بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
در افغانستان، لباس از تنوع زیادی برخوردار است. یکی از عوامل مهم تنوع پوشش و لباس، تنوع قومیت و به دنبال آن گوناگونی فرهنگ پوشش است.<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> در کل لباس زنانه از فراق پرتوک (پیراهن دامن‌دار و شلوار) تشکیل شده است و چادر نیز از ضروریات پوشش در جامعه افغانستانی به‌حساب می‌آید.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ وهاب‌زاده، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وبسایت کمد‌سارک.]</ref> متمایزترین شکل شلوار زنانه از پارچه‌ای لطیف درست می‌شود و پاچۀ آن دارای چین‌‌های بیضوی است که روی قوزک پا قرار می‌گیرد. این نوع شلوار تا هنوز هم در برخی نقاط افغانستان به‌خصوص بین برخی هزاره‌ها، [[کوچی|کوچی]]<nowiki/>ها و مردم ساکن ولایت وردک و پکتیا رایج است.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/109 محمود، «پوشش و لباس ما در درازنای تاریخ»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref> | در افغانستان، لباس از تنوع زیادی برخوردار است. یکی از عوامل مهم تنوع پوشش و لباس، تنوع قومیت و به دنبال آن گوناگونی فرهنگ پوشش است.<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> در کل لباس زنانه از فراق پرتوک (پیراهن دامن‌دار و شلوار) تشکیل شده است و چادر نیز از ضروریات پوشش در جامعه افغانستانی به‌حساب می‌آید.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ وهاب‌زاده، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وبسایت کمد‌سارک.]</ref> متمایزترین شکل شلوار زنانه از پارچه‌ای لطیف درست می‌شود و پاچۀ آن دارای چین‌‌های بیضوی است که روی قوزک پا قرار می‌گیرد. این نوع شلوار تا هنوز هم در برخی نقاط افغانستان به‌خصوص بین برخی هزاره‌ها، [[کوچی|کوچی]]<nowiki/>ها و مردم ساکن ولایت وردک و پکتیا رایج است.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/109 محمود، «پوشش و لباس ما در درازنای تاریخ»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref> | ||
==سبک پوشش== | ==سبک پوشش== | ||
=== | ===پوشش سنتی=== | ||
سبک پوشش سنتی زنان در افغانستان، لباس دامن‌دار همراه [[شال]] یا چادری ([[برقع]]) است.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ وهاب‌زاده، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وب سایت کمد‌سارک.]</ref> این سبک لباس خصوصیات و انواعی دارد که یکی از آن‌ها چادری است: | سبک پوشش سنتی زنان در افغانستان، لباس دامن‌دار همراه [[شال]] یا چادری ([[برقع]]) است.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ وهاب‌زاده، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وب سایت کمد‌سارک.]</ref> این سبک لباس خصوصیات و انواعی دارد که یکی از آن‌ها چادری است: | ||
====چادری==== | ====چادری==== | ||
چادری (برقع) یک پوشش کامل است که سراسر بدن خانم‌ها حتی صورت آن‌ها را می‌پوشاند. برقع از یک کلاه متصل به‌چادر و همرنگ استفاده می‌شود که توسط خیاطان حرفه‌ای با مهارت ویژه‌ای دوخته می‌شود.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/345695/%D9%BE%D8%B1%D8%B7%D8%B1%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86 «پرطرفدارترین پوشش زنان افغان»، وبسایت تابناک.]</ref> | چادری (برقع) یک پوشش کامل است که سراسر بدن خانم‌ها حتی صورت آن‌ها را می‌پوشاند. برقع از یک کلاه متصل به‌چادر و همرنگ استفاده می‌شود که توسط خیاطان حرفه‌ای با مهارت ویژه‌ای دوخته می‌شود.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/345695/%D9%BE%D8%B1%D8%B7%D8%B1%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86 «پرطرفدارترین پوشش زنان افغان»، وبسایت تابناک.]</ref> تاریخچه چادری به دویست سال قبل برمی‌گردد<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> و امروزه هم در بین زنان افغانستان از مقبولیت برخوردار است.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/345695/%D9%BE%D8%B1%D8%B7%D8%B1%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86 «پرطرفدارت رین پوشش زنان افغان»، وبسایت تابناک.]</ref> برقع در دوره اول حاکمیت طالبان (1996-2001م) به‌دلیل اجبار این گروه برای پوشش زنان، به نماد جهانی تبدیل شد.<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> | ||
