محمود طرزی: تفاوت میان نسخه‌ها

طرزی در سال هشتم انتشار سراج‌الاخبار، اولین شمارۀ سراج‌الاطفال را مخصوص کودکان در 15 شهریور 1297ش در زمان دولت «امیرحبیب‌الله خان» به‌صورت ضمیمه، ولی مستقل از سراج‌الاخبار، منتشر کرد.<ref>[https://www.farsnews.ir/af/news/13951028001105/-%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%81%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%87-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%DA%A9-%D9%82%D8%B1%D9%86-%D9%BE%DB%8C%D8%B4 «سراج الاطفال، نخستین نشریه کودکان افغانستان در یک قرن پیش»، خبرگزاری فارس.]</ref> سراج‌الاطفال هر 15 روز یک‌بار منتشر می‌شد.<ref>سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص32.</ref> از این نشریه، 16 شماره منتشر شد.<ref>آهنگ، سیر ژورنالیزم در افغانستان، انجمن تاریخ و ادب افغانستان اکادیمی، 1349ش، ص69.</ref>

طرزی ضمن انتشار سراج‌الاخبار، به ترجمۀ آثار ادبی اروپایی نیز پرداخت که این ترجمه‌ها و مقالات در ادبیات معاصر دری تأثیر به‌سزایی داشته است. اولین ترجمۀ او «جزیرۀ پنهان» اثر ژول ورن بود. او، «سیاحت دور دنیا در ۸۰ روز»، «بیست هزار فرسخ سیاحت زیر بحر» و «سیاحت در جو هوا» را نیز به زبان دری ترجمه کرد.<ref>[https://www.bookafg.com/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86/104-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C «محمود طرزی»، وب‌سایت خانه کتاب افغانستان.]</ref> سپس داستان بلندی به‌نام فاجعه‌های پاریس از یک نویسندۀ فرانسوی ترجمه کرد که در سراج‌الاخبار چاپ شد. ترجمۀ رمانی از «کادیه مونته پین» و چند اثر تحقیقی دیگر از جمله آثاری هستند که طرزی آنها را از ترکی به فارسی ترجمه کرد. او، همچنین، اشعاری به نثر می‌نوشت و اغلب آنها را به‌همراه داستان‌های کوتاه و نمایش‌نامه‌هایی در عمر هشت سالۀ مدیریت خود در سراج‌الاخبار چاپ و منتشر می‌کرد.<ref>[https://www.mizan.news/80527/%d9%85%d8%ad%d9%85%d9%88%d8%af-%d8%b7%d8%b1%d8%b2%db%8c-%d9%be%d8%af%d8%b1-%d9%85%d8%b7%d8%a8%d9%88%d8%b9%d8%a7%d8%aa-%d8%a7%d9%81%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86/ «محمود طرزی، پدر مطبوعات افغانستان»، خبرگزاری میزان.]</ref> برخی طرزی را از پایه‌گذاران تئاتر معاصر افغانستان نیز دانسته‌اند. او نمایشنامه‌های معروف آن دوران را ترجمه کرد.<ref>[https://www.mizan.news/80527/%d9%85%d8%ad%d9%85%d9%88%d8%af-%d8%b7%d8%b1%d8%b2%db%8c-%d9%be%d8%af%d8%b1-%d9%85%d8%b7%d8%a8%d9%88%d8%b9%d8%a7%d8%aa-%d8%a7%d9%81%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86/ «محمود طرزی، پدر مطبوعات افغانستان»، خبرگزاری میزان.]</ref> توجه دادن به عامه‌فهم‌بودن زبان، شیوه‌های نوین ادبی و اندیشه‌ورزی اجتماعی و سیاسی، در آثار طرزی آشکار بود.<ref>[https://www.bookafg.com/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86/104-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C «محمود طرزی»، وب‌سایت خانه کتاب افغانستان]؛ سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص10.</ref> بیت زیر در آخرین سرودۀ طرزی آمده است:<ref>[https://www.sayahonline.com/journalism/biography-of-mahmud-tarzi.html سیار، «زندگی نامه محمود طرزی – پدر ژورنالیسم افغانستان»، وب‌سایت سیاح آنلاین.]</ref>

محمود طرزی به زبان پشتو به چشم زبان اصلی سرزمین افغانستان می‌نگریست و زبان «افغانی» را «اجداد زبان‌ها» می‌دانست.<ref>[https://www.etilaatroz.com/76687/reflections-language-issue-afghanistan/ ستوده، «تأملی به مسأله‌ی زبان در افغانستان | بخش نخست»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref> او در خانوادۀ فارسی‌زبان و پشتون‌تبار بزرگ شده و هیچ اثری به زبان پشتو منتشر نکرد. او همیشه به زبان «فارسی» به‌عنوان زبان رسمی احترام خاصی داشته و مقالات، ترجمۀ داستان‌ها و حتی یک مجموعه شعر او با عنوان «محمود‌نامه» یا «ادب در فن» نیز به زبان فارسی دری است.<ref>[https://www.etilaatroz.com/76849/reflections-language-issue-afghanistan-4/ ستوده، «تأملی به مسأله‌ی زبان در افغانستان | بخش چهارم و پایانی»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref>  

