←نام‌گذاری
(←کارکرد) |
|||
| (۴۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''رمضانی؛'''</big> سنت | [[پرونده:رمضانی1.jpg|بندانگشتی|312x312پیکسل|سنت رمضانی در سیستان و بلوچستان]] | ||
رمضانی، | <big>'''رمضانی؛'''</big> | ||
==نام‌گذاری== | سنت شعر‌خوانیِ گروهیِ نوجوانان در شب‌های ماه رمضان. | ||
رمضانی، در خرده‌فرهنگ‌های مختلف با نام «یا رمضان»، «الله رمضان»، «رمضونی»، «رمضانی رفتن»، «رمضانی خواندن» و «میلۀ رمضان» نیز یاد می‌شود. در این رسم، نوجوانان به‌صورت گروهی با خواندن سرودهای رمضانی به خانه‌های مردم رفته و هدایایی گردآوری می‌کنند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص128.</ref> | |||
رمضانی، یکی از سنت‌های دیرینۀ مردم در مناطقی از ایران، افغانستان و تاجیکستان است. در شب‌های [[ماه رمضان]] نوجوانان به‌صورت گروهی در محلات گردش می‌کنند و با [[آداب]] خاص، اشعاری را زمزمه می‌کنند. | |||
==نام‌گذاری رمضانی== | |||
رمضانی، در خرده‌فرهنگ‌های مختلف با نام «یا رمضان»، «الله رمضان»، «رمضونی»، «رمضانی رفتن»، «رمضانی خواندن» و «میلۀ رمضان» نیز یاد می‌شود. در این رسم، نوجوانان به‌صورت گروهی با خواندن سرودهای رمضانی به خانه‌های مردم رفته و [[هدیه|هدایایی]] گردآوری می‌کنند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص128.</ref> | |||
==پیشینه رمضانی== | |||
[[پرونده:رمضان-خوانی.jpg|بندانگشتی|294x294پیکسل|رمضانی خواندن در خراسان جنوبی]] | |||
سنت رمضانی در شرق [[خراسان]]، سابقۀ طولانی دارد. بر اساس یک باور مردمی، آیین رمضانی برگرفته از یک رویداد تاریخی است که در آن، [[امام حسن]] و [[امام حسین]] در ماه رمضان نزد جدّ خود، [[حضرت محمد]]، پیامبر خدا، حاضر شده و آیاتی از قرآن را تلاوت کردند و در پایان، هدایایی از او دریافت کردند.<ref>«برپایی مراسم رمضانی»، وب‌سایت لست سکند.</ref> همچنین رسم گرگیعان/قرقیعان در خوزستان که مصادف با تولد امام حسن در نیمه ماه رمضان اجرا می‌شود، در باور مردمی برگرفته از رفتار مردم مدینه است که آنها برای شادباش تولد حسن، «قرة‌عین، قرة‌عین» گویان به خانۀ [[امام علی]] و [[حضرت فاطمه]] رفتند و این رسم با نام قرقیعان/[[گرگیعان]]، ماندگار شد.<ref>گرگیعان (قرقیعان) چیست و چطور بین ایرانیها برگزار می‌شود؟ وب سایت لست سکند.</ref> رسم رمضانی در گذشته با هدف احترام به [[اهل‌بیت]] پیامبر خدا و توسط بزرگ‌سالان برگزار می‌شد، اما امروزه جنبۀ تفریحی یافته و بیش‌تر مورد توجه کودکان و نوجوانان است.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص130؛ «برپایی مراسم رمضانی»، وب‌سایت لست سکند.</ref> | |||
==کارکرد رمضانی== | |||
رسم رمضانی، ریشه در برخی سنت‌های دینی دارد. استقبال از بازآمدن ماه رمضان، ترغیب به [[روزه]] گرفتن، اشاره به فواید روزه و ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی آن، توجه به امور اجتماعی و فعالیت‌های جمعی، گرایش به نشاط و شادابی در جامعه، ترویج راست‌کرداری، جوانمردی، تقویت روحیۀ مردانگی، [[مهمان نوازی|مهمان‌نوازی]]، [[ایثار|ایثار،]] بخشش و نکوهش خصلت‌های پست و نکوهیده، دنائت، خساست، دو‌رویی و دوزبانی بخشی از کارکردهای رسم رمضانی است.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص135؛ شکورزاده، عقاید و رسوم مردم خراسان، 1393ش، ص443.</ref> | |||
