توبه: تفاوت میان نسخه‌ها

توبه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۹ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۰۵

۹٬۳۵۴ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۹ اوت ۲۰۲۴

بدون خلاصۀ ویرایش

علی بیرانوند

۲۵۵

ویرایش

@@ خط ۲۰: / خط ۲۰: @@
 ==فلسفۀ توبه==
-بر اساس آموزه‌های دینی، فطرت انسان بر پایۀ خداجویی بنا شده و کمال حقیقی او در گروِ پرورش این فطرت و تقویت ارتباط با آفریدگار است. هرگاه به‌سبب نابسامانی‌های فرهنگی در خانواده یا جامعه و یا به‌خاطر وسوسه‌های شیطانی، انسان از اوامر الهی نافرمانی کند، فطرت خداجوی او پس از اندک‌زمانی بیدار شده و او را از کردۀ خود پشیمان می‌سازد تا به درگاه الهی بازگردد.  بر این اساس، توبه از جمله مؤلفه‌های راهبردی و سرنوشت‌ساز در تربیت دینی و تکامل انسان در سبک زندگی مؤمنانه به‌شمار می‌رود. در صورت بسته‌بودن درهای توبه نه‌تنها انگیزۀ تکامل انسان از بین می‌رود، بلکه انسان بیش از پیش در ورطۀ گناه فرو می‌رود.  در آموزه‌های دینی توبه را بیداری درونی و قلبی معرفی می‌کنند که سبب تغییر مسیر زندگی می‌شود.  در سبک زندگی اسلامی توبه واقعی از جمله عوامل مؤثر در تربیت دینی افراد خانواده و به تبع آن جامعه، به‌شمار می‌رود.
+بر اساس آموزه‌های دینی، فطرت انسان بر پایۀ خداجویی بنا شده و کمال حقیقی او در گروِ پرورش این فطرت و تقویت ارتباط با آفریدگار است. هرگاه به‌سبب نابسامانی‌های فرهنگی در خانواده یا جامعه و یا به‌خاطر وسوسه‌های شیطانی، انسان از اوامر الهی نافرمانی کند، فطرت خداجوی او پس از اندک‌زمانی بیدار شده و او را از کردۀ خود پشیمان می‌سازد تا به درگاه الهی بازگردد.<ref> [https://hawzah.net/fa/Article/View/98874/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%A8%D9%87 عطیه زهرا، « آثار فردی و اجتماعی توبه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  بر این اساس، توبه از جمله مؤلفه‌های راهبردی و سرنوشت‌ساز در تربیت دینی و تکامل انسان در سبک زندگی مؤمنانه به‌شمار می‌رود. در صورت بسته‌بودن درهای توبه نه‌تنها انگیزۀ تکامل انسان از بین می‌رود، بلکه انسان بیش از پیش در ورطۀ گناه فرو می‌رود.<ref>[https://makarem.ir/news/fa/News/Details/411110 «نقش و جایگاه توبه در تحقق سبک زندگی اسلامی از منظر آیت‌الله مکارم شیرازی»، وب‌سایت بلیغ‌نیوز.] </ref>  در آموزه‌های دینی توبه را بیداری درونی و قلبی معرفی می‌کنند که سبب تغییر مسیر زندگی می‌شود.<ref>[https://lib.eshia.ir/27596/1/320/%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D9%8A%D8%B1_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88_%D8%B9%D9%85%D9%84%D8%8C_%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D9%8A%D8%B1_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D9%89_%D8%B1%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D9%89_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF مکارم شیرازی، فهرست موضوعی تفسیر نمونه، 1380ش، ج1، ص320.]</ref>  در سبک زندگی اسلامی توبه واقعی از جمله عوامل مؤثر در تربیت دینی افراد خانواده و به تبع آن جامعه، به‌شمار می‌رود.<ref>[https://makarem.ir/news/fa/News/Details/411110 «نقش و جایگاه توبه در تحقق سبک زندگی اسلامی از منظر آیت‌الله مکارم شیرازی»، وب‌سایت بلیغ‌نیوز.]</ref>
 ==اقسام توبه==
 توبه دارای انواع و مراتب مختلفی است و هر گناه، توبه مخصوص به خود را می‌طلبد.