هفته‌نامۀ «ارشادالنسوان» با مسؤلیت خانم طرزی، اسمار سمیه، در دی ماه 1299ش تأسیس شد. هدف این نشریه، آموزش زنان و دختران و پرورش اندیشۀ آنها بود.<ref>[https://mariadaro.com/archives/13046 موحدی، «ارشاد النسوان: نخستین نشریه ویژۀ زنان در افغانستان»، وب‌لاگ ماریا دارو.] </ref>

طرزی از جمله احیاگران جنبش مشروطیت دوم و نیز مؤسس جنبش جوانان افغانستان بوده است. به‌همین دلیل، بسیاری او را در قتل حبیب‌الله دوم دخیل می‌دانند.<ref>[https://mundigak.com/fa/2020/09/21/%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%88%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%DB%8C/ سیستانی، «علامه محمود طرزی و نقش او در جنبش مشروطیت و استقلال افغانستان»، وب‌سایت مندیگک.]</ref>

محمود طرزی در دوران امان‌الله‌خان، وزارت خارجه را تأسیس کرد و به‌عنوان نخستین وزیر خارجه منصوب شد.<ref>آهنگ، سیر ژورنالیزم در افغانستان، 1349ش، ص81.</ref> وی در این جایگاه، هیأتی را به‌منظور به‌رسمیت شناختن افغانستان از سوی بریتانیا، به هند اعزام کرد<ref>[https://www.mizan.news/80527/%d9%85%d8%ad%d9%85%d9%88%d8%af-%d8%b7%d8%b1%d8%b2%db%8c-%d9%be%d8%af%d8%b1-%d9%85%d8%b7%d8%a8%d9%88%d8%b9%d8%a7%d8%aa-%d8%a7%d9%81%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86/ «محمود طرزی، پدر مطبوعات افغانستان»، خبرگزاری میزان.]</ref> و متن نهایی قرارداد 14ماده‌ای را با هیئت انگلیسی در تاریخ ۲۲ نوامبر ۱۹۲۱م امضا کرد که به‌موجب آن، دولت بریتانیا استقلال افغانستان را به‌‌رسمیت شناخت.  

طرزی در سال 1922م<ref>  سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص45.</ref> به‌عنوان سفیر افغانستان در فرانسه منصوب شد. تأسیس دبیرستان استقلال، اعزام دانشجو به فرانسه و اعزام یک هیئت تحقیقاتی و باستان‌شناسی از فرانسه به افغانستان در آن دوران انجام شد.<ref>[https://www.mizan.news/80527/%d9%85%d8%ad%d9%85%d9%88%d8%af-%d8%b7%d8%b1%d8%b2%db%8c-%d9%be%d8%af%d8%b1-%d9%85%d8%b7%d8%a8%d9%88%d8%b9%d8%a7%d8%aa-%d8%a7%d9%81%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86/ «محمود طرزی، پدر مطبوعات افغانستان»، خبرگزاری میزان.]</ref> پذیرش دوبارۀ مقام وزارت خارجه<ref>[https://www.payam-aftab.com/fa/news/4114/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C « محمود طرزی»، خبرگزاری پیام آفتاب.]</ref> و نیز پیشنهاد برقراری نظام حزبی و انتخابات پارلمانی در افغانستان<ref>آهنگ، سیر ژورنالیزم در افغانستان، 1349ش، ص81.</ref> از دیگر فعالیت‌های محمود طرزی بود.

طرزی در نوشته‌های خود آشکارا تضاد با خوی استعمارگری انگلیس و روسیه را نشان داده است.<ref>[https://www.sayahonline.com/journalism/biography-of-mahmud-tarzi.html سیار، «زندگی نامه محمود طرزی – پدر ژورنالیسم افغانستان»، وب‌سایت سیاح آنلاین.]</ref> تلاش او برای شكل‌گیری مشروطیت دوم، ناشی از شرایط سیاسی و زمینه‌های مشترک فرهنگی و تاریخی تركیۀ عثمانی، ایران، هند و افغانستان بود که هم‌زمان و یا با فاصلۀ كمی از یک‌دیگر به‌دنبال مشروطیت بودند.<ref>سخاورز، طرزی و سراج الاخبار، 1386ش. ص95.</ref>  

قوم‌گراییِ طرزی را متأثر از رویکرد حکومت‌های ترکیه و ایران (آتاتورک و رضاشاه) دانسته‌اند؛ وی آشکارا قوم حاکم پشتون را ملت افغانستان و زبان پشتو را تنها زبان ملی اعلام کرد.<ref>[https://www.payam-aftab.com/fa/news/4114/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C « محمود طرزی»، خبرگزاری پیام آفتاب.]</ref>