== | ==گسترۀ رمضانی== | ||
رسم رمضانی در مناطقی از ایران (مانند [[کاشان]]، [[خوزستان]]، بجنورد، بیرجند، [[کرمان (استان)|کرمان]] و [[شهر یزد|یزد]])، مناطقی از افغانستان (مانند [[هرات]]، [[بلخ]]، [[سرپل]]، [[بلخاب]]، [[کابل]]، پروان، [[جوزجان]]، فاریاب، [[تخار]] و [[نیمروز]]) و مناطقی از تاجیکستان و ازبکستان مانند [[سمرقند]] و [[بخارا]]، رایج است.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص140.</ref> | |||
== | ==شیوۀ اجرای رمضانی== | ||
رمضانی در کشورهای حوزۀ تمدنی [[زبان فارسی]] با تفاوت کمی مرسوم است. این تفاوت بیش‌تر در اشعار و سرودها تجلی می‌کند. | |||
===شیوۀ اجرای رمضانی در شهرهای ایران=== | |||
[[پرونده:رمضانی.jpg|بندانگشتی|329x329پیکسل|سنت رمضانی در سیستان و بلوچستان]] | |||
در ایران از شب سوم تا پایان ماه رمضان در هر محله، نوجوانان و جوانان در گروه‌های پنج تا ده نفری جمع شده و از بین خود یک سرگروه و یک انباردار انتخاب می‌کنند. سپس بعد از افطار گردش‌کنان به در منازل مراجعه کرده و با خواندن اشعار تقاضای هدیه می‌کنند. صندوقدار نیز هدایا را دریافت و جمع‌آوری می‌کند. در برخی از مناطق ایران گاهی صاحب‌خانه‌ها روی کودکان [[آب]] می‌ریزند.<ref>شکورزاده، عقاید و رسوم مردم خراسان، 1393ش، ص442.</ref> | |||
در برخی از مناطق چون سیوجان بیرجند، رمضانی در شب 15 رمضان اجرا می‌شود. در این آیین وقتی صاحب‌خانه پس از شنیدن سرودهای نوجوانان، هدیه‌ای به آنها می‌دهد، نوجوانان هدیه را دریافت کرده و از صاحب‌خانه سپاسگزاری می‌کنند.<ref>سید محمد‌علی، «الله رمضون»، وب‌سایت سیوجان.</ref> | |||
ترکمن‌های ساکن در ایران نیز این سنت را به‌نام «یا رمضان» می‌شناسند و در روز پانزدهم ماه رمضان بعد از افطار و شکرگزاری بابت به نیمه رسیدن ماه، اهالی به رهبری امام جماعت [[مسجد]] در حالی‌که نوجوانان با خواندن شعر و سرود آنها را همراهی می‌کنند به خانه‌های مردم می‌روند و آنان نیز به نوجوانان شیرینی و پول هدیه می‌دهند.<ref>«آداب و رسوم ماه رمضان در شهرهای مختلف ایران»، وب‌سایت تابناک جوان.</ref> | |||
در کاشان، این سنت بنام هوم‌بابایی شهرت دارد. این رسم توسط بچه‌ها و جوان‌ها از شب اول ماه رمضان آغاز و تا شب پانزدهم که مردم کاشان به آن «شب نیمه» گویند ادامه دارد. هر دسته هوم‌بابایی چهار تا بیست نفر و گاهی بیش‌تر است. آنها بعد از انتخاب صندوقدار و میدان‌دار (سرگروه) سه [[صلوات]] فرستاده و بعد از خواندن اشعار، میدان‌دار شروع می‌کند به [[دعا]] کردن در حق صاحب‌خانه و بچه‌ها آمین گفته و تقاضای هدیه می‌کنند.<ref>وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، 1370ش، ص203؛ «آداب و رسوم سنتی ماه مبارک رمضان در کاشان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.</ref> | |||