-* توبۀ عقیدتی و فکری: این قسم از توبه، بازگشت از کفر به ایمان، از شک و تردید به یقین و اطمینان و از هر عقیدۀ باطلی به‌سوی حق است.
+* توبۀ عقیدتی و فکری: این قسم از توبه، بازگشت از کفر به ایمان، از شک و تردید به یقین و اطمینان و از هر عقیدۀ باطلی به‌سوی حق است.<ref>[https://lib.eshia.ir/11021/4/104/%D9%88%D9%8E_%D9%85%D9%8E%D9%86%D9%92_%D8%A8%D9%8E%D8%B1%D9%90%D8%A6%D9%8E_%D9%85%D9%90%D9%86%D9%92_%D8%AF%D9%90%D9%8A%D9%86%D9%90_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%91%D9%8E%D9%87%D9%90_%D9%81%D9%8E%D9%87%D9%8F%D9%88%D9%8E_%D9%83%D9%8 شیخ الصدوق، من لا یحضره الفقیه، 1413ق، ج4، ص104.]</ref>
-* توبه فقهی و عملی: انسان تائب از همۀ گناهان صغیره و کبیره پشیمان شده و به‌سوی اطاعت و بندگی حق روی می‌آورد و به جبران قصور و کاستی‌های گذشته می‌پردازد.
+* توبه فقهی و عملی: انسان تائب از همۀ گناهان صغیره و کبیره پشیمان شده و به‌سوی اطاعت و بندگی حق روی می‌آورد و به جبران قصور و کاستی‌های گذشته می‌پردازد.<ref> [https://lib.eshia.ir/11008/95/459/%D8%B3%D9%8E%D8%A3%D9%8E%D9%84%D9%92%D8%AA%D9%8E_%D9%8A%D9%8E%D8%A7_%D8%A3%D9%8E%D8%AE%D9%92%D9%86%D9%8F%D9%88%D8%AE%D9%8F_%D8%B9%D9%8E%D9%85%D9%91%D9%8E%D8%A7_%D9%8A%D9%8F%D9%82%D9%8E%D8%B1%D9%91%D9%90%D8%A8%D9%8F%D9%83% مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج95، ص459.]</ref>
-* توبه اخلاقی و معرفتی: در این مرتبه، انسان تائب از کوتاهی‌های معرفتی و شناختی خود نزد خدای متعال استغفار و توبه می‌کند. این قسم از توبه خاصِ اولیای الهی و خواص است.
+* توبه اخلاقی و معرفتی: در این مرتبه، انسان تائب از کوتاهی‌های معرفتی و شناختی خود نزد خدای متعال استغفار و توبه می‌کند. این قسم از توبه خاصِ اولیای الهی و خواص است.<ref>[https://lib.eshia.ir/13440/1/95/%D9%85%D9%8E%D8%A7_%D8%B9%D9%8E%D8%A8%D9%8E%D8%AF%D9%92%D9%86%D9%8E%D8%A7%D9%83%D9%8E_%D8%AD%D9%8E%D9%82%D9%91%D9%8E_%D8%B9%D9%90%D8%A8%D9%8E%D8%A7%D8%AF%D9%8E%D8%AA%D9%90%D9%83%D9%8E_%D9%88%D9%8E_%D9%85%D9%8E%D8%A7_%D8%B9% خمینی، تفسیر سوره حمد، 1375ش، ص95.]</ref>
 ==ارکان توبه==
 در فرهنگ اسلامی، توبۀ واقعی دارای ارکانی است که این ارکان به دو بخش قابل تقسیم هستند:
 الف) درونی:
 # پشیمانی قلبی از گناه؛
 #  تصمیم جدی بر عدم ارتکاب و بازگشت دوباره به آن؛
-# درخواست بخشش از خداوند؛
+# درخواست بخشش از خداوند؛<ref> [https://lib.eshia.ir/12667/1/194/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%91%D9%8E%D9%88%D9%92%D8%A8%D9%8E%D8%A9%D9%8F_%D9%86%D9%8E%D8%AF%D9%8E%D9%85%D9%8C_%D8%A8%D9%90%D8%A7%D9%84%D9%92%D9%82%D9%8E%D9%84%D9%92%D8%A8%D9%90_%D9%88%D9%8E_%D8%A7%D8%B3%D9%92%D8%AA%D9%90%D8%BA%D آمدی، غرر الحكم و درر الكلم، 1366ش، ج1، ص194.]</ref>
 ب) بیرونی:
 # بازداشتن اعضاء و جوارح از انجام کارهای قبیح؛
 # انجام عمل صالح؛
-# ادای حق‌الناس.