طرزی اسلام را نخست وسیلۀ اتحاد مردم افغانستان و سپس اتحاد مسلمانان جهان می‌دانست. او باور داشت اگر مسلمانان افغانستان، ماوراءالنهر، هندوستان و ایران متحد شوند، می‌توانند دست استعمار روس و انگلیس را از سرزمین‌های خود کوتاه کنند.<ref>سخاورز، طرزی و سراج الاخبار، 1386ش. ص78.</ref>  

طرزی ضرورت تعلیم دادن به زنان و پیشرفت آنها را نیز از واجبات زمان دانسته و به‌همین دلیل از شمارۀ هفتم سراج‌الاخبار ستونی با عنوان ناموران زنان جهان ایجاد ‌کرد.<ref>سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص32.</ref>

پدر محمود طرزی او را جهت فرا گرفتن علوم و اندیشه‌های آزادی‌خواهانه نزد سید جمال‌الدین، به استانبول در ترکیه فرستاد.<ref>سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص3.</ref> هفت ماه تبادل اندیشه، طرزی را با افکار آزادی‌خواهانه و صلح‌جویانۀ سیدجمال همسو کرد.<ref>[https://www.sayahonline.com/journalism/biography-of-mahmud-tarzi.html سیار، «زندگی نامه محمود طرزی – پدر ژورنالیسم افغانستان»، وب‌سایت سیاح آنلاین.]]</ref>

طرزی بیش از ۵۰۰ مقاله در سراج‌‎الاخبار افغانیه و ۳۱ کتاب و رسالۀ منثور و منظوم به‌زبان فارسی منتشر کرده است.<ref>[https://www.payam-aftab.com/fa/news/4114/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C « محمود طرزی»، خبرگزاری پیام آفتاب.<nowiki>]</nowiki>]</ref>

 

1. تألیفات:<ref>[https://www.bookafg.com/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86/104-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C «محمود طرزی»، وب‌سایت خانه کتاب افغانستان.]</ref>

 

 مجموعه شعری ژولیده و پژمرده در ترکیه.<ref>[https://da.azadiradio.com/a/25729109.html «محمود طرزی پدر ژورنالیزم افغانستان»، وب‌سایت رادیو آزادی.] </ref>

 رسالۀ اغذیه و طبخ.<ref>سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص2.</ref>

 مطالعات صحییه<ref>سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص7.</ref>

طرزی آغازگر فعالیت روزنامه‌نگاری به شیوۀ نوین در افغانستان است.<ref>[https://www.mizan.news/80527/%d9%85%d8%ad%d9%85%d9%88%d8%af-%d8%b7%d8%b1%d8%b2%db%8c-%d9%be%d8%af%d8%b1-%d9%85%d8%b7%d8%a8%d9%88%d8%b9%d8%a7%d8%aa-%d8%a7%d9%81%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86/ «محمود طرزی، پدر مطبوعات افغانستان»، خبرگزاری میزان.]</ref> او به‌عنوان مدیرمسئول سراج‌الاخبار بیشترین مقالات را در این نشریه نوشته و از شمارۀ هفتم به بعد مقالات خود را با نام «محمود افغان» منتشر می‌کرد.<ref>آهنگ، سیر ژورنالیزم در افغانستان، 1349ش، ص60.</ref> تلاش برای برپایی مطبوعات پایدار در افغانستان موجب شد تا او را پدر روزنامه‌نگاری در افغانستان بدانند.<ref>[https://www.sayahonline.com/journalism/biography-of-mahmud-tarzi.html سیار، «زندگی نامه محمود طرزی – پدر ژورنالیسم افغانستان»، وب‌سایت سیاح آنلاین.]</ref>  

به پاس خدمات محمود طرزی، حکومت افغانستان یکی از لیسه‌های شهر کابل در کنار دارالامان را به‌نام طرزی نام‌گذاری کرده است.<ref>[https://www.sayahonline.com/journalism/biography-of-mahmud-tarzi.html سیار، «زندگی نامه محمود طرزی – پدر ژورنالیسم افغانستان»، وب‌سایت سیاح آنلاین.]</ref>  

تندیس علامه محمود طرزی همزمان با فرارسیدن صدمین سالگرد استقلال کشور در مقابل کاخ تاریخی ستوری در مقر وزارت امور خارجه افغانستان بنا شده است.<ref>[https://www.avapress.com/fa/news/198602/%D8%AA%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B3-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C «تندیس علامه محمود طرزی در وزارت خارجه رونمایی شد»، خبرگزاری صدای افغان(آوا) کابل.]</ref>

محمود طرزی که به سرطان مبتلا بود در ۳۰ آبان ۱۳۱۲ش در ۶۸ سالگی در استانبول ترکیه چشم از این جهان فروبست و نزدیک مزار ابوایوب انصاری به خاک سپرده شد.<ref>آهنگ، سیر ژورنالیزم در افغانستان، 1349ش، ص81.</ref>

[[ویکی زندگی]][[افغانستان]]