در خوزستان این رسم به‌نام قرقیعان یا گرگیعان شهرت دارد و همه ساله در نیمۀ ماه رمضان همزمان با تولد امام حسن مجتبی توسط کودکان اجرا می‌شود. اهمیت این رسم قدیمی در خوزستان به اندازه‌ای است که در سال 1395ش به‌عنوان میراث ملّی به ثبت رسیده است. برای انجام این مراسم پسران دشداشه به تن کرده و دختران با سر کردن عباهای عربی کیسه‌ای به دست می‌گیرند و گاهی به ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ تقسیم میﺷﻮﻧﺪ. آنها از دو سنگ و کوبیدن آنها به یکدیگر به‌عنوان ساز استفاده می‌کنند و به در خانه‌ها می‌روند تا عیدی بگیرند در حالی که می‌خوانند: | در خوزستان این رسم به‌نام قرقیعان یا گرگیعان شهرت دارد و همه ساله در نیمۀ ماه رمضان همزمان با تولد امام حسن مجتبی توسط کودکان اجرا می‌شود. اهمیت این رسم قدیمی در خوزستان به اندازه‌ای است که در سال 1395ش به‌عنوان میراث ملّی به ثبت رسیده است. برای انجام این مراسم پسران دشداشه به تن کرده و دختران با سر کردن عباهای عربی کیسه‌ای به دست می‌گیرند و گاهی به ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ تقسیم میﺷﻮﻧﺪ. آنها از دو سنگ و کوبیدن آنها به یکدیگر به‌عنوان [[دایره (ساز)|ساز]] استفاده می‌کنند و به در خانه‌ها می‌روند تا عیدی بگیرند در حالی که می‌خوانند: | ||
«ﻣﺎﺟﯿﻨﻪ ﯾﺎ ﻣﺎﺟﯿﻨﻪ ﺣﻞ ﺍﻟﮑﯿﺲ ﻭ ﺍﻧﻄﯿﻨﺎ» ﺁﻣﺪﯾﻢ ﻭ ﺁﻣﺪﯾﻢ، ﺩﺭ ﮐﯿﺴﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﮐﻦ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﯿﺪﯼ ﻭ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺑﺪﻩ. | «ﻣﺎﺟﯿﻨﻪ ﯾﺎ ﻣﺎﺟﯿﻨﻪ ﺣﻞ ﺍﻟﮑﯿﺲ ﻭ ﺍﻧﻄﯿﻨﺎ» ﺁﻣﺪﯾﻢ ﻭ ﺁﻣﺪﯾﻢ، ﺩﺭ ﮐﯿﺴﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﮐﻦ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﯿﺪﯼ ﻭ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺑﺪﻩ. | ||
| خط ۳۲: | خط ۴۵: | ||
«ﺍﻟﻠﻪ ﯾﻌﻄﯿﮑﻢ ﺭﺿﻌﺎن» ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﭽﻪ ﺩﻫﺪ. | «ﺍﻟﻠﻪ ﯾﻌﻄﯿﮑﻢ ﺭﺿﻌﺎن» ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﭽﻪ ﺩﻫﺪ. | ||
ﯾﺎ | ﯾﺎ گروه اول می‌خواند: | ||
گروه اول می‌خواند: | |||
«ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ ﻭ ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ» | «ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ ﻭ ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ» | ||
| خط ۴۰: | خط ۵۱: | ||
گروه دوم جواب می‌دهد: | گروه دوم جواب می‌دهد: | ||
«ﺍﻟﻠﻪ ﺍﯾﺨﻠﯽ ﺍﻭﻟﯿﺪﮐﻢ» ﺧﺪﺍ ﭘﺴﺮﮐﻮﭼﻮﻟوی‌تان ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﺩ. | «ﺍﻟﻠﻪ ﺍﯾﺨﻠﯽ ﺍﻭﻟﯿﺪﮐﻢ» ﺧﺪﺍ ﭘﺴﺮﮐﻮﭼﻮﻟوی‌تان ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﺩ.<ref>گرگیعان (قرقیعان) چیست و چطور بین ایرانیها برگزار می‌شود؟ وب سایت لست سکند.</ref> | ||
===افغانستان=== | ===شیوۀ اجرای رمضانی در مناطق افغانستان=== | ||
