خشونت علیه زنان: تفاوت میان نسخه‌ها

==مفهوم‌شناسی==

خشونت (violence) به‌معنای غضب، زور، تعدی، شدت و سختی،<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص898]؛ [http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص36].</ref> در اصطلاح، به‌معنای هر نوع آسیب‌رسانی به دیگری یا رفتار خشن عمدی براي پیشبرد مقاصد خویش است. خشونت تعریفی مشابه پرخاشگری دارد با این تفاوت که خشونت در بعد شناختی و هیجانی است اما پرخاشگری در بعد رفتاری و حالت بیرونی است.<ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص96.</ref> در خشونت، ارکان زیر مورد توجه قرار می‌گیرد:

#قصد عمدی و اقدام آگاهانه؛  

#استفاده از زور و غلبه؛  

#حالت تندی و شدت؛  

خشونت علیه زنان به‌معنای هر عمل خشونت‌آمیز مبتنی بر جنسیت است که سبب آسیب‌های روانی، جسمانی و آزار علیه زنان شود. از منظر سازمان بهداشت جهانی، خشونت، استفاده عمدی از نیروی بدنی، ارعاب یا تهدید است که به آسیب بدنی، مرگ، آسیب روانی، نقص رشد و تکامل یا محرومیت و یا احتمال زیاد وقوع این موارد بینجامد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 167؛]سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص97.</ref>

خشونت علیه زنان دو بُعد بدنی و روانی دارد. بُعد بدنی شامل آزار جنسی، ضرب و جرح، فشار و اجبار است. بُعد روانی اعم از خشونت کلامی، غیر کلامی، اقتصادی، حقوقی و اجتماعی است؛ همچون، فحاشی، تمسخر، تحقیر، منزوي کردن فرد و سایر اعمال خشونت‌آمیز.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص899]؛ [https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 166]؛ [http://soci.rihu.ac.ir/article_1017_4ade9d43069c752ae7caf86dfee55a6d.pdf بستان، «تحلیل جنسیتی بزه‌کاری و بزه‌دیدگی زنان از دیدگاه جامعه شناسی اسلامی»، 1393ش، ص 69]؛ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص102.</ref>

در آموزه‌های اسلامی توجه ویژه‌ای نسبت به رعایت حقوق زنان وجود دارد و آیات قرآن و روایات معصومین سرشار از دستوراتی است که به مردان امر می‌کند، در‌برابر همسران خود نهایت عاطفه و لطافت را داشته باشند. <ref>[https://iiwfs.com/%D9%85%D9%86%D8%B9-%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/ «منع خشونت علیه زنان از نگاه اسلام»، سایت مرکز آینده‌پژوهی جهان اسلام]؛ سجادی، «اسلام و نقش آن در کاهش خشونت خانگی علیه زنان»، 1398ش. </ref> از سوی دیگر، خشونت از نظر عقلی امری ناپسند بوده و اسلام آن را نمی‏پذیرد؛ چه نسبت به زن و چه نسبت به مرد. <ref>[http://ensani.ir/fa/article/94504/%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D9%86 موسوی بجنوردی، «خشونت نسبت به زنان از منظر دین»، 1384ش.]</ref> رویکرد اسلام انسان‌محوری است، نه جنسیت‌محور. سیاست‌های کلی اسلام در جهت حفظ کرامت زن و منع خشونت از او است. <ref>[https://humanrights.eadl.ir/news/articleType/ArticleView/articleId/5051 پاد، «تاکید دین مبین اسلام بر حفظ کرامت زن و منع خشونت علیه زنان».]</ref> اسلام به روابط انسانی و رعایت عدالت تاکید و از ظلم و خشونت به شدت نهی کرده است. علاوه بر این با نگاه کرامت‌محور به انسان، احکام و اوامر پیشگیرانه از خشونت علیه زنان را بیان نموده است. دین اسلام با بیان وظائف مردان و زنان، احکام تشویقی و تنبیهی و همچنین، احکام قضایی و کیفری برای کنترل و کاهش خشونت وضع نموده است. <ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص244.</ref>

==انواع خشونت علیه زنان==

# خشونت جسمی؛ رفتار‌های خشنی که با قصد، انجام و منجر به صدمات جسمانی می‌شود. مصادیق آن عبارت‌اند از: ضربه زدن، مشت یا سیلی زدن، خفه کردن، مُثله کردن و قتل.

# خشونت جنسی؛ هر نوع رفتار غیراجتماعی که از لمس کردن بدن زن شروع شده و گاهی تا تجاوز جنسی ادامه می‌یابد. همچنین، خشونت کلامی با محتوای جنسی را نیز در بر می‌گیرد.

# خشونت روانی؛ رفتار خشونت‌آمیز به صورت انتقاد ناروا، تمسخر، تحقیر، توهین، فحاشی، تهدیدهاي مداوم به طلاق یا ازدواج مجدد است.

