عفو: تفاوت میان نسخه‌ها

عفو (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۷ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۰۶

۳٬۳۹۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۷ فوریهٔ ۲۰۲۳

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

محمد میری

۶۰

ویرایش

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 عفو از فضایل اخلاقی است که در آموزه‌های اسلام، موجب طول عمر، حفظ‌شدن از حوادث ناگوار، پیروزی و آمرزش پروردگار دانسته شده است. عفو در شکل‌های تغافل، عذرپذیری و عذرتراشی صورت می‌گیرد. روان‌شناسان عفو را زمینه‌ساز آرامش، عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس می‌دانند.
 ==مفهوم‌شناسی==
-عفو در لغت به‌معنای بخشودن، درگذشتن از خطای کسی،  چشم‌پوشی و گذشت است.  عفو در آموزه‌های دینی به گذشت از خطا همراه با فراموش‌کردن آن و احسان به خطاکننده تفسیر شده  و  عفو الهی، به‌معنای محو (از بین بردن)  و ستر (پوشاندن)  گناهان آمده است.
+عفو در لغت به‌معنای بخشودن، درگذشتن از خطای کسی،<ref>عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه عفو.</ref> چشم‌پوشی و گذشت است.<ref>خداپرستی، فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه عفو.</ref> عفو در آموزه‌های دینی به گذشت از خطا همراه با فراموش‌کردن آن و احسان به خطاکننده تفسیر شده<ref>گیلانی، ترجمه مصباح الشریعه، 1377ش، ج1، ص374.</ref> و عفو الهی، به‌معنای محو (از بین بردن)<ref>عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه محو.</ref> و ستر (پوشاندن)<ref>عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه ستر.</ref> گناهان آمده است.<ref>جعفری هرندی و دیگران، «مبانی عفو الهی از نگاه عقل و نقل»، وب‌سایت فصلنامه علمی پژوهشی کلام اسلامی.</ref>
 ==آثار و فواید عفو==
 در روایات اسلامی برای عفو به آثار زیر اشاره ‌شده است:
-•	طول عمر
+•	طول عمر<ref>دیلمی، اعلام الدین فی صفات المؤمنین، 1408ق، ص184.</ref>
-•	پیشگیری و کاستن از برخی بیماری‌های روانی و جسمانی
+•	پیشگیری و کاستن از برخی بیماری‌های روانی و جسمانی<ref>بهراد و رستگاری، «تحلیل رابطه خصومت و خشم با شدت انسداد عروق کرونر در قلب»، 1377ش، ص9-24.</ref>
-•	حفظ‌شدن از حوادث ناگوار
+•	حفظ‌شدن از حوادث ناگوار<ref>ورّام، مجموعه ورّام (تنبیه الخواطر و نزهه النواظر)، 1410ق، ج2، ص120.</ref>
-•	نیکوکارشدن فرزند
+•	نیکوکارشدن فرزند<ref>مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج104، ص98.</ref>
-•	افزایش عزت
+•	افزایش عزت<ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص108.</ref>
-•	تبدیل‌شدن دشمنی به دوستی
+•	تبدیل‌شدن دشمنی به دوستی<ref>سوره فصلت، آیه 34.</ref>
-•	پیروزی  و غلبه بر دشمن حتی با داشتن نیت عفو
+•	پیروزی<ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص108.</ref> و غلبه بر دشمن حتی با داشتن نیت عفو<ref>مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج71، ص402.</ref>
-•	آمرزش پروردگار  و دورشدن عذاب جهنم از انسان.
+•	آمرزش پروردگار<ref>سوره نساء، آیه 149.</ref> و دورشدن عذاب جهنم از انسان.<ref>ورّام، مجموعه ورّام (تنبیه الخواطر و نزهه النواظر)، 1410ق، ج2، ص120.</ref>
