دین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>دین</big>'''؛ مجموعه‌ای از باورهای پذیرفته شده و کنش‌های فردی و جمعی متناسب با آن. | '''<big>دین</big>'''؛ مجموعه‌ای از باورهای پذیرفته شده و کنش‌های فردی و جمعی متناسب با آن. | ||
[[پرونده:دین2.jpg|300px|thumb|left|نخستین کنفرانس [[تربیت دینی]] در ادیان | [[پرونده:دین2.jpg|300px|thumb|left|نخستین کنفرانس [[تربیت دینی]] در [[ادیان ابراهیمی]]، سال 1397ش، [[مشهد]]]] | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
===دین در لغت=== | ===دین در لغت=== | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
گرایش روان‌شناختی، خود شامل دو نظریه عاطفه‌گرا و عقل‌گرا است. | گرایش روان‌شناختی، خود شامل دو نظریه عاطفه‌گرا و عقل‌گرا است. | ||
دین در نظریه عقل‌گرایان، محصول جهل و نادانی بشر است. انسان تا زمانی که از امکان و توانایی علمی اندکی برخودار بود مجهولات پدیده‌های عالم را به دین و متافیزیک ربط می‌داد.<ref>اگوست کنت، به‌نقل از پیروزمند، قلمرو دین در تعیین مفروضات اساسی، ارزش‌ها، رفتارها و نمادها، 1389ش، ص16.</ref> این نظریه، مخالف مبانی توحیدی ادیان الهی است. همچنین برخی از جامعه‌شناسان دین از منتقدان جدی این نظریه هستند و آن را فاقد شواهد اثبات‌پذیر اجتماعی و بشری دانسته‌اند.<ref>مالکوم همیلتون، به‌نقل از پیروزمند، قلمرو دین در تعیین مفروضات اساسی، ارزش‌ها، رفتارها و نمادها، 1389ش، ص19.</ref> | دین در نظریه عقل‌گرایان، محصول جهل و نادانی بشر است. [[انسان]] تا زمانی که از امکان و توانایی علمی اندکی برخودار بود مجهولات پدیده‌های عالم را به دین و متافیزیک ربط می‌داد.<ref>اگوست کنت، به‌نقل از پیروزمند، قلمرو دین در تعیین مفروضات اساسی، ارزش‌ها، رفتارها و نمادها، 1389ش، ص16.</ref> این نظریه، مخالف مبانی توحیدی ادیان الهی است. همچنین برخی از جامعه‌شناسان دین از منتقدان جدی این نظریه هستند و آن را فاقد شواهد اثبات‌پذیر اجتماعی و بشری دانسته‌اند.<ref>مالکوم همیلتون، به‌نقل از پیروزمند، قلمرو دین در تعیین مفروضات اساسی، ارزش‌ها، رفتارها و نمادها، 1389ش، ص19.</ref> | ||
نظریه عاطفه‌گرایان، باورهای مذهبی را برخاسته از حالات عاطفی در ذهن انسان‌ها می‌داند. غفلت از رهیافت عقل و عقیده در مناسبات و [[مناسک دینی]] و تبیین ناقص از رابطه عاطفه و [[مناسک دینی]] از مهم‌ترین نقدهای وارد شده بر این نظریه است.<ref>پیروزمند، قلمرو دین در تعیین مفروضات اساسی، ارزش‌ها، رفتارها و نمادها، 1389ش، ص20-22.</ref> | نظریه عاطفه‌گرایان، باورهای مذهبی را برخاسته از حالات عاطفی در ذهن انسان‌ها می‌داند. غفلت از رهیافت عقل و عقیده در مناسبات و [[مناسک دینی]] و تبیین ناقص از رابطه عاطفه و [[مناسک دینی]] از مهم‌ترین نقدهای وارد شده بر این نظریه است.<ref>پیروزمند، قلمرو دین در تعیین مفروضات اساسی، ارزش‌ها، رفتارها و نمادها، 1389ش، ص20-22.</ref> | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
