صنایع دستی مردم هزاره: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
مهدی مهدوی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''صنایع دستی مردم هزاره؛'''</big> محصولات دست‌ساز مردم هزاره. | <big>'''صنایع دستی مردم هزاره؛'''</big> محصولات دست‌ساز مردم هزاره. | ||
صنایع دستی مردم هزاره، میراث فرهنگی و نماد ذوق و هنر و روحیۀ سازندگی این مردم بوده که نسل‌به‌نسل تداوم پیدا کرده است. این صنایع که زنان نقش قابل توجه در تولید و تداوم آن دارند، از گذشته‌های دور در نحوۀ معیشت و زندگی این مردم اثرگذار بوده است. طرح‌های موجود روی این صنایع، بازگوکنندۀ تاریخ و فرهنگ کهنی است که برای گردش‌گران داخلی و خارجی جذابیت خاصی دارد؛ اما امروزه به‌دلایل مختلف از جمله نبود حامی و بازار، بخش بیشتر آن رو به فراموشی است. | [[صنایع دستی]] مردم هزاره، [[میراث فرهنگی ناملموس ایران|میراث فرهنگی]] و نماد ذوق و هنر و روحیۀ سازندگی این مردم بوده که نسل‌به‌نسل تداوم پیدا کرده است. این صنایع که زنان نقش قابل توجه در تولید و تداوم آن دارند، از گذشته‌های دور در نحوۀ معیشت و [[زندگی]] این مردم اثرگذار بوده است. طرح‌های موجود روی این صنایع، بازگوکنندۀ تاریخ و فرهنگ کهنی است که برای [[گردشگری|گردش‌گران]] داخلی و خارجی جذابیت خاصی دارد؛ اما امروزه به‌دلایل مختلف از جمله نبود حامی و بازار، بخش بیشتر آن رو به فراموشی است. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
از نظر سازمان یونسکو صنایع دستی به محصولاتی گفته می‌شود که با دست و یا به کمک ابزار ساخته شود و مهم‌ترین بخش آن، کار دست باشد. این محصولات از مواد خام و به تعداد نامحدود ساخته می‌شوند که جنبۀ ابزاری، زیبایی‌شناختی، هنری، خلاقانه، فرهنگی، تزیینی، کاربردی، سنتی و یا از لحاظ مذهبی و اجتماعی نمادین باشد.<ref>[https://www.persia.ir/handicrafts/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3% «صنایع دستی چیست؟»، وبسایت پرسیا.]</ref> صنایع دستی مردم هزاره نیز سازه‌های دستی است که با بهره‌گیری از مواد اولیۀ بومی و قابل دست‌رس، با کمک دست و ابزار برای استفادۀ فردی یا جمعی، در مناطق هزاره‌نشین تولید می‌شود و ریشه در تاریخ و فرهنگ این مردم دارد.<ref>[https://daikondi.blogsky.com/1392/10/08/post-148/%D8%AA%D8%A3%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF%DB%8C شریعتی سحر، «تأملی بر صنایع دستی مردم دایکندی»، وبلاگ پیام دایکندی.]</ref> | از نظر سازمان [[یونسکو]] صنایع دستی به محصولاتی گفته می‌شود که با دست و یا به کمک ابزار ساخته شود و مهم‌ترین بخش آن، کار دست باشد. این محصولات از مواد خام و به تعداد نامحدود ساخته می‌شوند که جنبۀ ابزاری، زیبایی‌شناختی، هنری، خلاقانه، فرهنگی، تزیینی، کاربردی، سنتی و یا از لحاظ مذهبی و اجتماعی نمادین باشد.<ref>[https://www.persia.ir/handicrafts/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3% «صنایع دستی چیست؟»، وبسایت پرسیا.]</ref> صنایع دستی مردم هزاره نیز سازه‌های دستی است که با بهره‌گیری از مواد اولیۀ بومی و قابل دست‌رس، با کمک دست و ابزار برای استفادۀ فردی یا جمعی، در مناطق هزاره‌نشین تولید می‌شود و ریشه در تاریخ و فرهنگ این مردم دارد.<ref>[https://daikondi.blogsky.com/1392/10/08/post-148/%D8%AA%D8%A3%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF%DB%8C شریعتی سحر، «تأملی بر صنایع دستی مردم دایکندی»، وبلاگ پیام دایکندی.]</ref> | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