=== | ===پوشش جدید=== | ||
پوشش زنان در سال‌های اخیر دچار دگرگونی فراوان شده است. در این سال‌ها زنان به ندرت از چادری استفاده می‌کنند. جوان‌ترها برای پوشش اجتماعی بیشتر از مانتو، مقنعه، روسری، شال، ساری هندی و برخی موارد از چادر ایرانی استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.hi-hijab.com/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «حجاب استایل افغانستان»، وبسایت های‌حجاب.]</ref> در لباس‌های جدید و مدرن نیز از هنر خامک‌دوزی بهره برده می‌شود. در این نوع لباس، از [[خامک دوزی|خامک‌دوزی]] روی مانتوها و روسری‌ها استفاده می‌شود.<ref>[https://khamakshop.com/%D8%AE%D8%A7%D9%85%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک.]</ref> | پوشش زنان در سال‌های اخیر دچار دگرگونی فراوان شده است. در این سال‌ها زنان به ندرت از چادری استفاده می‌کنند. جوان‌ترها برای پوشش اجتماعی بیشتر از مانتو، مقنعه، روسری، شال، ساری هندی و برخی موارد از چادر ایرانی استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.hi-hijab.com/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «حجاب استایل افغانستان»، وبسایت های‌حجاب.]</ref> در لباس‌های جدید و مدرن نیز از هنر خامک‌دوزی بهره برده می‌شود. در این نوع لباس، از [[خامک دوزی|خامک‌دوزی]] روی مانتوها و روسری‌ها استفاده می‌شود.<ref>[https://khamakshop.com/%D8%AE%D8%A7%D9%85%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک.]</ref> | ||
==صنایع دستی پوشش زنان== | ==صنایع دستی پوشش زنان== | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
این لباس زنانه شامل پیراهن دامن‌دار، شلوار و چادر است. لبه‌های آستین، دامن، یقه و پاچه‌های شلوار به دوصورت دستی و ماشینی، مهره‌دوزی و سوزن‌دوزی می‌شود. به‌طور معمول دوختن این لباس به‌روش سنتی یک ماه زمان می‌برد و در ولایات مختلف کشور توسط زنان دوخته می‌شود اما زنان ولایت غزنی برای دوخت گندافغانی فعالیت بیشتری دارند. با توجه به‌شرایط جغرافیایی و آب و هوای سرد افغانستان، برای این نوع لباس از پارچه‌های ضخیم مانند مخمل، قناویز و کتان استفاده می‌شود. گندافغانی یک لباس گشاد است طوری که گاهی طول دامن آن به دوازده متر می‌رسد.<ref>[https://khamakshop.com/Products-cat/afghan-clothes/afghan-women-dress/afghan-gand/ «لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک.]</ref> | این لباس زنانه شامل پیراهن دامن‌دار، شلوار و چادر است. لبه‌های آستین، دامن، یقه و پاچه‌های شلوار به دوصورت دستی و ماشینی، مهره‌دوزی و سوزن‌دوزی می‌شود. به‌طور معمول دوختن این لباس به‌روش سنتی یک ماه زمان می‌برد و در ولایات مختلف کشور توسط زنان دوخته می‌شود اما زنان ولایت غزنی برای دوخت گندافغانی فعالیت بیشتری دارند. با توجه به‌شرایط جغرافیایی و آب و هوای سرد افغانستان، برای این نوع لباس از پارچه‌های ضخیم مانند مخمل، قناویز و کتان استفاده می‌شود. گندافغانی یک لباس گشاد است طوری که گاهی طول دامن آن به دوازده متر می‌رسد.<ref>[https://khamakshop.com/Products-cat/afghan-clothes/afghan-women-dress/afghan-gand/ «لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک.]</ref> | ||
در تولید لباس گند، از هنرهای دوخت مانند خنجر‌دوزی و گراف‌دوزی استفاده می‌شود و تزیینات هنری بخش‌های لباس با یکدیگر هماهنگ و یک‌دست است. چادر مورد استفاده در این لباس به‌شکل روسری مربع یا شال است که در یک | در تولید لباس گند، از هنرهای دوخت مانند خنجر‌دوزی و گراف‌دوزی استفاده می‌شود و تزیینات هنری بخش‌های لباس با یکدیگر هماهنگ و یک‌دست است. چادر مورد استفاده در این لباس به‌شکل روسری مربع یا شال است که در یک لبه آن تزیینات هنری به‌کار گرفته می‌شود.<ref>[https://khamakshop.com/Products-cat/afghan-clothes/afghan-women-dress/afghan-gand/ «لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک.]</ref> | ||