 ==ویژگی‌های عفو==
-در آموزه‌های اسلامی عفو، از برترین خصلت‌های اخلاقی شمرده شده است  و بر انتقام، اولویت دارد.  بدون سرزنش  و زیبا  انجام می‌شود و ابزار مهم صلح و آشتی میان مؤمنان است.  از نگاه این آموزه‌ها، عفو هنگامی پسندیده است که به دین لطمه¬ای نزند یا در قدرت اسلامی ضعفی پدید نیاورد  و زیان‌بار نباشد.
+در آموزه‌های اسلامی عفو، از برترین خصلت‌های اخلاقی شمرده شده است<ref>تميمي آمدي، غررالحکم و دررالكلم، 1410ق، ج1، ص36.</ref> و بر انتقام، اولویت دارد.<ref>تميمي آمدي، غررالحكم و دررالكلم، 1410ق، ج1، ص650.</ref> بدون سرزنش<ref>مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج78، ص357.</ref> و زیبا<ref>سوره حجر، آیه 85.</ref> انجام می‌شود و ابزار مهم صلح و آشتی میان مؤمنان است.<ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص344.</ref> از نگاه این آموزه‌ها، عفو هنگامی پسندیده است که به دین لطمه‌ای نزند یا در قدرت اسلامی ضعفی پدید نیاورد<ref>تميمي آمدي، غررالحكم و دررالكلم، 1410ق، ج1، ص341.</ref> و زیان‌بار نباشد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج74، ص9.</ref>
 ==انواع عفو==
 عفو در یک نگاه کلی به دو گونه تقسیم می‌شود:
 ===عفو ناپسند===
-عفوی که عقل انسان آن را درست نمی‌داند و کسی که آن را انجام دهد سرزنش می‌شود. گذشتن از خطا، شخص فرومایه را تباه می‌کند.  کسی که با آگاهی بر زشتى گناه، آن را انجام می‌دهد، سزاوار عفو نیست.
+عفوی که عقل انسان آن را درست نمی‌داند و کسی که آن را انجام دهد سرزنش می‌شود. گذشتن از خطا، شخص فرومایه را تباه می‌کند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج78، ص93.</ref> کسی که با آگاهی بر زشتى گناه، آن را انجام می‌دهد، سزاوار عفو نیست.<ref>مقدس نیا و محمدی، آداب معاشرت، 1379ش، ص195.</ref>
 ===عفو پسندیده===
 عفوی که عقل آدمی آن را می‌پذیرد و انجام‌دهنده آن را ستایش می‌کند، پسندیده است. این گونه از عفو، در شکل‌های زیر متصور است:
 ====تغافل====
-تغافل یعنی چشم‌پوشی و نادیده انگاشتن.  این عمل، به‌طور طبیعی صرف‌نظر کردن از مجازات و هرگونه واکنش منفی به خطای دیگری است. لذا از شریف‌ترین اعمال انسان بزرگوار دانسته شده است.
+تغافل یعنی چشم‌پوشی و نادیده انگاشتن.<ref>عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه تغافل.</ref> این عمل، به‌طور طبیعی صرف‌نظر کردن از مجازات و هرگونه واکنش منفی به خطای دیگری است. لذا از شریف‌ترین اعمال انسان بزرگوار دانسته شده است.<ref>لیاقت‌دار، تعلیم و تربیت از دیدگاه امام سجاد، 1386ش، ص162.</ref>
 ====عذرپذیری====
-پذیرش عذرخواهی خطاکار، نشانۀ رشدیافتگی است؛ این تراز از رشد در روایات چنین توصیف شده ‌که اگر کسی در سمت راست انسان دشنام دهد، سپس در سمت چپ از او عذرخواهی کند، عذر او را پذیرفته شود.
+پذیرش عذرخواهی خطاکار، نشانۀ رشدیافتگی است؛ این تراز از رشد در روایات چنین توصیف شده ‌که اگر کسی در سمت راست انسان دشنام دهد، سپس در سمت چپ از او عذرخواهی کند، عذر او را پذیرفته شود.<ref>امامی، فرهنگ قرآن، 1389ش، ج3، ص219.</ref>
 ====عذرتراشی====