در افغانستان در روز سیزدهم یا چهاردهم ماه رمضان عده‌ای از نوجوانان جمع شده و یک نفر چالاک را به‌عنوان سردسته و یک نفر شوخ را به‌عنوان شیرین‌کار تعیین می‌کنند. آنها بعد از افطار، فرد شیرین‌کار را لباس ژنده و به سرش کلاه کاغذی تاج‌دار پوشانده و کمرش را با ریسمان بسته و به او ریش و بروت/سبیل می‌چسبانند و دوره‌گردی خود را آغاز می‌کنند. گروه وقتی به خانه‌ای رسیدند همه با نظم و آهنگ خاص سرود رمضانی را می‌خوانند و به درون خانه رفته، شیرین‌کار به کارهای خنده‌آور می‌پردازد و توجه همه را به خود جلب می‌کند. پس از آن نام فرزند بزرگ آن خانواده را داخل سرود کرده و این‌گونه می‌خوانند: | در افغانستان در روز سیزدهم یا چهاردهم ماه رمضان عده‌ای از نوجوانان جمع شده و یک نفر چالاک را به‌عنوان سردسته و یک نفر شوخ را به‌عنوان شیرین‌کار تعیین می‌کنند. آنها بعد از افطار، فرد شیرین‌کار را لباس ژنده و به سرش کلاه کاغذی تاج‌دار پوشانده و کمرش را با ریسمان بسته و به او ریش و بروت/سبیل می‌چسبانند و دوره‌گردی خود را آغاز می‌کنند. گروه وقتی به خانه‌ای رسیدند همه با نظم و آهنگ خاص سرود رمضانی را می‌خوانند و به درون خانه رفته، شیرین‌کار به کارهای خنده‌آور می‌پردازد و توجه همه را به خود جلب می‌کند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص130.</ref> پس از آن نام فرزند بزرگ آن خانواده را داخل سرود کرده و این‌گونه می‌خوانند: | ||
کنج کنج خانه چه‌ها دیده‌ایم | کنج کنج خانه چه‌ها دیده‌ایم | ||
| خط ۵۵: | خط ۶۶: | ||
بر ما آورد خروار پکه | بر ما آورد خروار پکه | ||
بعد به کدبانوی خانه رجوع کرده با آواز بلند | بعد به کدبانوی خانه رجوع کرده با آواز بلند می‌خوانند: | ||
یا جواب، یا صواب | یا جواب، یا صواب | ||
| خط ۷۳: | خط ۸۴: | ||
«رمضان» گفته گفته مانده شدیم | «رمضان» گفته گفته مانده شدیم | ||
زیر دیوار شما پوده شدیم | زیر دیوار شما پوده<ref>پوسیده</ref> شدیم | ||
رمضانی، پیش از نیمه‌شب به پایان می‌رسد و گروه با تقسیم هدایا به خانه‌های خود می‌روند. این رسم به‌مدت سه شب تا شب پانزدهم رمضان، ادامه دارد. | رمضانی، پیش از نیمه‌شب به پایان می‌رسد و گروه با تقسیم هدایا به خانه‌های خود می‌روند. این رسم به‌مدت سه شب تا شب پانزدهم رمضان، ادامه دارد.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص130.</ref> | ||
===شیوۀ اجرای رمضانی در تاجیکستان=== | |||
در تاجیکستان و ازبکستان و به‌خصوص در بین مردم تاجیک سمرقند و بخارا رمضانی به‌نام «رمضان‌خوانی» یا «رب من گویی» شهرت داشته و به شیوۀ ایران و افغانستان مرسوم بوده است ولی در دهه‌های اخیر این سنت کمتر مشاهده می‌شود.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص140</ref> | |||
==اشعار رمضانی== | ==اشعار رمضانی== | ||
اشعار رمضانی در کشورهای فارسی‌زبان با وجود شباهت‌های زیاد، دارای تفاوت‌های فرهنگی آشکاری است. | اشعار رمضانی در کشورهای فارسی‌زبان با وجود شباهت‌های زیاد، دارای تفاوت‌های فرهنگی آشکاری است. | ||
===ایران=== | ===اشعار رمضانی در ایران=== | ||