+# ادای حق‌الناس.<ref>سورۀ مائده، آیۀ 39.</ref>
 ==شرایط و لوازم توبه در سبک زندگی اسلامی==
-در سبک زندگی اسلامی، توبه در هر زمان و مکانی پسندیده است، ولی در منابع روایی برخی مکان‌ها و زمان‌ها برای توبه از اهمیت بیشتری برخوردار هستند، مانند توبه در ماه رجب، روز و شب جمعه، بین‌الطلوعین، سحر، بعد از نماز صبح، بعد از نماز عصر، قبل خوابیدن  و نیز توبه در «ملتزم» (مکانی بین حجرالأسود و درب کعبه)،  مکه، مسجد الحرام، رکن یمانی،  عرفات،  وادی محسر،  منی،  مسجد‌النبی  و کنار قبر امام حسین.
+در سبک زندگی اسلامی، توبه در هر زمان و مکانی پسندیده است، ولی در منابع روایی برخی مکان‌ها و زمان‌ها برای توبه از اهمیت بیشتری برخوردار هستند، مانند توبه در ماه رجب، روز و شب جمعه، بین‌الطلوعین، سحر، بعد از نماز صبح، بعد از نماز عصر، قبل خوابیدن<ref>[https://article.tebyan.net/125695/%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%A8%D9%87 «بهترین اوقات برای توبه»، وب‌سایت تبیان.]</ref>  و نیز توبه در «ملتزم» (مکانی بین حجرالأسود و درب کعبه)،<ref>[https://www.irna.ir/news/85513593/%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D8%AA «بهترین مکان برای اقرار به گناهان کجاست؟»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>  مکه، مسجد الحرام،<ref>قمی، تفسیر قمی، 1404ق، ج1، ص44.</ref> رکن یمانی،<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/4/408/%D9%84%D8%A7_%D9%8A%D9%8E%D8%B3%D9%92%D8%AA%D9%8E%D9%84%D9%90%D9%85%D9%8F_%D8%A5%D9%90%D9%84%D8%A7%D9%91_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%91%D9%8F%DA%A9%D9%92%D9%86%D9%8E_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%92%D9%8E%D8%B3%D9%92%D9%88%D9%8E%D8%AF%D کلینی، الكافي، 1407ق، ج4، ص408.]</ref>  عرفات،<ref>[https://lib.eshia.ir/11012/2/359/%D9%88%D9%8E_%D8%A7%D9%84%D9%91%D9%8E%D8%B0%D9%90%D9%8A_%D8%A8%D9%8E%D8%B9%D9%8E%D8%AB%D9%8E%D9%86%D9%90%D9%8A_%D8%A8%D9%90%D8%A7%D9%84%D9%92%D8%AD%D9%8E%D9%82%D9%91%D9%90_%D8%A8%D9%8E%D8%B4%D9%90%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%8B_% فتال نیشابوری، روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، 1375ش، ج‏2، ص359.]</ref>  وادی محسر،<ref>[https://lib.eshia.ir/11021/2/547/%D8%A5%D9%90%D8%B0%D9%8E%D8%A7_%D9%85%D9%8E%D8%B1%D9%8E%D8%B1%D9%92%D8%AA%D9%8E_%D8%A8%D9%90%D9%88%D9%8E%D8%A7%D8%AF%D9%90%D9%8A_%D9%85%D9%8F%D8%AD%D9%8E%D8%B3%D9%91%D9%90%D8%B1%D9%8D_%D9%88%D9%8E_%D9%87%D9%8F%D9%88%D9%8E_ شیخ الصدوق، من لا یحضره الفقیه، 1413ق، ج2، ص547.]</ref>  منی،<ref>[https://lib.eshia.ir/27311/9/179/%D8%A3%D8%AA%D8%B1%D9%8A_%D9%8A%D8%AE%D9%8A%D9%91%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%87%D8%B0%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%82_%D9%83%D9%84%D9%91%D9%87 کلینی، الكافي، 1407ق، ج9، ص179.]</ref>  مسجد‌النبی<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/4/551/%D8%A5%D9%90%D9%86%D9%91%D9%90%D9%8A_%D8%A3%D9%8E%D8%AA%D9%8E%D9%8A%D9%92%D8%AA%D9%8F_%D9%86%D9%8E%D8%A8%D9%90%D9%8A%D9%91%D9%8E%D9%83%D9%8E_%D9%85%D9%8F%D8%B3%D9%92%D8%AA%D9%8E%D8%BA%D9%92%D9%81%D9%90%D8%B1%D8%A7%D9%8B_%D کلینی، الكافي، 1407ق، ج4، ص551.]</ref>  و کنار قبر امام حسین.<ref>[https://lib.eshia.ir/10565/12/516/%D9%84%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D8%A1_%D8%AA%D8%AD%D8%AA_%D9%82%D8%A8%D8%AA%D9%87_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%A8 معزي ملايري، جامع أحاديث الشيعة في أحكام الشريعة، 1373ش، ج12، ص516.]</ref>