# خشونت اقتصادی؛ رفتاری که به عمد، زن را در امور مربوط به اشتغال، اقتصاد و دارایی، تحت فشار، آزار و تبعیض قرار می‌دهد. مصادیق آن عبارت‌اند از: عدم پرداخت نفقه، خِساست، دریافت اجباري حقوق زن، عدم تأمین نیازهاي ضروري همسر و فرزندان. <ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص900-899]؛ [https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 167].</ref>

از میان انواع خشونت، بیشتر، خشونت جنسی و روانی علیه زنان صورت می‌گیرد. <ref>[https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 177.]</ref>

* علل فردی؛ شامل جنبه‌های زیستی و تفاوت‌های زن و مرد، عوامل روانشناختی، ناکامی فرد در رسیدن به اهداف، عدم ارضای نیاز‌های اقتصادی و جنسی بویژه در مردان، ضعف و عدم پایبندی به ارزش‌های اخلاقی. همچنین، متغیر‌هایی مانند سن، هوش، تحصیلات، مصرف مواد مخدر و غیره بر بروز خشونت تاثیر گذارند.  

* علل تعامل بین فردی؛ مانند جنسیت، بی‌مهارتی، مشکلات ارتباطی همچون، عدم مدیریت خشم، سابقه بزهکاری، خصومت جنسی و حسادت.  

* علل اجتماعی- اقتصادی؛ شامل زمینه‌های اقتصادی مانند نوع شغل، بیکاری، وضعیت اقتصادی خانواده و اشتغال زنان. <ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص902-900]؛ سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص142.</ref>

# اختلالات روانی؛

# بیماری‌های جسمی؛

# خودکشی.

# تأثيرات منفي بر فرزندان و اعضاي خانواده؛

# احساس درماندگي و عدم كفايت مرد در مديريت؛

# كاهش رضايت از زندگي؛

# بدبيني نسبت به جنس مذكر.  

# تزلزل بنیان خانواده و افزایش طلاق.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص41.]</ref>

# عدم امنيت اجتماعي؛

# اختلال در روابط سالم اجتماعي؛ 

# تزلزل بنیان خانواده و افزایش طلاق.  

# ترویج همسرگزینی مناسب؛

# آموزش دینی و اخلاقی؛

# آموزش اصول روابط مناسب در خانواده؛

# رعایت حدود شرعی در روابط؛

# آموزش مهارت‌های زندگی

# آموزش مهارت نه گفتن

# اصلاحات نگرشی و تغییرات رفتاری در مردان خشونت‌ورز؛  

# توانمندسازی زنان در پیشگیری از خشونت همسران و مواجهه صحیح با آن؛  

# تقویت نقش مردم، نهاد حکومت و نهاد‌های اجتماعی در مواجهه صحیح با خشونت علیه زنان.<ref>سالاری‌فر، خشونت خانگی علیه زنان، 1389ش، ص245.</ref>

* «اجتماعی: خشونت علیه زنان»، نشریه گزارش، شماره 170، 1384ش.

* «بولتن خشونت علیه زنان در کشور‌های اروپایی توسط ستاد حقوق بشر منتشر شد»، وب‌سایت ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بارگزاری: 18 اسفند 1400ش.

* اعتمادی، خدیجه، «بحران خشونت علیه زنان در غرب»، خبرگزاری رسالت، تاریخ درج مطلب: 22 آذر 1389ش.

* اعزازی، شهلا، «ساختار جامعه و خشونت علیه زنان»، رفاه اجتماعی، شماره 14، پاییز 1383ش.

* اعظم ‌آزاده، منصوره و دهقان‌فرد، راضیه، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، زن در توسعه و سیاست، دوره 4، شماره 2-1، 1385ش.

* بخشی سور شجانی، لیلا، «خشونت علیه زنان»، پژوهشنامه تربیتی، دوره هفتم، شماره 7، تابستان 1385ش.

* پاد، سکینه سادات، «تاکید دین مبین اسلام بر حفظ کرامت زن و منع خشونت علیه زنان»، تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1399ش.

* ثابتی، مریم و همکاران، «بررسی علل خشونت خانگی علیه زنان»، زن و فرهنگ، سال پنجم، شماره 20، تابستان 1393 ش.

* جهانی جناقرد، میلاد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»،قانون‌یار، دوره 4، شماره 15، پاییز 1399ش.

* سجادی، مرضیه سادات، «اسلام و نقش آن در کاهش خشونت خانگی علیه زنان»، پژوهش‌های اسلامی جنسیت و خانواده، پاییز و زمستان 1398ش.

* «منع خشونت علیه زنان از نگاه اسلام»، وب‌سایت مرکز آینده‌پژوهی جهان اسلام، تارخ درج مطلب: 9 دی 1399ش.

* موسوی بجنوردی، سید محمد، «خشونت نسبت به زنان از منظر دین»، بازتاب اندیشه، شماره 64، 1384ش.

* همتی، رضا، «عوامل موثر بر خشونت مردان علیه زنان: مطالعه موردی خانواده های تهرانی»، نشریه رفاه اجتماعی، دوره 3، شماره 12،  1383ش.