برخی از حواریون [[عیسی]] بن [[مریم]] همچون پولُس، باورهای شرک‌آلودی مثل تثلیث را به آیین [[مسیحیت]] افزودند.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/حضرت_عیسی «حضرت عیسی»، سایت ویکی فقه.] </ref> [[قرآن]] نیز به این افزونه‌های شرک‌آلود در آیین [[مسیحیت]] اشاره کرده است.<ref>سوره توبه، آیه 30؛ سوره مائده، آیه 72-73.</ref> | برخی از حواریون [[عیسی]] بن [[مریم]] همچون پولُس، باورهای شرک‌آلودی مثل تثلیث را به آیین [[مسیحیت]] افزودند.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/حضرت_عیسی «حضرت عیسی»، سایت ویکی فقه.] </ref> [[قرآن]] نیز به این افزونه‌های شرک‌آلود در آیین [[مسیحیت]] اشاره کرده است.<ref>سوره توبه، آیه 30؛ سوره مائده، آیه 72-73.</ref> | ||
«کتاب مقدس» عنوان کتاب دینی مسیحیان است که آن را آسمانی و الهی می‌دانند. در زبان انگلیسی به آن «Bible» به‌معنای «[[کتاب]]» گفته می‌شود.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/کتاب_مقدس «کتاب مقدس»، سایت ویکی فقه.] </ref> در فارسی و عربی به آن «عهدین» می‌گویند که طبق اعتقاد مسیحیان اشاره به عهد و پیمانی دارد که خدا با انسان بسته است: عهد قدیم که خدا در آن از انسان پیمان گرفته است تا بر شریعت الهی گردن نهد و نماد آن ختنه کردن است. قدیم بودن آن به خاطر این است که ابتدا با ابراهیم و بعد با موسی این عهد بسته شد. و عهد جدید که با ظهور عیسی تازه شد و خدا عهد دیگری با انسان بست، این عهد و پیمان بر سر محبت خدا و عیسی مسیح است. یهودیان فقط عهد قدیم را بهعنوان عهد قبول دارند. عهد قدیم به زبان عِبری نگاشته شده است و در سده‌های قبل از میلاد به زبان یونانی ترجمه شد که معروف‌ترین آن ترجمه‌ها «سبعینیه» است. | «کتاب مقدس» عنوان کتاب دینی مسیحیان است که آن را آسمانی و الهی می‌دانند. در زبان انگلیسی به آن «Bible» به‌معنای «[[کتاب]]» گفته می‌شود.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/کتاب_مقدس «کتاب مقدس»، سایت ویکی فقه.] </ref> در فارسی و عربی به آن «عهدین» می‌گویند که طبق اعتقاد مسیحیان اشاره به عهد و پیمانی دارد که [[خدا]] با [[انسان]] بسته است: عهد قدیم که [[خدا]] در آن از [[انسان]] پیمان گرفته است تا بر شریعت الهی گردن نهد و نماد آن [[ختنه]] کردن است. قدیم بودن آن به خاطر این است که ابتدا با [[ابراهیم]] و بعد با [[موسی]] این عهد بسته شد. و عهد جدید که با ظهور [[عیسی]] تازه شد و خدا عهد دیگری با انسان بست، این عهد و پیمان بر سر محبت [[خدا]] و [[عیسی]] مسیح است. یهودیان فقط عهد قدیم را بهعنوان عهد قبول دارند. عهد قدیم به زبان عِبری نگاشته شده است و در سده‌های قبل از میلاد به زبان یونانی ترجمه شد که معروف‌ترین آن ترجمه‌ها «سبعینیه» است. | ||
[[پرونده:دین3.jpg|300px|thumb|left|دیدار پاپ فرانسیس، رهبر مسیحیان کاتولیک با آیت‌الله | [[پرونده:دین3.jpg|300px|thumb|left|دیدار [[پاپ]] فرانسیس، رهبر مسیحیان کاتولیک با [[آیت‌الله سیستانی]]، از [[مراجع تقلید]] [[شیعه|شیعیان]]، در شهر [[نجف]]، اسفند 1399ش]] | ||
مسیحیت دارای دو انشعاب به نام‌های کاتولیک و ارتدکس است که هر دو نسخه سبعینیه را معتبر می‌دانند.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/کتاب_مقدس «کتاب مقدس»، سایت ویکی فقه.]</ref> عهد جدید مشتمل بر 27 کتاب است که انجیل مَتّی، انجیل مَرقُس،<ref>Μάρκος، چکش بزرگ.</ref> انجیل لوقا و انجیل یوحَنّا از جمله آن کتب است.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/کتاب_مقدس «کتاب مقدس»، سایت ویکی فقه.]</ref> | [[مسیحیت]] دارای دو انشعاب به نام‌های کاتولیک و ارتدکس است که هر دو نسخه سبعینیه را معتبر می‌دانند.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/کتاب_مقدس «کتاب مقدس»، سایت ویکی فقه.]</ref> عهد جدید مشتمل بر 27 کتاب است که انجیل مَتّی، انجیل مَرقُس،<ref>Μάρκος، چکش بزرگ.</ref> انجیل لوقا و انجیل یوحَنّا از جمله آن کتب است.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/کتاب_مقدس «کتاب مقدس»، سایت ویکی فقه.]</ref> | ||