-انسان رشدیافته و عذرپذیر، آنگاه‌که فرد خطاکار عذر موجهی ندارد، خودش برای او عذری می‌تراشد و خطایش را قابل عفو قلمداد می‌کند.
+انسان رشدیافته و عذرپذیر، آنگاه‌که فرد خطاکار عذر موجهی ندارد، خودش برای او عذری می‌تراشد و خطایش را قابل عفو قلمداد می‌کند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج10، ص100.</ref>
 ==عفو در نگاه روان‌شناسی==
-در نگاه روانشناسی، عفو مانند سفری است که به نیت کردن یا انتخاب کردن مقصد، همراه‌داشتن تجهیزات لازم همچون نقشه و کوله‌پشتی مجهز و درنهایت هجرت یا ترک مکان برای رسیدن به آرامش، عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس، نیازمند است. روان‌شناسان تنها بخشش آگاهانه را که بر پایه عقل‌گرایی استوار است، صحیح می‌دانند. آن‌ها عفو را سبب افزایش سطح احترام و اعتمادبه‌نفس افراد، کاهش فشارخون و تنظیم ضربان قلب، خواب راحت و جایگزین کردن افکار مثبت به‌جای افکار منفی می‌بینند.
+در نگاه روانشناسی، عفو مانند سفری است که به نیت کردن یا انتخاب کردن مقصد، همراه‌داشتن تجهیزات لازم همچون نقشه و کوله‌پشتی مجهز و درنهایت هجرت یا ترک مکان برای رسیدن به آرامش، عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس، نیازمند است. روان‌شناسان تنها بخشش آگاهانه را که بر پایه عقل‌گرایی استوار است، صحیح می‌دانند. آن‌ها عفو را سبب افزایش سطح احترام و اعتمادبه‌نفس افراد، کاهش فشارخون و تنظیم ضربان قلب، خواب راحت و جایگزین کردن افکار مثبت به‌جای افکار منفی می‌بینند.<ref>دانشگر، «عفو و بخشش از منظر روان‌شناسی و الاهیات مسیحی»، 1390ش، ص 111.</ref>
 ==جنسیت و عفو==
-بررسی‌های علمی نشان می‌دهد رابطه جنسیت و گرایش به عفو هرچند ضعیف است اما معنی‎‌دار بوده و زنان بیشتر از مردان به عفو تمایل دارند.
+بررسی‌های علمی نشان می‌دهد رابطه جنسیت و گرایش به عفو هرچند ضعیف است اما معنی‎‌دار بوده و زنان بیشتر از مردان به عفو تمایل دارند.<ref>نیازی و دیگران، «بررسی رابطه ابعاد سرمایه اجتماعی و گرایش به عفو و گذشت در شهر سنندج»، 1394ش، ص141.</ref>
 ==زمینه‌های عفو==
-توجه به عفو و بخشش خدا،  تلقین، تمرین و خود را به عفو واداشتن  و سرمایه‌ها و مشوق‌های اجتماعی  از زمینه‌های کسب روحیه عفو است.
+توجه به عفو و بخشش خدا،<ref>سوره نساء، آیه 99.</ref> تلقین، تمرین و خود را به عفو واداشتن<ref>پوریزدی، گزیده‌ای از تربیت و اخلاق در نهج‌البلاغه و غررالحکم، 1399ش، ص53.</ref> و سرمایه‌ها و مشوق‌های اجتماعی<ref>بهرامیان و دیگران، «بررسی پتانسیل عفو و بخشش در جامعه و تأثیر سرمایه اجتماعی بر آن»، 1394ش، ص46.</ref> از زمینه‌های کسب روحیه عفو است.
 ==موانع عفو==
-عدم شناخت ارزش‌های اسلامی،  وجود ویژگی‌های اخلاقی ناپسند  و عوامل اجتماعی و معاشرتی  از مسائلی است که مانع تحقق عفو یا تداوم آن می‌شوند.
+عدم شناخت ارزش‌های اسلامی،<ref>مریجی، «علل نادیده گرفتن ارزش‌ها»، پرتال جامع علوم انسانی.</ref> وجود ویژگی‌های اخلاقی ناپسند<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، 1386ش، ج15، ص528.</ref> و عوامل اجتماعی و معاشرتی<ref>مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج78، ص82.</ref> از مسائلی است که مانع تحقق عفو یا تداوم آن می‌شوند.
 ==پانویس==
 {{پانویس}}