در مناطق شرقی، اشعار رمضانی توسط سرگروه خوانده شده و هر بیت با «صل علی محمد، صلوات بر محمد» توسط بقیۀ گروه استقبال می‌شود: | در مناطق شرقی، اشعار رمضانی توسط سرگروه خوانده شده و هر بیت با «صل علی محمد، صلوات بر محمد» توسط بقیۀ گروه استقبال می‌شود: | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۴۴: | ||
زیر علم سبز محمد باشین | زیر علم سبز محمد باشین | ||
یا ثوابی، یا گناهی، یا کاسه آبی. | یا ثوابی، یا گناهی، یا کاسه آبی.<ref>رحمانیان، «الله رمضون»، وب‌سایت کجارو.</ref> | ||
در برخی از مناطق چون سیوجان بیرجند بچه‌ها این اشعار را می‌خوانند: | در برخی از مناطق چون سیوجان بیرجند بچه‌ها این اشعار را می‌خوانند: | ||
رمضو اومده با سیصد سوار | |||
چوب وردشته که تو روزه بدار | چوب وردشته که تو روزه بدار | ||
روزه می‌دارم لاغر می‌شوم | روزه می‌دارم لاغر می‌شوم | ||
روزه نمی‌دارم کافر می‌شوم | روزه نمی‌دارم کافر می‌شوم | ||
رمضو اومده خوش‌نامش کنید | رمضو اومده خوش‌نامش کنید | ||
گاو و گوساله بقربونش کنید | گاو و گوساله بقربونش کنید | ||
این سرا از کنه رو ور باده | این سرا از کنه رو ور باده | ||
دو پسر داره که نو داماده | دو پسر داره که نو داماده | ||
این سرا از کنه رو ور روزه | این سرا از کنه رو ور روزه | ||
دو دختر داره که مخمل‌دوزه | دو دختر داره که مخمل‌دوزه | ||
این سرا از کنه چاه کندهاند | این سرا از کنه چاه کندهاند | ||
دشمنونیشون مار کندهاند | دشمنونیشون مار کندهاند | ||
این سرا از کنه خش‌خش میایه | این سرا از کنه خش‌خش میایه | ||
طبقه پسته و کشمش میایه | طبقه پسته و کشمش میایه | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۸۰: | ||
ماطمع دارم بشقاب پیاز | ماطمع دارم بشقاب پیاز | ||
این سرا از کنه دالونه بلند | این سرا از کنه دالونه بلند | ||
ما طمع دارم یک کله قند | ما طمع دارم یک کله قند | ||
رمضو اومده زاری مکونه | رمضو اومده زاری مکونه | ||
اشکمون پرخالی مکونه | اشکمون پرخالی مکونه | ||
رمضو یارب یارب رمضو | رمضو یارب یارب رمضو | ||
سرخو روانه خور به درکشو | سرخو روانه خور به درکشو | ||
| خط ۱۹۱: | خط ۲۰۴: | ||
این در خانه رو وَر روزه | این در خانه رو وَر روزه | ||
صاحب این خونه مخمل‌دوزه. | صاحب این خونه مخمل‌دوزه.<ref>سید محمد‌علی، «الله رمضون»، وب‌سایت سیوجان.</ref> | ||
در کاشان بعد از مراجعه گروه به منازل اشعاری به ترتیب زیر خوانده می‌شود و | در کاشان بعد از مراجعه گروه به منازل اشعاری به ترتیب زیر خوانده می‌شود و بچه‌ها هر بیت را با «هومبابا، هومبابا» جواب می‌دهند: | ||
امشب، شبِ نیمه است که ما میهمانیم | امشب، شبِ نیمه است که ما میهمانیم | ||
| خط ۲۰۳: | خط ۲۱۶: | ||
بردار و بیار به دامن ماها کن | بردار و بیار به دامن ماها کن | ||
بعد از خواندن اشعار، | بعد از خواندن اشعار، میدان‌دار دعا می‌کند و بچه‌ها آمین میگویند.<ref>وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، 1370ش، ص157. وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، 1370ش، ص203؛ «آداب و رسوم سنتی ماه مبارک رمضان در کاشان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.</ref> | ||
===افغانستان=== | ===اشعار رمضانی در افغانستان=== | ||