===آیین اسلام=== | ===آیین اسلام=== | ||
آیین اسلام از ادیان ابراهیمی و آخرین شریعت توحیدی است که حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) از سوی خدا برای هدایت مردم عرضه کرد. علت نام‌گذاری این دین به | آیین [[اسلام]] از [[ادیان ابراهیمی]] و آخرین شریعت توحیدی است که حضرت [[محمد]] (صلی الله علیه و آله) از سوی [[خدا]] برای هدایت مردم عرضه کرد. علت نام‌گذاری این دین به [[اسلام]]، آن است که مسلمان تسلیم اراده خداوند می‌شود.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/اسلام «اسلام»، سایت ویکی شیعه.] </ref> افراد برای گرویدن به دین [[اسلام]] با گفتن دو جمله «أشهد أن لا إله إلا الله» و «أشهد أن محمداً رسول الله» به یگانگی [[خدا]] و رسالت حضرت [[محمد]]، شهادت می‌دهند. دستورات و پیام‌های الهی دین [[اسلام]] که از طریق [[وحی]] بر پیامبر نازل شده در «[[قرآن]]» بهعنوان کتاب آسمانی مسلمانان گردآوری شده است.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 «اسلام»، سایت ویکی اهل البیت.] </ref> | ||
اصول دین | [[اصول دین]] [[اسلام]]، [[توحید]] (یگانگی خداوند)، [[نبوت]] (رسالت [[محمد]]) و [[معاد]] (زندگی پس از مرگ و محاسبه اعمال و پاداش و جزا) است. وظایف عملی مسلمانان با عنوان [[فروع دین]]، شامل سه دسته کلی عبادات، [[اخلاق]] و احکام (فردی و اجتماعی) است. امروزه دین [[اسلام]] دارای دو مذهب [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]] است که هر یک فرقه‌های متعددی دارند. در [[مذهب]] [[شیعه]]، [[امامت]] نیز امتداد اصل [[نبوت]] محسوب می‌شود. مهم‌ترین دلیل ایجاد این دو [[مذهب]]، اختلاف مسلمانان در مسئله [[امامت]] و جانشینی پیامبر خدا بود.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 «اسلام»، سایت ویکی شیعه.]</ref> | ||
در باور مسلمانان، | در باور مسلمانان، «[[قرآن]]» آخرین [[کتاب آسمانی]] است که به‌وسیله [[جبرئیل]] بر [[محمد]] (صلی الله علیه و آله) [[وحی]] شده است و محتوا و الفاظ آن، کلام الهی است. این [[کتاب]] از [[معجزه|معجزات]] پیامبر اسلام است و [[قرآن]]، نشانه‌ی این اعجاز را ناتوانی انسان‌ها در آوردن آیات و سوره‌هایی مشابه آن دانسته است. [[قرآن]]، فرقان، الکتاب و مُصحَف از مشهورترین نام‌های [[قرآن]] است. در [[قرآن]]، از موضوعاتی چون [[توحید]]، [[معاد]]، غزوات پیامبر اسلام، داستان‌های انبیاء، [[مناسک دینی]]، [[فضایل اخلاقی|فضایل]] و [[رذایل اخلاقی]] و مبارزه با [[شرک]] و [[نفاق]]، سخن به میان آمده است. طبق اعتقاد مسلمانان در [[قرآن]] هیچ تحریفی رخ نداده است.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 «قرآن»، سایت ویکی شیعه.] </ref> | ||
==ادیان انحرافی== | ==ادیان انحرافی== | ||
===بابیت=== | ===بابیت=== | ||
