سالانۀ جمعیت در ایران صورت گرفت.<ref>[https://www.irna.ir/news/5666285/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%87-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%B4%D8%AF «دکتر مرندی برنده جایزه جمعیت سازمان ملل شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | 6. توفیق جمهوری اسلامی ایران در تدوین و اجرای برنامه‌های جمعیتی که مورد تأیید و حمایت نهادهای ذیربط سازمان ملل به‌ویژه صندوق جمعیت بود، باعث شد که در 13 فروردین 1378ش جایزۀ جمعیت به ایران تعلق بگیرد. اعطای این جایزه به سید علی‌رضا مرندی، که از جانب دولت جمهوری اسلامی ایران به کمیتۀ جایزه جمعیت معرفی شده بود، به‌دلیل تلاش ویژۀ وی طی بیش از یک دهه در زمینۀ تدوین، پیشبرد و اجرای سیاست‌های تنظیم خانواده و جمعیت در کشور و تأثیر مثبت سیاست‌های اتخاذشده بر کاهش جدی نرخ رشد سالانۀ جمعیت در ایران صورت گرفت.<ref>[https://www.irna.ir/news/5666285/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%87-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%B4%D8%AF «دکتر مرندی برنده جایزه جمعیت سازمان ملل شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* امام خمینی، سیدروح‌الله، صحيفه نور، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، 1371ش. | *امام خمینی، سیدروح‌الله، صحيفه نور، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، 1371ش. | ||
*«پیری جمعیت، هشداری که باید جدی گرفته شود»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۲ش. | |||
* «پیری جمعیت، هشداری که باید جدی گرفته شود»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۲ش. | *«تاریخچه کنترل جمعیت در ایران»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 6 بهمن 1392ش. | ||
*«تحدید نسل»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 13 آبان 1392ش. | |||
* «تاریخچه کنترل جمعیت در ایران»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 6 بهمن 1392ش. | *«چرا مساله جمعیت از نظر رهبر انقلاب اهمیت راهبردی دارد؟»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: 30 اردیبهشت 1403ش. | ||
*«دکتر مرندی برنده جایزه جمعیت سازمان ملل شد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ فروردین ۱۳۷۸ش. | |||
* «تحدید نسل»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 13 آبان 1392ش. | *رهبری، حسن، اسلام و سامان‌دهی جمعیت، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۵ش. | ||
*رهبری، حسن، «اسلام و جمعیت»، مجلۀ فقه، شمارۀ 33 و 34، پاییز و زمستان 1381ش. | |||
* «چرا مساله جمعیت از نظر رهبر انقلاب اهمیت راهبردی دارد؟»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: 30 اردیبهشت 1403ش. | *شورای عالي انقالب فرهنگي، جنگ جمعيتي(ستيز صهيونيسم عليه ملت‌ها)، 1392ش. | ||
*صادقی، مریم، «تنظیم خانواده»، مجله فقه و حقوق خانواده، شماره، ۳۶، ۱۳۸۳ش. | |||
* «دکتر مرندی برنده جایزه جمعیت سازمان ملل شد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ فروردین ۱۳۷۸ش. | *عظيم‌زاده اردبيلي، فائزه و جلالی، زهرا، «آسیب‌شناسی سیاست کنترل موالید و قانون تنظیم خانواده»، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده (نداي صادق)، سال بيست و سوم، شمارۀ 1، بهار و تابستان 1397ش. | ||
*«قانون تنظیم خانواده و جمعیت»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1403ش. | |||
* رهبری، حسن، اسلام و سامان‌دهی جمعیت، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۵ش. | *گلپایگانی، زهرا، «بررسی عوامل موثر بر تغییر نگرش خانواده‌های ایرانی در خصوص کم فرزندآوری با نگاه به سیاست‌های جمعیتی»، کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران، 27 آبان 1394ش. | ||
*محمودی، محمدجواد، «تحولات جمعیتی، چالش‌های پیش رو و لزوم تجدید نظر در سیاست‌های جمعیتی ایران»، مجلۀ برداشت دوم، شماره ۱۱–۱۲، ۱۳۸۹ش. | |||
* رهبری، حسن، «اسلام و جمعیت»، مجلۀ فقه، شمارۀ 33 و 34، پاییز و زمستان 1381ش. | *«مروری بر سیاست‌های فرزندآوری کشور؛ از تحدید تا تشویق»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: 30 اردیبهشت 1403ش. | ||
*ملکوتی‌نیا، علی و نیکویی روزبهانی، زینب‌سادات، «بررسی و نقد اندیشه فرزند کمتر، زندگی بهتر در جامعه معاصر ایران با رویکرد اسلامی»، ماهنامه معرفت، شمارۀ 245، اردیبهشت 1397ش. | |||
* شورای عالي انقالب فرهنگي، جنگ جمعيتي(ستيز صهيونيسم عليه ملت‌ها)، 1392ش. | |||
* صادقی، مریم، «تنظیم خانواده»، مجله فقه و حقوق خانواده، شماره، ۳۶، ۱۳۸۳ش. | |||
* عظيم‌زاده اردبيلي، فائزه و جلالی، زهرا، «آسیب‌شناسی سیاست کنترل موالید و قانون تنظیم خانواده»، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده (نداي صادق)، سال بيست و سوم، شمارۀ 1، بهار و تابستان 1397ش. | |||
* «قانون تنظیم خانواده و جمعیت»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1403ش. | |||
* گلپایگانی، زهرا، «بررسی عوامل موثر بر تغییر نگرش خانواده‌های ایرانی در خصوص کم فرزندآوری با نگاه به سیاست‌های جمعیتی»، کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران، 27 آبان 1394ش. | |||
* محمودی، محمدجواد، «تحولات جمعیتی، چالش‌های پیش رو و لزوم تجدید نظر در سیاست‌های جمعیتی ایران»، مجلۀ برداشت دوم، شماره ۱۱–۱۲، ۱۳۸۹ش. | |||
* «مروری بر سیاست‌های فرزندآوری کشور؛ از تحدید تا تشویق»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: 30 اردیبهشت 1403ش. | |||
* ملکوتی‌نیا، علی و نیکویی روزبهانی، زینب‌سادات، «بررسی و نقد اندیشه فرزند کمتر، زندگی بهتر در جامعه معاصر ایران با رویکرد اسلامی»، ماهنامه معرفت، شمارۀ 245، اردیبهشت 1397ش. | |||
[[رده: ویکی‌زندگی]] | [[رده: ویکی‌زندگی]] | ||
[[رده: ازدواج]] | [[رده: ازدواج]] | ||