مهمان نوازی: تفاوت میان نسخه‌ها

در گذشته‌ای نه‌چندان دور، در بسیاری از مناطق مسلمان‌نشین، هرگاه مسافری شب‌هنگام به مقصد نمی‌رسید، نزدیک‌ یکی از خانه‌های روستایی صدا می‌زد: مهمان نمی‌خواهید؟ اگر کسی جواب او را می‌داد، مهمان او می‌شد و اگر کسی جواب نمی‌داد به در خانۀ دیگری می‌رفت تا کسی او را مهمان ‌کند. اهمیت این مسئله در حدی بود که در برخی مناطق، مسلمانان اجازه داشتند تا زکات خود را برای مسافران، مصرف کنند.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و جتماع)، 1401ش، ج2، ص343.</ref>  

# برکت‌آوری مهمان: مسلمانان باور دارند که مهمان روزی خود را با خودش می‌آورد. مهمان برکت زندگی و نشانۀ سعادت یک [[خانواده]] است. برخی اعتقاد دارند اگر چند وقتی مهمان وارد خانۀ آنها نشود آن خانواده مورد خشم خداوند قرار دارد و ملائک بر آنها وارد نمی‌شوند.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و جتماع)، 1401ش، ج2، ص345. </ref>  از همین‌رو وقتی مهمانی وارد می‌شود، میزبان سعی می‌کند به نحو شایسته و در حد توان از مهمان پذیرایی کند.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و جتماع)، 1401ش، ج2، ص343. </ref>   

# تهیۀ غذا: در برخی مناطق از قدیم رسم بود که هر وقت مهمان وارد می‌شد برای او غذا تهیه می‌کردند. کم‌ترین غذا برای برخی از خانواده‌ها تهیۀ نان و چای بود که مهمان آن را با بُورَه (شکر) صرف می‌کرد. نخستین وظیفۀ یک زن روستایی این بود که بتواند به‌فوریت حداقل طعام یعنی نان و چای برای مهمانانِ سرزده فراهم کند.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و جتماع)، 1401ش، ج2، ص344. </ref>  

غیر از مهمان‌های سرزده، در مناطق روستایی مهمانی‌ها به مناسبت‌های مختلفی برگزار می‌شد و مهمان‌ها دعوت به حضور می‌شدند. این مجالس به دو نوع تقسیم می‌شود: محافل شادی و مجالس مصیبت که بر مبنای باورهای مذهبی و یا آداب مرسوم به شرح ذیل بود:

* یک‌دسته مربوط به تولد [[کودک]]: از قبیل گهواره نهادن نوزاد پس از حدود 10 روز، جشن تولد نوزاد پس از 40 روز، عقیقه‌کردن (ذبح گوسفند)، گرفتن موی نوزاد در حدود 8 ماهگی، سنت‌کردن (ختنه) نوزاد پسر، دندان‌ریزه کودک (دندان درآوردن). این نوع مهمانی در حد توان میزبان برگزار می‌شد. مجلس ختنه و عقیقه ویژه مردان و زنان بود و سایر مجالس صرفاً با حضور زنان برگزار می‌شد. در برخی از این مراسم‌ها، هدیه نقدی یا غیر نقدی داده می‌شد.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و جتماع)، 1401ش، ج2، ص343. </ref>   

* دسته دوم مربوط به [[ازدواج]] بود که خود، بخش زیادی از مجالس شادی را شامل می‌شد؛ مجلس خواستگاری با حضور بزرگان فامیل، مجلس نامزدی، عیدی‌بردن برای عروس و داماد، مجلس فاتیا طویی (عقد‌کنان)، مجلس طوی و چهارقندا (پاتختی)، ره‌خانه (پاگشا) و دعوت متقابل خانواده عروس و داماد و سایر اقوام از محافل مربوط به ازدواج است که با مهمانی همراه بود.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و جتماع)، 1401ش، ج2، ص342. </ref>     

* دسته سوم مربوط به سفر و موارد متفرقه بود. بازگشت از سفر زیارتی، سفر تحصیلی، عسکری (سربازی)، ساخت خانه، صلح و آشتی، تهداب‌گذاری (پی نهادن) خانه و دعوت از مردان برای همکاری در درو، ساخت خانه و خرمن‌کوفتن تحت عنوان «آشاری»، نذر برای شفای مریض و شکرانه شفای بیمار از این دسته بود.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و جتماع)، 1401ش، ج2، ص343. </ref>     

* '''مصیبت:''' پس از وفات یک انسان، ابتدا، تشییع جنازه با حضور مردم انجام می‌شد. سپس از شب وفات به مدت هفت شب قرآن‌خوانی با صرف شام برگزار بود. غالباً قرآن‌خوانی در شب‌های جمعه تا اربعین ادامه می‌یافت. روز سوم یا هفتم مجلس بزرگ ختم در [[مسجد]] به صرف ناهار برگزار می‌گردید. دعوت از خانواده متوفی نیز مرسوم بود. مجالس عزای شهادت [[امام حسین]] در ماه [[محرم]] برگزار می‌شد. مراسم دلده‌پزی روز [[عاشورا]]، [[اربعین]] و سوری‌صفر یا دیگ بی‌بی نیز از جمله مراسم‌های دینی و قدیمی [[شیعیان]] افغانستان است. مراسم ماه صفرغالباً با حضور زنان در ماه صفر برگزار می‌شد. زنان غالباً با دلده یا [[حلوای سرخ]] پذیرایی می‌شدند. مراسم افطاری در ماه مبارک [[رمضان]] نیز مرسوم بود.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و جتماع)، 1401ش، ج2، ص343. </ref>