بابیت، فرقه‌ای انحرافی است که در سده 13 هجری قمری توسط سید علی‌محمد شیرازی، در ایران تأسیس شد. او با ادعای بابیت از طرف پیشوای دوازدهم شیعیان شروع کرد و سپس ادعای نبوت کرد و نوشته‌های خود را افصح از قرآن و ناسخ اسلام دانست و تا ادعای مقام الوهیت پیش رفت. او در اثبات ادعاهای خود ناتوان بود و چندین بار در حضور علمای شیعه از عقاید خود توبه کرد اما باز به ترویج عقاید خود بازمی‌گشت. علی‌محمد باب، سرانجام به دستور امیرکبیر در 1266 هجری قمری به‌همراه یکی از یارانش در تبریز اعدام شد.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/بابیه بابیه»، سایت ویکی شیعه.] </ref> | بابیت، فرقه‌ای انحرافی است که در سده 13 هجری قمری توسط سید علی‌محمد شیرازی، در [[ایران]] تأسیس شد. او با ادعای بابیت از طرف [[پیشوای دوازدهم]] [[شیعه|شیعیان]] شروع کرد و سپس ادعای [[نبوت]] کرد و نوشته‌های خود را افصح از [[قرآن]] و ناسخ [[اسلام]] دانست و تا ادعای مقام الوهیت پیش رفت. او در اثبات ادعاهای خود ناتوان بود و چندین بار در حضور علمای [[شیعه]] از عقاید خود [[توبه]] کرد اما باز به ترویج عقاید خود بازمی‌گشت. علی‌محمد باب، سرانجام به دستور [[امیرکبیر]] در 1266 هجری قمری به‌همراه یکی از یارانش در [[تبریز]] اعدام شد.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/بابیه بابیه»، سایت ویکی شیعه.] </ref> | ||
===بهائیت=== | ===بهائیت=== | ||
بهائیت، فرقه‌ای انحرافی است که از بابیت منشعب شد. این فرقه توسط میرزا حسینعلی نوری در قرن سیزدهم هجری قمری پدید آمد. او پس از اعدام شدن باب، فرقه بهائیت را پایه‌گذاری کرد و خود را بهاءالله نامید. او از ادعای بهاءالله شروع کرد و به ادعای نبوت و الوهیت رسید. پیروانش او را پیامبر و بهائیت را دین جدیدی که ناسخ اسلام است می‌دانند. آنان آثار بهاءالله را کتاب‌های مقدس خود به‌شمار می‌آورند. | بهائیت، فرقه‌ای انحرافی است که از بابیت منشعب شد. این فرقه توسط میرزا حسینعلی نوری در قرن سیزدهم [[هجری قمری]] پدید آمد. او پس از اعدام شدن باب، فرقه بهائیت را پایه‌گذاری کرد و خود را بهاءالله نامید. او از ادعای بهاءالله شروع کرد و به ادعای [[نبوت]] و الوهیت رسید. پیروانش او را پیامبر و بهائیت را دین جدیدی که ناسخ [[اسلام]] است می‌دانند. آنان آثار بهاءالله را کتاب‌های مقدس خود به‌شمار می‌آورند. | ||
او در سال 1328 ه.ق با دعوت بهائیان آمریکا و اروپا، از فلسطین به مصر و از آنجا به اروپا و آمریکا رفت. او در این سفر سه ساله، «تعالیم | او در سال 1328 ه.ق با دعوت بهائیان آمریکا و اروپا، از فلسطین به مصر و از آنجا به اروپا و آمریکا رفت. او در این سفر سه ساله، «تعالیم دوازده‌گانه» را مطرح کرد. او به‌خاطر فراهم کردن آذوقه انگلیسی‌ها در جنگ جهانی اول، نشان «نایت هود» (شوالیه‌گری)<ref>Knighthood.</ref>و لقب سِر (Sir) دریافت کرد. این فرقه انحرافی مورد حمایت روسیه، انگلیس، اسرائیل و آمریکا بوده و مقر اصلی آنان در اسرائیل است. | ||
مسلمانان، بهائیت را فرقه‌ای ضاله و خارج از اسلام می‌دانند. فقیهان | مسلمانان، بهائیت را فرقه‌ای ضاله و خارج از [[اسلام]] می‌دانند. [[فقیه|فقیهان]] [[شیعه]]، اعتقاد به این فرقه را [[کفر]] دانسته‌اند و بهائیان را [[نجس]] و [[کافر محارب]] شمرده‌اند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA «بهائیت»، سایت ویکی شیعه.] </ref> | ||
==خاتمیت دین با ظهور اسلام== | ==خاتمیت دین با ظهور اسلام== | ||
