محمود طرزی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==کودکی و نوجوانی== | ==کودکی و نوجوانی== | ||
محمود طرزی در شهریور 1244ش در شهر غزنی و در نزدیکی قبر سلطان محمود متولد شد. به‌همین دلیل، خانواده، نام او را محمود گذاشتند. مادر محمود، از خاندان سدوزایی و دختر شهزاده مودودخان بود. پدر او نیز غلام‌محمد طرزی یکی از چهره‌های سیاسی و ادبی بود که شعر می‌سرود و محافل شعر‌خوانی برگزار می‌کرد. او به سبک هندی شعر می‌گفت و شیفتۀ بیدل دهلوی بود. تبار خانوادگی محمود به حاجی جمال‌خان، رهبر قبیلۀ «محمد زایی» می‌رسد. | محمود طرزی در شهریور 1244ش در شهر غزنی و در نزدیکی قبر سلطان محمود متولد شد. به‌همین دلیل، خانواده، نام او را محمود گذاشتند. مادر محمود، از خاندان سدوزایی و دختر شهزاده مودودخان بود. پدر او نیز غلام‌محمد طرزی یکی از چهره‌های سیاسی و ادبی بود که شعر می‌سرود و محافل شعر‌خوانی برگزار می‌کرد. او به سبک هندی شعر می‌گفت و شیفتۀ بیدل دهلوی بود. تبار خانوادگی محمود به حاجی جمال‌خان، رهبر قبیلۀ «محمد زایی» می‌رسد. | ||
روزگار کودکی طرزی با حکومت امیر شیرعلی‌خان همزمان بود؛ این دوران برای طرزی دورانی پر از رفاه بوده و تصویر خوبی از آن در کتاب دیدنی‌ها و شنیدنی‌ها ارائه کرده است. | روزگار کودکی طرزی با حکومت امیر شیرعلی‌خان همزمان بود؛ این دوران برای طرزی دورانی پر از رفاه بوده و تصویر خوبی از آن در کتاب دیدنی‌ها و شنیدنی‌ها ارائه کرده است.<ref>سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص2.</ref> | ||
==جوانی== | ==جوانی== | ||
پدر محمود طرزی در دوران امیر عبدالرحمن از افراد نزدیک دربار بود و محمود نیز با وجود سن اندک خود (کمتر از 16 سالگی) رهبری گروهی کوچک از سپاه را برعهده داشته است. اما بر اثر اختلافاتی، تمام اموال پدر طرزی مصادره شده و او همراه خانواده، تبعید شد. محمود طرزی، در پی مرگ عبدالرحمان و پس از 22 سال، به کابل بازگشت. | پدر محمود طرزی در دوران امیر عبدالرحمن از افراد نزدیک دربار بود و محمود نیز با وجود سن اندک خود (کمتر از 16 سالگی) رهبری گروهی کوچک از سپاه را برعهده داشته است. اما بر اثر اختلافاتی، تمام اموال پدر طرزی مصادره شده و او همراه خانواده، تبعید شد.<ref>سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص2.</ref> محمود طرزی، در پی مرگ عبدالرحمان و پس از 22 سال، به کابل بازگشت.<ref>[https://www.payam-aftab.com/fa/news/4114/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C « محمود طرزی»، خبرگزاری پیام آفتاب.]</ref> | ||
پدر محمود از کودکی به تعلیم و تربیت او توجه فراوانی داشت. محمود در سال‌های اقامت در بندر کراچی به یادگیری ریاضی، زبان اردو، فلسفه و ادبیات مشغول شد. او زبان ترکی را از محمد آفندی کولونل توپچی که زبان فارسی می‌دانست، آموخت. او در دمشق، عربی و ترکی را فراگرفت و با زبان فرانسوی نیز آشنایی پیدا کرد. | پدر محمود از کودکی به تعلیم و تربیت او توجه فراوانی داشت.<ref>سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص2.</ref> محمود در سال‌های اقامت در بندر کراچی به یادگیری ریاضی، زبان اردو، فلسفه و ادبیات مشغول شد. او زبان ترکی را از محمد آفندی کولونل توپچی که زبان فارسی می‌دانست، آموخت.<ref>[https://www.sayahonline.com/journalism/biography-of-mahmud-tarzi.html سیار، «زندگی نامه محمود طرزی – پدر ژورنالیسم افغانستان»، وب‌سایت سیاح آنلاین.]</ref> او در دمشق، عربی و ترکی را فراگرفت و با زبان فرانسوی نیز آشنایی پیدا کرد.<ref>« [https://www.payam-aftab.com/fa/news/4114/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C محمود طرزی»، خبرگزاری پیام آفتاب.]</ref> | ||
محمود در کراچی با زنی از اهل خوگیانی (خوزیانی) ازدواج کرد، اما همسر طرزی در جوانی درگذشت. پس از آن، در 1891م با دختر شیخ محمدصالح اسما رسمیه، خطیب مسجد اموی شام (سوریه) ازدواج کرد. | محمود در کراچی با زنی از اهل خوگیانی (خوزیانی) ازدواج کرد، اما همسر طرزی در جوانی درگذشت. پس از آن، در 1891م با دختر شیخ محمدصالح اسما رسمیه، خطیب مسجد اموی شام (سوریه) ازدواج کرد.<ref>سهام، محمود طرزی، 1367ش، ص5.</ref> | ||