از نظر محققان، در طول تاریخ، صنایع دستی پس از کشاورزی و دام‌داری سومین منبع درآمد مردم هزاره بوده است. از 1200 تا 1893م که مناطق هزاره‌نشین به‌سوی یک‌پارچه‌شدن پیش می‌رفت، سطح و شیوۀ تولید صنایع سنتی، به‌ویژه آهنگری، ارتقا پیدا کرد و تقسیم کار پیچیده‌تر و تخصصی‌تر شد. در گذشته، تولید صنایع دستی هزاره‌ها بیشتر به‌منظور رفع نیازهای داخلی، صورت می‌گرفت. صنعت‌گران هزاره محصولات خود را با کالاهای مورد نیاز مبادله می‌کردند. پس از شکست قیام 1893م مردم هزاره در برابر عبدالرحمن و نابودی سازمان اجتماعی و اقتصادی، مراکز و نیروی صنعتی این مردم نیز نابود شده و آنها جهت کار اجباری به دیگر شهرها از جمله کابل انتقال داده شدند. با به قدرت رسیدن امان‌الله و بازسازی نسبی جامعۀ هزاره، سخت‌گیری‌ها ادامه یافت و آنها را مجبور به رو‌آوری به تولید صنایع سنتی به‌همان شکل ابتدائی کرد.<ref>موسوی، هزاره‌های افغانستان، 1379ش، ص222.</ref> از نظر پژوهش‌گران گونه‌های مختلف صنایع دستی مردم هزاره متأثر از مهارت‌های فردی و خانوادگی بوده که نسل‌به‌نسل انتقال یافته و حتی برخی از این محصولات در منطقۀ خاص تولید می‌شده است.<ref>موسوی، هزاره‌های افغانستان، 1379ش، ص143-148.</ref> در دو دهۀ گذشته، با رونق آموزش در میان این مردم به‌ویژه زنان و ورود کالاهای وارداتی در مناطق هزاره‌نشین، برخی از اقلام صنایع دستی از بین رفته و برخی دیگر رونق گذشته را ندارد.<ref>[http://amenah.blogfa.com/post/5 فیاض مجاهد، «نقش و نگار دستی»، وبلاگ صنایع دستی هزارگی.]</ref> | از نظر محققان، در طول تاریخ، صنایع دستی پس از کشاورزی و دام‌داری سومین منبع درآمد مردم هزاره بوده است. از 1200 تا 1893م که مناطق هزاره‌نشین به‌سوی یک‌پارچه‌شدن پیش می‌رفت، سطح و شیوۀ تولید صنایع سنتی، به‌ویژه آهنگری، ارتقا پیدا کرد و تقسیم کار پیچیده‌تر و تخصصی‌تر شد. در گذشته، تولید صنایع دستی هزاره‌ها بیشتر به‌منظور رفع نیازهای داخلی، صورت می‌گرفت. صنعت‌گران هزاره محصولات خود را با کالاهای مورد نیاز مبادله می‌کردند. پس از شکست قیام 1893م مردم هزاره در برابر عبدالرحمن و نابودی سازمان اجتماعی و اقتصادی، مراکز و نیروی صنعتی این مردم نیز نابود شده و آنها جهت کار اجباری به دیگر شهرها از جمله کابل انتقال داده شدند. با به قدرت رسیدن امان‌الله و بازسازی نسبی جامعۀ هزاره، سخت‌گیری‌ها ادامه یافت و آنها را مجبور به رو‌آوری به تولید صنایع سنتی به‌همان شکل ابتدائی کرد.<ref>موسوی، هزاره‌های افغانستان، 1379ش، ص222.</ref> از نظر پژوهش‌گران گونه‌های مختلف صنایع دستی مردم هزاره متأثر از مهارت‌های فردی و خانوادگی بوده که نسل‌به‌نسل انتقال یافته و حتی برخی از این محصولات در منطقۀ خاص تولید می‌شده است.<ref>موسوی، هزاره‌های افغانستان، 1379ش، ص143-148.