مسلمانان با تکیه بر تصریح قرآن و اشارات ادیان آسمانی پیشین دین اسلام را آخرین دین آسمانی و حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) را آخرین پیامبر الهی می‌دانند.<ref>سوره احزاب، آیه 40.</ref> در حدیث منزلت نیز، که شیعه و سنی آن را نقل کرده‌اند، خاتمیت پیامبر اسلام به صراحت آمده است.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/خاتمیت «خاتمیت»، سایت ویکی شیعه.]</ref> همچنین قرآن در آیه اکمال دین، اسلام را دین کامل و جامعی دانسته که نیازهای آیندگان را هم در بر دارد و دین نهایی است.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/خاتمیت «خاتمیت»، سایت ویکی شیعه.]</ref> | مسلمانان با تکیه بر تصریح [[قرآن]] و اشارات [[ادیان آسمانی]] پیشین دین [[اسلام]] را آخرین دین آسمانی و حضرت [[محمد]] (صلی الله علیه و آله) را آخرین پیامبر الهی می‌دانند.<ref>سوره احزاب، آیه 40.</ref> در حدیث منزلت نیز، که [[شیعه]] و [[سنی]] آن را نقل کرده‌اند، خاتمیت پیامبر اسلام به صراحت آمده است.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/خاتمیت «خاتمیت»، سایت ویکی شیعه.]</ref> همچنین [[قرآن]] در آیه اکمال دین، [[اسلام]] را [[دین]] کامل و جامعی دانسته که نیازهای آیندگان را هم در بر دارد و دین نهایی است.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/خاتمیت «خاتمیت»، سایت ویکی شیعه.]</ref> | ||
==قلمرو دین== | ==قلمرو دین== | ||
پلورالیسم<ref>Pluralism.</ref> یا تکثرگرایی دینى و معرفتى، حقیقت واحد را به‌گونه‌اى ارزیابی می‌کند که هیچ انسانى حتى پیامبران، توان دستیابى كامل به آن را ندارند و هر كس، بخشی از حقیقت را شناسایی می‌کند. پس هر دین و مکتبی، قسمتى از حقیقت را به‌دست می‌آورد و نمی‌تواند به‌صورت یقینی ادیان دیگر را نفی کند.<ref>مصباح یزدی، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، 1394ش، ص303-306.</ref> | پلورالیسم<ref>Pluralism.</ref> یا تکثرگرایی دینى و معرفتى، حقیقت واحد را به‌گونه‌اى ارزیابی می‌کند که هیچ انسانى حتى پیامبران، توان دستیابى كامل به آن را ندارند و هر كس، بخشی از حقیقت را شناسایی می‌کند. پس هر دین و مکتبی، قسمتى از حقیقت را به‌دست می‌آورد و نمی‌تواند به‌صورت یقینی ادیان دیگر را نفی کند.<ref>مصباح یزدی، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، 1394ش، ص303-306.</ref> | ||
اندیشمندان مسلمان، تکثرگرایی در مقام عمل و هنگام گفت‌وگو با پیروان ادیان و مذاهب دیگر را با تأسی به آیات قرآن<ref>سوره آل‌عمران، آیه 64؛ سوره عنکبوت، آیه 46.</ref> پذیرفته‌اند. اما تکثرگرایی معرفتی را به این معنا که هیچ دینی، حق مطلق نیست و هر یک بخشی از حقیقت را دریافته‌اند، با عقل و مبانی اسلام ناسازگار می‌دانند؛ بهعنوان مثال نمی‌توان بین اعتقاد به توحید در اسلام<ref>سوره نساء، آیه 171.</ref> و تثلیث در | اندیشمندان مسلمان، تکثرگرایی در مقام عمل و هنگام گفت‌وگو با پیروان ادیان و مذاهب دیگر را با تأسی به آیات [[قرآن]]<ref>سوره آل‌عمران، آیه 64؛ سوره عنکبوت، آیه 46.</ref> پذیرفته‌اند. اما تکثرگرایی معرفتی را به این معنا که هیچ دینی، حق مطلق نیست و هر یک بخشی از حقیقت را دریافته‌اند، با عقل و مبانی [[اسلام]] ناسازگار می‌دانند؛ بهعنوان مثال نمی‌توان بین اعتقاد به [[توحید]] در [[اسلام]]<ref>سوره نساء، آیه 171.</ref> و تثلیث در [[مسیحیت]]، جمع کرد.<ref>مصباح یزدی، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، 1394ش، ص303-306.</ref> | ||
==مناسبات علم و دین== | ==مناسبات علم و دین== | ||