سرود رمضانی در مناطق گوناگون افغانستان رواج داشته است. در کابل، سرود زیر مرسوم است: | سرود رمضانی در مناطق گوناگون افغانستان رواج داشته است. در کابل، سرود زیر مرسوم است: | ||
| خط ۲۳۰: | خط ۲۴۳: | ||
رمضان سی روز مهمان من است | رمضان سی روز مهمان من است | ||
غنچۀ گل‌سر دیگدان<ref>جای دیگ</ref> من است | |||
همه: | همه: | ||
| خط ۲۵۴: | خط ۲۶۷: | ||
بام خانه‌تان یک تار آویزان | بام خانه‌تان یک تار آویزان | ||
خدا بچه | خدا بچه بیته<ref>بدهد</ref>، نامش رمضان | ||
همه: | همه: | ||
| خط ۲۶۶: | خط ۲۷۹: | ||
شاخ زردآلو گور گور می‌کند | شاخ زردآلو گور گور می‌کند | ||
بی‌بی جان | بی‌بی جان طَبَق‌ها <ref>ضرف‌ها</ref>را پر می‌کند. | ||
همه: | همه: | ||
| خط ۲۹۰: | خط ۳۰۳: | ||
در سر قلعه، سنگ انداختیم | در سر قلعه، سنگ انداختیم | ||
دو تا قوش‌بچه را جنگ انداختیم | دو تا قوش‌بچه<ref>جوجۀ نوعی عقاب</ref> را جنگ انداختیم | ||
دو تا قوش‌بچه شاه قوشک‌ها | دو تا قوش‌بچه شاه قوشک‌ها<ref>شاه عقاب‌ها</ref> | ||
ما نمی‌ترسیم از این لوچک‌ها | ما نمی‌ترسیم از این لوچک‌ها<ref>افراد بی‌حیا</ref> | ||
همه: | همه: | ||
| خط ۳۰۶: | خط ۳۱۹: | ||
ما بچه‌ها خسته‌ایم لوچک لوچک | ما بچه‌ها خسته‌ایم لوچک لوچک | ||
ما نمی‌گیریم پیسۀ پوچک | ما نمی‌گیریم پیسۀ پوچک<ref>پول سیاه و بی‌ارزش</ref> | ||
همه: | همه: | ||
| خط ۳۱۸: | خط ۳۳۱: | ||
ما بچه‌ها خسته‌ایم طاقه طاقه | ما بچه‌ها خسته‌ایم طاقه طاقه | ||
ما نمی‌گیریم نان‌های قاقه | ما نمی‌گیریم نان‌های قاقه<ref>نان خشک</ref> | ||
همه: | همه: | ||
| خط ۳۲۸: | خط ۳۴۱: | ||
یک نفر: | یک نفر: | ||
این خانه از کیست، کیلکین‌چه دارد؟ | این خانه از کیست، کیلکین‌چه<ref>پنجرۀ کوچک</ref> دارد؟ | ||
ما کو می‌دانیم شیربچه دارد | ما کو می‌دانیم شیربچه دارد | ||
| خط ۳۳۴: | خط ۳۴۷: | ||
یا صواب، یا جواب | یا صواب، یا جواب | ||
یا یک کاسه قولونقاب | یا یک کاسه قولونقاب<ref>نوعی کاسه</ref> | ||
یا سنگ پنج من | یا سنگ پنج من | ||
یا کوزه آب | یا کوزه آب<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص135.</ref> | ||
در منطقه بلخاب از توابع شمال | در منطقه بلخاب از توابع شمال افغانستان رمضانی همانند دیگر مناطق افغانستان رواج دارد. در این منطقه برای نمونه اشعار زیر خوانده می‌شود: | ||
رب من، یا رب من یا رمضان | رب من، یا رب من یا رمضان | ||
| خط ۳۵۸: | خط ۳۷۱: | ||
سوزنک زیر زمین زنگ می‌زنه | سوزنک زیر زمین زنگ می‌زنه | ||
بچه‌ها بالا بادرنگ می‌زنه | بچه‌ها بالا بادرنگ<ref>خیار</ref> می‌زنه | ||
رب من، یا رب من یا رمضان | رب من، یا رب من یا رمضان | ||
| خط ۳۸۸: | خط ۴۰۱: | ||
کاسۀ چینی پر از نقش ونگار | کاسۀ چینی پر از نقش ونگار | ||
صاحب حویلی بیار یک چند هزار | صاحب حویلی<ref>خانه</ref> بیار یک چند هزار | ||
رب من، یا رب من یا رمضان | رب من، یا رب من یا رمضان | ||
| خط ۴۱۱: | خط ۴۲۴: | ||
بعد ازتمام شدن شعر، فرد تک¬خوان با صدای بلند¬تر صدا می‌زند: | بعد ازتمام شدن شعر، فرد تک¬خوان با صدای بلند¬تر صدا می‌زند: | ||