-همچنین در فرهنگ اسلامی، توبه نیازمند لوازمی است، مانند اعتقاد به وحدانیت خدای متعال و دوری از شرک  و اعتقاد به ولایت پیامبر اسلام و اهل‌بیت.  از جمله لوازم فقهی توبه، جبران حقوق الهی است مانند نماز، روزه، زکات، خمس و حج. همچنین رعایت حق‌الناس و پرهیز از کم‌فروشی، دزدی، غصب، مسخره‌کردن، عیب‌جویی، غیبت، سخن‌چینی، تهمت، شهادت باطل، سوگند دروغ و منت‌گذاشتن  و آراستگی به صفات اخلاقی مانند اخلاص، فروتنی، تضرع، خضوع، خشوع،   امید و ترس،  شرمساری و حیا،  از دیگر لوازم و شرایط توبه است.
+همچنین در فرهنگ اسلامی، توبه نیازمند لوازمی است، مانند اعتقاد به وحدانیت خدای متعال و دوری از شرک<ref>سورۀ نساء، آیۀ 116.</ref>  و اعتقاد به ولایت پیامبر اسلام و اهل‌بیت.<ref> [https://lib.eshia.ir/10372/8/231/%D9%84%D9%8E%D8%A7_%D9%86%D9%8E%D8%A8%D9%90%D9%8A%D9%91%D9%8E_%D8%A8%D9%8E%D8%B9%D9%92%D8%AF%D9%90%D9%8A_%D9%84%D9%8E%D8%A7_%D8%AA%D9%8F%D9%82%D9%92%D8%A8%D9%8E%D9%84%D9%8F_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%91%D9%8E%D9%88%D9%92%D8%A8% قمی، سفینة البحار، بی‌تا، ج8، ص231.]</ref>  از جمله لوازم فقهی توبه، جبران حقوق الهی است مانند نماز، روزه، زکات، خمس و حج. همچنین رعایت حق‌الناس و پرهیز از کم‌فروشی، دزدی، غصب، مسخره‌کردن، عیب‌جویی، غیبت، سخن‌چینی، تهمت، شهادت باطل، سوگند دروغ و منت‌گذاشتن<ref>[https://ahlolbait.com/content/12049/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%D9%85-%D9%87%D8%B0%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D «دعای اللهم هذا شهر رمضان المبارک»، وب‌سایت مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت.]</ref>  و آراستگی به صفات اخلاقی مانند اخلاص، فروتنی، تضرع، خضوع، خشوع،<ref> [https://lib.eshia.ir/search/%D9%81%D9%8E%D8%A3%D9%8E%D9%83%D9%92%D8%AB%D9%90%D8%B1%D9%8F%D9%88%D8%A7_%D8%B0%D9%90%D9%83%D9%92%D8%B1%D9%8E_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%91%D9%8E%D9%87%D9%90_%D9%88%D9%8E_%D8%AA%D9%8E%D8%B9%D9%8E%D8%B1%D9%91%D9%8E%D8%B6%D9%8F%D9%88% مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج88، ص100.]</ref>   امید و ترس،<ref> [https://lib.eshia.ir/search/%D9%8A%D9%8F%D9%82%D9%90%D9%8A%D9%84%D9%8F_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%91%D9%8E%D9%87%D9%8F_%D8%B9%D9%8E%D8%AB%D9%92%D8%B1%D9%8E%D8%AA%D9%8E%D9%87%D9%8F_%D9%81%D9%8E%D9%8A%D9%8E%D8%AA%D9%8E%D8%B0%D9%8E%D9%83%D9%91%D9%8E%D8%B1%D9%8F_% محمدی ری‌شهری، میزان‌ الحکمه، 1362ش، ج13، ص181.]</ref>  شرمساری و حیا،<ref> [https://lib.eshia.ir/12677/1/236/%D8%A5%D9%90%D8%B0%D9%8E%D8%A7_%D8%A3%D9%8E%D8%B0%D9%92%D9%86%D9%8E%D8%A8%D9%8E_%D8%B0%D9%8E%D9%86%D9%92%D8%A8%D8%A7%D9%8B_%D8%AB%D9%8F%D9%85%D9%91%D9%8E_%D8%B1%D9%8E%D8%AC%D9%8E%D8%B9%D9%8E_%D9%88%D9%8E_%D8%AA%D9%8E%D8%A7 شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، 1389ش، ج1، ص236.]</ref>  از دیگر لوازم و شرایط توبه است.