==خاستگاه اندیشه== | ==خاستگاه اندیشه== | ||
طرزی در مطالعات اجتماعی، ادبی و سیاسی، تحت تأثیر جریان‌های فکری و سیاسی آن دورانِ ترکیه بود. حضور طرزی در ادارات دولتی دمشق سبب شد تا از فضای آن‌جا نیز متأثر شود. طرزی، همچنین، از جمله شاگردان و پیروان سید جمال، به‌خصوص در مباحث پان‌اسلامیسم و آزادی‌خواهی، بود. | طرزی در مطالعات اجتماعی، ادبی و سیاسی، تحت تأثیر جریان‌های فکری و سیاسی آن دورانِ ترکیه بود. حضور طرزی در ادارات دولتی دمشق سبب شد تا از فضای آن‌جا نیز متأثر شود.<ref>[https://www.payam-aftab.com/fa/news/4114/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C « محمود طرزی»، خبرگزاری پیام آفتاب]</ref> طرزی، همچنین، از جمله شاگردان و پیروان سید جمال، به‌خصوص در مباحث پان‌اسلامیسم و آزادی‌خواهی، بود.<ref>[https://mundigak.com/fa/2020/09/21/%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%88%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%DB%8C/ سیستانی، «علامه محمود طرزی ونقش او در جنبش مشروطیت واستقلال افغانستان»، وب‌سایت مندیگک.]</ref> | ||
==فعالیت‌ها== | ==فعالیت‌ها== | ||
===1. مدیریت سراج‌الاخبار=== | ===1. مدیریت سراج‌الاخبار=== | ||
سراج‌الاخبار نخستین روزنامۀ فارسی‌زبان در افغانستان بود. از این روزنامه فقط یک شماره در سال 1906م به مدیریت مولوی عبدالرئوف منتشر شد. شش سال بعد، محمود طرزی این روزنامه را بار دیگر در کابل منتشر کرد؛ | سراج‌الاخبار نخستین روزنامۀ فارسی‌زبان در افغانستان بود. از این روزنامه فقط یک شماره در سال 1906م به مدیریت مولوی عبدالرئوف منتشر شد. شش سال بعد، محمود طرزی این روزنامه را بار دیگر در کابل منتشر کرد؛<ref>[https://www.bookafg.com/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86/104-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C «محمود طرزی»، وب‌سایت خانه کتاب افغانستان.] </ref> اما چند سال بعد، به‌دلیل مشکلات مالی و فشار حکومت متوقف شد.<ref>[https://www.sayahonline.com/journalism/biography-of-mahmud-tarzi.html سیار، «زندگی نامه محمود طرزی – پدر ژورنالیسم افغانستان»، وب‌سایت سیاح آنلاین.]</ref> | ||
===2. تأسیس سراج‌الاطفال=== | ===2. تأسیس سراج‌الاطفال=== | ||
طرزی در سال هشتم انتشار سراج‌الاخبار، اولین شمارۀ سراج‌الاطفال را مخصوص کودکان در 15 شهریور 1297ش در زمان دولت «امیرحبیب‌الله خان» به‌صورت ضمیمه، ولی مستقل از سراج‌الاخبار، منتشر کرد. | طرزی در سال هشتم انتشار سراج‌الاخبار، اولین شمارۀ سراج‌الاطفال را مخصوص کودکان در 15 شهریور 1297ش در زمان دولت «امیرحبیب‌الله خان» به‌صورت ضمیمه، ولی مستقل از سراج‌الاخبار، منتشر کرد.سراج‌الاطفال هر 15 روز یک‌بار منتشر می‌شد. از این نشریه، 16 شماره منتشر شد. | ||
===3. بنیان‌گذاری ادبیات جدید=== | ===3. بنیان‌گذاری ادبیات جدید=== | ||
طرزی ضمن انتشار سراج‌الاخبار، به ترجمۀ آثار ادبی اروپایی نیز پرداخت که این ترجمه‌ها و مقالات در ادبیات معاصر دری تأثیر به‌سزایی داشته است. اولین ترجمۀ او «جزیرۀ پنهان» اثر ژول ورن بود. او، «سیاحت دور دنیا در ۸۰ روز»، «بیست هزار فرسخ سیاحت زیر بحر» و «سیاحت در جو هوا» را نیز به زبان دری ترجمه کرد. سپس داستان بلندی به‌نام فاجعه‌های پاریس از یک نویسندۀ فرانسوی ترجمه کرد که در سراج‌الاخبار چاپ شد. ترجمۀ رمانی از «کادیه مونته پین» و چند اثر تحقیقی دیگر از جمله آثاری هستند که طرزی آنها را از ترکی به فارسی ترجمه کرد. | طرزی ضمن انتشار سراج‌الاخبار، به ترجمۀ آثار ادبی اروپایی نیز پرداخت که این ترجمه‌ها و مقالات در ادبیات معاصر دری تأثیر به‌سزایی داشته است. اولین ترجمۀ او «جزیرۀ پنهان» اثر ژول ورن بود. او، «سیاحت دور دنیا در ۸۰ روز»، «بیست هزار فرسخ سیاحت زیر بحر» و «سیاحت در جو هوا» را نیز به زبان دری ترجمه کرد. سپس داستان بلندی به‌نام فاجعه‌های پاریس از یک نویسندۀ فرانسوی ترجمه کرد که در سراج‌الاخبار چاپ شد. ترجمۀ رمانی از «کادیه مونته پین» و چند اثر تحقیقی دیگر از جمله آثاری هستند که طرزی آنها را از ترکی به فارسی ترجمه کرد. | ||