</ref> در دو دهۀ گذشته، با رونق آموزش در میان این مردم به‌ویژه زنان و ورود کالاهای وارداتی در مناطق هزاره‌نشین، برخی از اقلام صنایع دستی از بین رفته و برخی دیگر رونق گذشته را ندارد.<ref>[http://amenah.blogfa.com/post/5 فیاض مجاهد، «نقش و نگار دستی»، وبلاگ صنایع دستی هزارگی.]</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* تیمورخانوف، ل، تاریخ ملی هزاره، ترجمۀ عزیز طغیان، قم، اسماعیلیان، 1372ش. | *تیمورخانوف، ل، تاریخ ملی هزاره، ترجمۀ عزیز طغیان، قم، اسماعیلیان، 1372ش. | ||
* رجاء، نوروز، «صنایع دستی زنان با رکود مواجه است»، وبسایت روزنامۀ افغانستان ما، تاریخ درج مطلب: 13 فروردین 1396ش. | *رجاء، نوروز، «صنایع دستی زنان با رکود مواجه است»، وبسایت روزنامۀ افغانستان ما، تاریخ درج مطلب: 13 فروردین 1396ش. | ||
* شریعتی سحر، حفیظ، «تأملی بر صنایع دستی مردم دایکندی»، وبلاگ پیام دایکندی، تاریخ بازدید: 14 بهمن 1402ش. | *شریعتی سحر، حفیظ، «تأملی بر صنایع دستی مردم دایکندی»، وبلاگ پیام دایکندی، تاریخ بازدید: 14 بهمن 1402ش. | ||
* شریعتی سحر، حفیظ، «آداب و رسوم خواستگاری و ازدواج در هزارستان»، وبلاگ گریههای مریم مصلوب، تاریخ بازدید: 14 بهمن 1402ش. | *شریعتی سحر، حفیظ، «آداب و رسوم خواستگاری و ازدواج در هزارستان»، وبلاگ گریههای مریم مصلوب، تاریخ بازدید: 14 بهمن 1402ش. | ||
* شریعتی سحر، حفیظ، «صنایع دستی هزارگی»، وبسایت هزاره اینترنشنال، تاریخ بازدید: 13 بهمن 1402ش. | *شریعتی سحر، حفیظ، «صنایع دستی هزارگی»، وبسایت هزاره اینترنشنال، تاریخ بازدید: 13 بهمن 1402ش. | ||
* «صنایع دستی چیست؟»، وبسایت پرسیا، تاریخ درج مطلب: 20 آذر 1397ش. | *«صنایع دستی چیست؟»، وبسایت پرسیا، تاریخ درج مطلب: 20 آذر 1397ش. | ||
* عادلی، «انواع لباسهای هزارگی در بامیان»، وبسایت رادیوبامیان، تاریخ بازدید: 16 بهمن 1402ش. | *عادلی، «انواع لباسهای هزارگی در بامیان»، وبسایت رادیوبامیان، تاریخ بازدید: 16 بهمن 1402ش. | ||
* فیاض مجاهد، آمنه، «نقش و نگار دستی»، وبلاگ صنایع دستی هزارگی، تاریخ بازدید: 14 بهمن 1402ش. | *فیاض مجاهد، آمنه، «نقش و نگار دستی»، وبلاگ صنایع دستی هزارگی، تاریخ بازدید: 14 بهمن 1402ش. | ||
* موسوی، عسکر، هزاره‌های افغانستان، ترجمۀ اسدالله شفایی، تهران، مؤسسۀ فرهنگی هنری نقش سیمرغ، 1379ش. | *موسوی، عسکر، هزاره‌های افغانستان، ترجمۀ اسدالله شفایی، تهران، مؤسسۀ فرهنگی هنری نقش سیمرغ، 1379ش. | ||
* مجیدی، عبدالطیف، «لباس هزارگی»، وبسایت مجلۀ خامک، تاریخ درج مطلب: 30 خرداد 1401ش. | *مجیدی، عبدالطیف، «لباس هزارگی»، وبسایت مجلۀ خامک، تاریخ درج مطلب: 30 خرداد 1401ش. | ||
* «500 هزار شغل در افغانستان با روی کار آمدن طالبان از دست رفت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 1 بهمن 1400ش. | *«500 هزار شغل در افغانستان با روی کار آمدن طالبان از دست رفت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 1 بهمن 1400ش. | ||
[[رده:ویکی‌زندگی]] | [[رده:ویکی‌زندگی]] | ||
[[رده:کسب و کار]] | [[رده:کسب و کار]] | ||
[[رده:مشاغل خانگی]] | [[رده:مشاغل خانگی]] | ||
[[رده:میز افغانستان]] | [[رده:میز افغانستان]] | ||