 ==آثار توبه==
@@ خط ۵۸: / خط ۵۶: @@
 # تبدیل سیئات به حسنات؛
 # پاک‌شدن نفس و نجات از عذاب الهی؛
-# ایجاد آرامش در زندگی.
+# ایجاد آرامش در زندگی.<ref>[https://makarem.ir/news/fa/News/Details/411110. «نقش و جایگاه توبه در تحقق سبک زندگی اسلامی از منظر آیت‌الله مکارم شیرازی»، وب‌سایت بلیغ‌نیوز.]</ref>
 ب) آثار اجتماعی مانند:
@@ خط ۶۴: / خط ۶۲: @@
 # نجات جامعه از بلاهای همه‌گیر مانند خشکسالی و فقر با نزول رحمت الهی بر بندگان؛
 # همبستگی اجتماعی؛
-# داشتن ملتی پرقدرت و مستقل و اقتصادی سالم با افزایش نیروی معنوی و بازگشت به‌سوی خدا و استغفار؛
+# داشتن ملتی پرقدرت و مستقل و اقتصادی سالم با افزایش نیروی معنوی و بازگشت به‌سوی خدا و استغفار؛<ref> [https://noorlib.ir/book/view/1908?volumeNumber=9&sectionNumber=2&pageNumber=129&viewType=html مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش، ج9، ص128.]</ref>
 # بازیابی اعتماد از دست رفته در جامعه؛
-# ایجاد امنیت در جامعه به‌سبب پاک‌سازی درونی از فساد، دروغ، دزدی، ظلم و تبعیض و جایگزینی ارزش‌های انسانی در خود؛
+# ایجاد امنیت در جامعه به‌سبب پاک‌سازی درونی از فساد، دروغ، دزدی، ظلم و تبعیض و جایگزینی ارزش‌های انسانی در خود؛<ref> [https://hawzah.net/fa/Article/View/98874/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%A8%D9%87 عطیه زهرا، « آثار فردی و اجتماعی توبه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
-# برخورداری دولت و قدرت از مشروعیت سیاسی و جلوگیری از بحران مشروعیت رهایی با ایجاد همبستگی اجتماعی و همدلی میان مردم.