در سال‌های اخیر فروش لباس‌های سنتی از جمله گندافغانی بیشتر شده است به گونه‌ای که سالانه تعدادی از افغانستانی‌های خارج از کشور برای خرید آن به افغانستان می‌آیند.<ref>[https://www.trt.net.tr/persian/lmy-frhngy-w-hnry/2018/12/21/mrsm-shb-yld-dr-dnshgh-stnbwl-trkhyh-1110918 «لباس‌های محلی؛ هویت فرهنگی جامعۀ افغانستان»، وبسایت تی آر تی.]</ref> | در سال‌های اخیر فروش لباس‌های سنتی از جمله گندافغانی بیشتر شده است به گونه‌ای که سالانه تعدادی از افغانستانی‌های خارج از کشور برای خرید آن به افغانستان می‌آیند.<ref>[https://www.trt.net.tr/persian/lmy-frhngy-w-hnry/2018/12/21/mrsm-shb-yld-dr-dnshgh-stnbwl-trkhyh-1110918 «لباس‌های محلی؛ هویت فرهنگی جامعۀ افغانستان»، وبسایت تی آر تی.]</ref> | ||
===خامک=== | ===خامک=== | ||
یکی از دوخت‌های هنری روی لباس مردم افغانستان به‌ویژه زنان، دوخت خامک است که با استفاده از نخ ابریشم و پارچه‌های ابریشم یا کتان دوخته می‌شود. زنان با استفاده از خامک، روی یقۀ پیراهن، سر آستین‌ها، پاچۀ شلوار، سر شال و چادر را تزیین می‌کنند. زنان افغانستان با انتقال نسل اندر نسل هنر خامک‌دوزی، ذوق سرشار هنری و سخت‌کوشی خود را به رخ دیگران می‌کشند و این نوع دوخت هنری را به جوامع دیگر معرفی می‌کنند.<ref>[https://khamakshop.com/%D8%AE%D8%A7%D9%85%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک.]</ref> | یکی از دوخت‌های هنری روی لباس مردم افغانستان به‌ویژه زنان، دوخت خامک است که با استفاده از نخ ابریشم و پارچه‌های ابریشم یا کتان دوخته می‌شود. زنان با استفاده از خامک، روی یقۀ پیراهن، سر آستین‌ها، پاچۀ شلوار، سر شال و چادر را تزیین می‌کنند. زنان افغانستان با انتقال نسل اندر نسل هنر خامک‌دوزی، ذوق سرشار هنری و سخت‌کوشی خود را به رخ دیگران می‌کشند و این نوع دوخت هنری را به جوامع دیگر معرفی می‌کنند.<ref>[https://khamakshop.com/%D8%AE%D8%A7%D9%85%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک.]</ref> | ||
خامک‌دوزی دستی یکی از انواع کسب‌وکار زنانه است که با هنر دست و با صرف وقت و دقت زیاد انجام می‌شود.<ref>[https://khamakshop.com/%D8%AE%D8%A7%D9%85%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک.]</ref> | خامک‌دوزی دستی یکی از انواع کسب‌وکار زنانه است که با هنر دست و با صرف وقت و دقت زیاد انجام می‌شود.<ref>[https://khamakshop.com/%D8%AE%D8%A7%D9%85%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک.]</ref> | ||
==تولید لباس زنانه در خارج از افغانستان== | ==تولید لباس زنانه در خارج از افغانستان== | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۹: | ||
*حسن‌‌زاده، «فروش لباس افغانستانی در ایران»، وبسایت خامک، تاریخ بازدید: 6 خرداد 1402ش. | *حسن‌‌زاده، «فروش لباس افغانستانی در ایران»، وبسایت خامک، تاریخ بازدید: 6 خرداد 1402ش. | ||
*صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک، تاریخ درج مطلب: 5 اردیبهشت 1401ش. | *صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک، تاریخ درج مطلب: 5 اردیبهشت 1401ش. | ||
*قادری، بهار، «همه‌چیز در | *قادری، بهار، «همه‌چیز در باره انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه، تاریخ بازدید: 10 اردیبهشت 1402ش. | ||
*«کارگیری از پارچه‌های داخلی در ساخت لباس‌های افغانی با طراحی مدرن»، وبسایت طلوع‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 9 جوزا (خرداد) 1397ش. | *«کارگیری از پارچه‌های داخلی در ساخت لباس‌های افغانی با طراحی مدرن»، وبسایت طلوع‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 9 جوزا (خرداد) 1397ش. | ||
*«لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک، تاریخ بازدید: 30 اردیبهشت 1402ش. | *«لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک، تاریخ بازدید: 30 اردیبهشت 1402ش. | ||