علم نافع: تفاوت میان نسخه‌ها

علم نافع از منظر آموزه‌های دینی، علمی است که عمل به آن، انسان را در دنیا و آخرت به کمال و سعادت برساند. <ref>طبرسی، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، 1372ش، ج8، ص446؛ تمیمی آمدی، غررالحکم و درر الکلم، 1410ق، ص256.</ref> در مجموعۀ روایات اسلامی، اولین ویژگی اساسی علم نافع انگیزه و نیت ‌الهی نهفته در آن و دوری از هرگونه آثار تفاخر و برتری‌طلبی بر دیگران دانسته شده است. <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج74، ص147.</ref> همراهی با عمل، <ref>شریف‌الرضی، نهج‌البلاغه، 1414ق، حکمت 366.</ref> تطابق آن با معیارهای عقلایی <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج74، ص158.</ref> و [[کنترل فکر|کنترل]] خواهش‌های نفسانی، <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج67، ص71.</ref> برخی از ویژگی‌های علم نافع در کلام ائمه است که آثار دنیوی و اخروی فراوانی از جمله قرب الهی، بهره‌مندی از عنایت الهی، <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج74، ص165.</ref> خضوع و خشوع در برابر خداوند، <ref>تمیمی‌آمدی، غررالحکم و دررالکلم، 1410ق، ص285.</ref> کسب فضایل نیکو و دستیابی به شخصیت مطلوب، <ref>تمیمی‌آمدی، غررالحکم و دررالکلم، 1410ق، ص378.</ref> شناخت و معرفت عمیق ‌(حکمت)، <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج75، ص189.</ref> دوری از دنیا و تجملات دنیوی <ref>تمیمی‌آمدی، غررالحکم و دررالکلم، 1410ق، ص794.</ref> و بهره‌مندی از نعمت‎‌های اخروی در راستای کسب علم نافع <ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، ج8، ص33.</ref> و آموختن آن به افراد [[خانواده]] <ref>نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، 1408ق، ج12، ص201.</ref> را به‌همراه دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/886010/fa محققیان و مصعد، «علم نافع، ملاک‌ها و معیارها از منظر اهل‌بیت»، ص511-524.]</ref>   

==مناسبات علم نافع و دین==

==مصادیق علم نافع==

==مؤلفه‌ها==

بسیاری از علوم برای سامان زندگی دنیایی سودمند هستند؛ <ref>جوادی آملی، زن در آیینۀ جلال و جمال، 1386ش، ص147.</ref> اما برخی علاوه بر فواید دنیوی، برای سعادت اخروی نیز مفید بوده و از جهاتی بر سایر علوم برتری دارند. <ref>[https://mesbahyazdi.ir/node/343/%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D9%87-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D9%87%D8%9B-%DA%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B مصباح‌یزدی، «مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛ گامی در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی»، وب‌سایت اطلاع‌رسانی آثار آیت‌الله مصباح یزدی.]</ref> در چارچوب این تقسیم‌بندی، مهم‌ترین مؤلفه‌های علم نافع عبارت است از: خدمت به بشر، <ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص207.</ref> بهره‌مندی از خلوص نیت، کمال‌بخشی به انسان، زمینه‌سازی برای سعادت انسان در دنیا و آخرت، <ref>[https://ensani.ir/fa/article/540550/%D9%85%D9%84%D8%A7%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A3%DA%A9%DB%8 رهنمایی و شهابی‌نژاد، «ملاک‌های علم نافع از منظر اسلام و غرب با تأکید بر اندیشۀ امام خمینی و رهبر معظم انقلاب»، 1402ش، ص71-72.]</ref> عقلانیت و آینده‌نگری.<ref>[https://www.ipoba.ir/article_163744.html رجبی ده‌برزویی  و دیگران، «واکاوی مؤلفه‌های علم نافع در اندیشه امام خامنه‌ای»، 1402ش، ص344-348.]</ref>  

*مجهزسازی به ابزارهای لازم جهت اعتلای فردی و پیشرفت اجتماعی؛

*هویت‌بخشی به افراد؛

*نیازسنجی نسبت به مسائل حال و آینده در راستای پیشرفت علمی؛<ref>[https://khl.ink/f/31386 «بیانات در دیدار رؤسای دانشگاه‌ها، مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.]</ref>

*بنیان‌گذاری تمدن؛

*به‌فعلیت رساندن ظرفیت‌ها و توان علمی افراد؛<ref>[https://khl.ink/f/39542 «بیانات در دانشگاه فرهنگیان»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.]</ref>

*فراهم ساختن سرمایۀ ذهنی و عملی برای آینده.<ref>[https://khl.ink/f/50226 «بیانات در دیدار معلمان»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.]  </ref>

==راهکارهای تحقق علم نافع==

از جمله راهکارهای ارائه شده جهت دستیابی به علم نافع می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: