ستاد دیه

ستاد دیه، نهاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند.

ستاد دیه، از بزرگترین نهادهای مردمی در ایران است که برای حل مشکلات مالی زندانیان جرائم غیرعمد و کمک به اقشار آسیب‌پذیر جامعه تأسیس شده است. فعالیت‌های این نهاد در طول حدود سه دهه از عمر آن، باعث ترویج فرهنگ انفاق و گسترش مواسات اسلامی در بین مردم شده و زمینۀ آزادی ده‌ها هزار زندانی نیازمند را فراهم کرده است.

نام‌گذاری

نام کامل این نهاد خیریه، «ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند مؤسسۀ خیریۀ غیرتجاری و غیرانتفاعی» است که به‌اختصار، «ستاد دیه» گفته می‌شود.

تاریخچه

ستاد دیه، در سال 1369ش و در زمان ریاست «اسدالله لا‌جوردی» بر سازمان زندان‌های کشور به‌وجود آمد؛ لاجوردی، در جریان بررسی آمار و وضعیت زندانیان متوجه شد که اسم برخی از زندانیان، در لیست ماهانه تکرار می‌شود و آنها زندانیانی بودند که به علت بدهی دیۀ ناشی از تصادفات رانندگی به زندان افتاده بودند. وی در ماه رمضان همان سال، پیشنهاد کرد که افراد نیکوکار، برای کمک به آزادی این زندانیان دعوت شوند. پیشنهاد لاجوردی، عملی شد و خیرین مبلغ 50 میلیون تومان کمک کردند و «هاشمی رفسنجانی» رئیس جمهوری وقت ایران نیز پنجاه میلیون تومان اختصاص داد که با این کار، شماری از این افراد آزاد شدند. به این‌ ترتیب، ستاد دیه، به‌عنوان یک تشکیلات حقوقی به ثبت رسید، اما در 1376ش با ساختار جدید، به‌عنوان یک مؤسسۀ خیریه و مردم‌نهاد، با هدف کمک به آزادسازی زندانیان در جرائم غیرعمد، شکل گرفت.

گسترۀ فعالیت

الف) جغرافیایی

گسترۀ فعالیت ستاد دیه، تمام کشور ایران است و این ستاد، در همۀ استان‌های کشور، نمایندگی رسمی و فعال دارد.

ب) حقوقی

گسترۀ فعالیت ستاد دیه از نظر حقوقی، کمک رساندن به زندانیان جرایم غیر عمد است که در این چهار حوزه مصداق پیدا می کند:

1. ایراد صدمۀ بدنی و یا قتل غیر عمد ناشی از تصادفات رانندگی؛
2. حوادث کارگاهی؛
3. محکومیت‌های مالی مانند مهریۀ معقول و نفقه؛
4. چک‌های بلامحل غیرکلاهبرداری.

دست‌آوردها

1. ترویج فرهنگ انفاق و مواسات اسلامی

فعالیت‌های گستردۀ ستاد دیه در طول هر سال، به‌ویژه در ایام ماه رمضان، باعث ترویج فرهنگ انفاق و مواسات شده و زمینۀ آزادسازی زندانیان جرایم غیرعمد را با مشارکت افراد نیکوکار فراهم می‌کند؛ از طرف دیگر؛ انفاق و گسترش روحیۀ مواسات در جامعه، نشاط معنوی را در فضای کشور ایجاد کرده و سالانه هزاران زندانی را از زندان نجات می‌دهد. برای مثال، در شش ماهۀ نخست سال 1401ش، تعداد 3423 زندانی مرد و 183 زندانی زن از زندان‌های سراسر کشور، آزاد شده‌اند.

2. برگزاری جشن گلریزان در ماه رمضان

ستاد دیه از سال 1369ش به‌طور سازمان‌یافته، هدفمند و فراگیر جشن گلریزان را در ماه رمضان هر سال در سراسر کشور برگزار می‌کند. این پویش معنوی و اثرگذار با پیش‌قدمی آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در ماه رمضان هر سال آغاز می‌شود و با حمایت رؤسای سه قوه و افراد نیکوکار به اوج می‌رسد که زمینۀ آزادسازی هزاران زندانی را در سراسر کشور، فراهم می‌کند.

3. کاهش آسیب‌های اجتماعی

زندانی شدن افراد به‌دلیل بدهکاری و به‌ویژه در جرائم غیر عمد، آثار زیانباری بر مددجویان و خانوادۀ آنها تحمیل می‌کند که مشکلات روانی، فسادهای اخلاقی، اعتیاد و متلاشی شدن کانون‌های خانوادگی بخش از عواقب این امر است. آزادی هزاران زندانی در نتیجۀ فعالیت‌های مستمر ستاد دیه، از وقوع بسیاری این مشکلات جلوگیری می‌کند و در کاهش آسیب‌های اجتماعی نقش به‌سزایی دارد.

منابع

• «آزادی ۳۶۰۶ زندانی غیرعمد در نیمسال نخست ۱۴۰۱»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مهر ۱۴۰۱ش.
• «آشنایی با ستاد دیه و کمک به زندانیان کل کشور»، همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۷ دی ۱۳۹۳ش.
• «اساسنامه»، وب‌سایت ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند، تاریخ بازدید: 17 فروردین 1402ش.
• «ترویج فرهنگ آزادسازی زندانیان غیرعمد از دستاورد‌های ستاد دیه است»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۹ ارديبهشت ۱۳۹۸ش.
• «گزارشی از عملکرد ستاد دیه کشور در چهل‌سالگی انقلاب؛ آزادی ۱۲۰ هزار زندانی نیازمند جرائم غیرعمد»، وب‌سایت ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران، تاریخ درج مطلب: 7 بهمن 1397ش.