اسدالله معرفت

اسدالله معرفت؛ پایه‌گذار سیستم آموزشی مدرن در ایران.

اسدالله معرفت با اینکه فردی بی‌سواد بود، ولی بنیان‌گذار اولین مدرسه‌های نوین در ایران بود. او پس از اینکه چنین مدارسی را در روسیه دید، به فکر افتاد تا مانند آنها را در وطن خود بنیان نهد. او بی‌سوادی بود که سوادآموزی جدید را در ایران پایه‌گذاری کرد.

معرفی

اسدالله معرفت معروف به «اسدالله خامنه» در سال 1217ش در خانواده‌ای فرهنگی و دین‌مدار در شهر خامنه، از توابع استان آذربایجان شرقی، متولد شد. در نیمۀ دوم قرن نوزده میلادی که ایران دچار قحطی و نابسامانی شده بود، اسدالله و خانواده‌اش به‌همراه تعداد زیادی از مردم شهرهای شمالی ایران، به قفقاز مهاجرت کردند.

تأسیس اولین مدارس

اسدالله معرفت، وقتی در روسیه، مدارسی را که با شیوه‌ای جدید مدیریت می‌شدند، مشاهده کرد به‌دلیل حس وطن‌دوستی خود تصمیم گرفت چنین مدارسی را در ایران بنا کند. وی پس از مدتی، به‌همراه دو برادر خود که از تاجران معتبر پطروسکه بودند موفق شدند اولین مدرسه را در زادگاه خود به‌نام «معرفت»، در سال 1275ش بسازند. آنها دومین مدرسه را دو سال بعد در مشهد و سومین مدرسه را در پطروسکه روسیه، برای هموطنان‌شان ساختند. آنها علاوه بر ساختن چندین مدرسه در ایران، چند مؤسسه عام‌المنفعه در زمینه‌های آموزشی و چند مسجد، در شهرهای قفقاز شمالی روسیه احداث کردند.

اسدالله معرفت میز، نیمکت و تخته‌سیاه را از روسیه به مدارس ایران آورد و برای دانش‌آموزان، لباس‌های یک‌شکل که روی کمربند آنها جملۀ «مدرسه معرفت خامنه» نقش بسته بود، تهیه کرد. در این مدارس معلم‌ها با دادن کارت‌های آفرین، دانش‌آموزان را تشویق می‌کردند و در کنار درس‌های عادی، آموزش نظامی هم مانند کار با تفنگ و فشنگ چوبی به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شد. اسدالله معرفت تمام مخارج دانش‌آموزان و معلمان را تأمین می‌کرد و برای زمان بعد از مرگ خود نیز، چند مغازه را وقف کرد تا از درآمد آنها مخارج مدرسه و دانش‌آموزان و معلمان تأمین شود و این مدارس پابرجا بمانند.

مدرسه معرفت

مدرسه معرفت از سال 1305ش دولتی شده و با نام «نثار» فعالیتش را ادامه داد. این مدرسه در سال 1349ش نوسازی شد و به «مدرسه راهنمایی حاج اسدالله معرفت» تغییر نام داد. این مدرسه دومین مدرسه در ایران است که به‌سبک جدید راه‌اندازی شد و اولین مدرسه‌ای است که به‌سبک نوین در ایران همچنان مشغول به فعالیت است و هرساله پذیرای دانش‌آموزان زیادی است.

اولین اساتید این مدرسه، میرزا حبیب معرفت (اولین مدیر مدرسه)، محمدعلی ایمانی نوبر، ملا هاشم وایقانی، میرزا ابراهیم تبریزی و آقا بالا محمودی معلم ورزش در این مدرسه بودند. همچنین از اساتید به‌نام این مدرسه می‌توان به سیدجواد خامنه‌ای (پدر آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای) و شیخ محمد خیابانی اشاره کرد.

اسناد مربوط به مدرسۀ معرفت هم‌اکنون در موزۀ هدایای خامنه نگهداری می‌شود که این اسناد شامل: اصل نظامنامۀ مدرسه، عکس‌های دانش‌آموزان و فارغ‌التحصیلان، مهرهای تشویقیِ آن زمان و اصل مُهر مدرسه است. این مدرسه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

درگذشت

اسدالله معرفت در سال 1293ش در سن 76 سالگی از دنیا رفت و بنا به وصیت او، پیکرش را به عتبات عالیات منتقل کردند و در آنجا به خاک سپردند.

یادبود

به همت مسئولان فرهنگی کشور، به‌منظور تقدیر از تلاش‌ها و اقدامات و شناساندن خانوادۀ فرهنگی و وطن‌دوست اسدالله معرفت که در ایران، در گمنامی به‌سر می‌برند، قرار بر این شد که مستندی در مورد زندگی‌نامه و اقدامات او ساخته شود.

منابع

• «اسدالله معرفت بنیان‌گذار سوادآموزی نوین کیست؟»، وب‌سایت نبض بورس، تاریخ درج مطلب: 7 آذر 1401ش.
• «اسدالله معرفت؛ بيسوادي كه پايه‌گذار سوادآموزي نوين در ايران شد.»، وب‌سایت کارخانه‌دار، تاریخ درج مطلب: 3 دی 1399ش.
• «بزرگ‌مردی که مدرسه را به ایران آورد»، وب‌سایت برترین‌ها، تاریخ درج مطلب: 5 اسفند 1392ش.
• «بزرگ مردی که مدرسه را به ایران آورد»، وب‌سایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 7 اسفند 1392ش.
• «ساخت مستند زندگی‌نامه اسدالله معرفت از بانیان آموزش نوین در ایران و قفقاز»، نور نیوز، 29 شهریور 1399ش.
• «ساخت مستند زندگی‌نامه اسدالله معرفت از بانیان آموزش نوین در ایران و قفقاز»، وب‌سایت روزنامه فرهیختگان، تاریخ درج مطلب: 29 شهریور 1399ش.
• «مدرسه معرفت»، وب‌سایت خامنه شهر ولایت، تاریخ درج مطلب: 22 شهریور 1393ش.