بی‌بی‌م بی‌بی‌م زود کن | بی‌بی‌م بی‌بی‌م زود کن | ||
دست ره به کندوت کن | دست ره به کندوت <ref>کندو</ref>کن<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ص302.</ref> | ||
===تاجیکستان=== | ===تاجیکستان=== | ||
| خط ۴۸۱: | خط ۴۹۳: | ||
یا صواب، یا جواب | یا صواب، یا جواب | ||
یا یک کاسه قولونقاب | یا یک کاسه قولونقاب<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص141.</ref> | ||
==سرگروه== | ==سرگروه== | ||
سرگروه در رمضانی فردی است که صدای خوشی دارد و گروه را سرپرستی می‌کند و در نهایت با نظارت سر گروه، هدایا جمع‌آوری و تقسیم می‌شود. | سرگروه در رمضانی فردی است که صدای خوشی دارد و گروه را سرپرستی می‌کند و در نهایت با نظارت سر گروه، هدایا جمع‌آوری و تقسیم می‌شود.<ref>«رمضان در فرهنگ مردم ایران»، مجلۀ خیمه، 1384ش، ص26.</ref> | ||
==هدایا== | ==هدایا== | ||
هدایای رمضانی شامل طیف گسترده‌ای از پول نقد، مواد غذایی و خشکبار است که در بیش‌تر موارد در پایان برنامه بین افراد گروه تقسیم می‌شود. در برخی از مناطق نیز هدایا به فقرای محل و امور خیریه اختصاص می‌یابد. | هدایای رمضانی شامل طیف گسترده‌ای از [[پول]] نقد، مواد غذایی و خشکبار است که در بیش‌تر موارد در پایان برنامه بین افراد گروه تقسیم می‌شود. در برخی از مناطق نیز هدایا به فقرای محل و امور خیریه اختصاص می‌یابد.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ص299.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | |||
*«آداب و رسوم ماه رمضان در شهرهای مختلف ایران»، وب‌سایت تابناک جوان، تاریخ درج مطلب: 25 فروردین 1400ش. | |||
*«آداب و رسوم سنتی ماه مبارک رمضان در کاشان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 5 فروردین 1402ش. | |||
*«برپایی مراسم رمضانی»، وب‌سایت لست سکند، تاریخ انتشار: 24 فروردین 1401ش. | |||
*شکورزاده، ابراهیم، عقاید و رسوم مردم خراسان، تهران، مازیار، 1393ش. | |||
*رحمانیان، زلیخا، «الله رمضون»، وب‌سایت کجارو، تاریخ درج مطلب: ۲۹ فروردین ۱۴۰۰ش. | |||
*«رمضان در فرهنگ مردم ایران»، مجله خیمه، 21 مهر 1384ش. | |||
*رهیاب (بلخی)، حسین، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، قم، صبح امید دانش، 1401ش. | |||
*سید محمد‌علی، «الله رمضون»، وب‌سایت سیوجان، تاریخ درج مطلب: اول مرداد 1392ش. | |||
*عابدوف، دادا جان، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، ترجمه بهرام امیر‌احمدیان، کابل، انستیتوت مطالعات استراتیژیک افغانستان، 1393ش. | |||
*گرگیعان (قرقیعان) چیست و چطور بین ایرانیها برگزار می‌شود؟ وب سایت لست سکند، تاریخ بازدید: 6 اسفند 1403ش. | |||
*وکیلیان، احمد، رمضان در فرهنگ مردم، تهران، سروش، ۱۳۷۶ش. | |||
[[رده: ویکی‌زندگی]] | |||
[[رده: اجتماع آیینی]] | |||
[[رده: خرده‌فرهنگ]] | |||
[[رده: آرامش معنوی]] | |||
[[رده: مناسک دینی]] | |||
[[رده: جوانان]] | |||
[[رده: کودکان]] | |||
[[رده: افغانستان]] | |||
[[رده: | |||