+# برخورداری دولت و قدرت از مشروعیت سیاسی و جلوگیری از بحران مشروعیت رهایی با ایجاد همبستگی اجتماعی و همدلی میان مردم.<ref>سورۀ هود، آیۀ 52.</ref>
 ==موانع توبه==
-بر اساس آموزه‌های دینی بهترین زمان‌ها برای توبه، بلافاصله پس از ارتکاب گناه، به‌ویژه در زمان جوانی است. انسان در جوانی راحت‌تر می‌تواند توبه کند و به‌سوی خدا بازگردد. در دوران پیری توبه برای انسان سخت می‌شود.  به نقل از پیامبر اسلام نزد خداوند هیچ‌کس محبوب‌تر از جوان توبه‌کننده نیست.  انسان همواره باید بکوشد تا به آفت تسویف گرفتار نشود و توبه را به تأخیر نیندازد. بر اساس آموزه‌های دینی برخی از موانع توبه در سبک زندگی اسلامی عبارت‌اند از:
+بر اساس آموزه‌های دینی بهترین زمان‌ها برای توبه، بلافاصله پس از ارتکاب گناه، به‌ویژه در زمان جوانی است. انسان در جوانی راحت‌تر می‌تواند توبه کند و به‌سوی خدا بازگردد. در دوران پیری توبه برای انسان سخت می‌شود.<ref>[https://www.mizanonline.ir/fa/news/579460/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D8%A8%D9%87-%D9%88-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86 «اهمیت توبه و نقش آن در اصلاح رفتار انسان»، خبرگزاری میزان.]</ref>  به نقل از پیامبر اسلام نزد خداوند هیچ‌کس محبوب‌تر از جوان توبه‌کننده نیست.<ref> [https://lib.eshia.ir/27307/5/463/%D9%85%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%91_%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D8%A8 محمدی ری‌شهری، میزان‌ الحکمه، 1362ش، ج5، ص463.]</ref>  انسان همواره باید بکوشد تا به آفت تسویف گرفتار نشود و توبه را به تأخیر نیندازد. بر اساس آموزه‌های دینی برخی از موانع توبه در سبک زندگی اسلامی عبارت‌اند از:
 # ناامیدی از درگاه خداوند؛
@@ خط ۷۸: / خط ۷۶: @@
 # چشیدن لذت گناه؛
 # نداشتن آگاهی لازم نسبت به زشتیِ گناه مرتکب‌شده؛
-# شکسته‌شدن قبح گناه برای انسان.
+# شکسته‌شدن قبح گناه برای انسان.<ref>اکبری، جوان و ندامت، 1390ش، ص97.</ref>
 ==پیامدهای اصرار بر گناه و تأخیر در توبه‌==
@@ خط ۸۴: / خط ۸۲: @@
 الف) پیامدهای فردی:
-#قساوت قلب؛
+#قساوت قلب؛<ref>سورۀ انعام، آیۀ 43.</ref>
-# مانع استجابت دعا؛
+# مانع استجابت دعا؛<ref> [https://lib.eshia.ir/27307/4/288/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%89_%D8%AA%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B9%D8%A5_%D9%88_%D8%AA%D8%B8%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%88%D8%A5%3A_%D8%B9%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A7%D9%84% محمدی ری‌شهری، میزان‌ الحکمه، 1362ش، ج4، ص288.]</ref>
 # اثرنداشتن سخن حق و موعظه در انسان؛
 # محروم‌شدن از لذت مناجات؛
 # محرومیت از نمازشب؛
-# به‌دنبال‌داشتن بدبختی و شقاوت برای انسان.
+# به‌دنبال‌داشتن بدبختی و شقاوت برای انسان.<ref>«بررسی عواقب جبران‌ناپذیر اصرار برگناه و توبه‌نکردن»، وب‌سایت دلگرم.</ref>
 پیامدهای اجتماعی مانند:
-# گسترش فساد در جامعه؛
+# گسترش فساد در جامعه؛<ref>سورۀ روم، آیۀ 41.</ref>
-# تغییر نعمت؛
+# تغییر نعمت؛<ref>سورۀ اعراف، آیۀ 96.</ref>
-# نزول بلا.
+# نزول بلا.<ref>سورۀ شوری، آیۀ 30.</ref>
 ==ایجاد انگیزۀ توبه==
@@ خط ۱۰۱: / خط ۹۹: @@
 # توجه به پیامدهای گناه؛
 # یاد مرگ؛
-# شرکت در مجالس مذهبی؛
+# شرکت در مجالس مذهبی؛<ref> اکبری، جوان و ندامت، 1390ش، ص94.</ref>
 # حذف بسترهای گناه مانند همنشینی با دوستان ناباب؛
 # عدم حضور در مکان‌های آلوده به گناه؛
@@ خط ۱۱۰: / خط ۱۰۸: @@
 # تقویت شناخت؛
 # توجه به محدودیت عمر؛
-# برنامۀ تدریجی تهذیب نفس.
+# برنامۀ تدریجی تهذیب نفس.<ref>[https://www.pasokhgoo.ir/content/%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87-%D9%88-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%A8%D9%87 «عادی شدن گناه و عدم انگیزه برای توبه»، وب‌سایت مرکز پاسخگویی به سؤلات دینی.] </ref>
 ==پانویس==
 {{پانویس}}