امام خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

| محل سکونت            =خمین، اراک، قم، نجف

| تحصیلات              =فقه، فلسفه و عرفان

آیت‌الله سید روح‌الله موسوی خمینی (۱۲۸۱-۱۳۶۸ش)، دانش‌آموخته حوزه‌های علمیه بود که با رسیدن به جایگاه اجتهاد در علوم اسلامی، بخش قابل توجهی از شیعیان جهان برای آشنایی با احکام دین اسلام، به دیدگاه‌های فقهی او مراجعه می‌کردند. آیت‌الله خمینی با کنش‌گری فعال در عرصه اجتماع و سیاست، از سال ۱۳۴۱ش که حکومت پهلوی، لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی را تصویب کرد به مخالفت آشکار با اقدامات حکومت پهلوی پرداخت. سرانجام در سال ۱۳۵۷ش، انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی به پیروزی رسید. از امام خمینی آثار متعددی در فقه، اصول، عرفان و اخلاق برجای مانده است.

سید روح‌الله در سال 1281ش در شهر خمین به‌ دنیا آمد. روح‌الله در خانواده‌ای به دنیا آمد که سابقه‌ای طولانی در فعالیت‌های دینی و مذهبی داشت. پدرش سیدمصطفی، از علما و مجتهدین شناخته‌شده در آن منطقه بود که با ستمگری خان‌ها و زورمندان مبارزه می‌کرد. او پنج ماه پس از تولد روح‌الله، به‌دست اشرار منطقه، کشته شد. زمانی که صدور شناسنامه برای ایرانیان اجباری شد، آقا روح‌الله به‌یاد پدر، نام خانوادگیِ مصطفوی را برگزید و به روح‌الله مصطفوی، نامور شد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240871/%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%8C-%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87 پاکتچی و دیگران، «خمینی، روح‌الله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  

سید روح‌الله در خردسالی به مکتب‌خانه رفت. او ادبیات عرب و منطق را نزد خویشان در خمین، فرا گرفت و در 19 سالگی به حوزه علمیه اراک رفت و پس از اندکی، در نوروز 1301ش وارد حوزه علمیه قم شد. سید روح‌الله در زمانی کوتاه، سطوح علمی حوزه را سپری کرد و آماده حضور در دوره‌های اجتهادی شد. برای این منظور، او در درس خارج فقه شیخ عبدالکریم حائری یزدی (1238-1315ش) شرکت کرد و هم‌زمان دروس عالی فلسفه را از میرزا علی‌اکبر حکمی ‌یزدی (۱۲۲۹-۱۳۰۴ش) و سید ابوالحسن رفیعی قزوینی (1268-1353ش) و نیز عرفان را از آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی ((۱۲۵۴-۱۳۲۸ش)) فرا گرفت. آیت‌الله خمینی در سال 1313ش به درجۀ اجتهاد دست یافت.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240871/%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%8C-%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87?entryviewid=245604 پاکتچی و دیگران، «خمینی، روح‌الله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  

سید روح‌الله خمینی در بهمن ۱۳۰۸ش که مطابق با ماه رمضان بود، در سن ۲۸ سالگی با خانم خدیجه ثقفی، ملقب به قدس‌ایران (۱۲۹۲-۱۳۸۸ش) ازدواج کرد. خطبه عقد ازدواج آن دو در حرم عبد‌العظیم حسنی در شهر ری، جاری شد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240871/%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%8C-%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87 پاکتچی و دیگران، «خمینی، روح‌الله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  ثمرۀ ازدواج امام خمینی با تنها همسرش خانم خدیجه ثقفی، ۸ فرزند بود: مصطفى، علی (در چهار سالگی درگذشت)، صدیقه، فریده، زهرا، سعیده (فوت در کودکی)، احمد و لطیفه (فوت در کودکی).<ref>روحانی، نهضت امام خمینی، 1383ش، ج1، ص44.</ref> <br>

امام خمینی تا پایان عمر‏‎ ‎‏و در همه فراز و نشیب‌های سیاسی و اجتماعی که زندگی او را متأثر می‌ساخت، به همسر خویش وفادار بود و به او توجه کاملی داشت. یک بار عزیمت به‏‎ ‎‏سفر حجِ واجب در دوران جوانی، یک سال تبعید اجباری به ترکیه و چند مرحله سفرِ‏‎ ‎‏همسر به ایران برای دیدار فرزندان و خویشاوندان (در دوران اقامت مشترک در نجف‏‎ ‎‏اشرف) موارد اندکی بود که در مدت 60 سال زندگی مشترک بین او و‏‎ ‎‏همسرش دوری افکند. نامه‌ها و مکتوبات به‌جای مانده، گویای رابطۀ عمیق، عاطفی،‏‎ ‎‏وفادارانه و سرشار از محبت و احترام متقابل آنان است.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/Theme1/fa/pages/165.aspx?catid=207&id=51846&lang=fa امام خمینی، صحیفه امام، ج1، مقدمه، صفحه ق.]</ref>‏  از همسر امام خمینی نقل شده است که در تمام این سال‌ها، حتی یک جمله که در آن فرمان و یا عتابی باشد، میان آن‌ها رد و بدل نشد.<ref>[https://emam.com/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C#full-Bigraphy «زندگی‌نامه امام خمینی»، در سایت جامع امام خمینی.]</ref>  

زمانی که سید روح‌الله به قم رفت آیت‌الله سیدحسن مدرّس، نماینده مجلس بود. در آن دوره، سید روح‌الله دیدارهایی با آیت‌الله مدرس در محل مجلس شورای ملی داشت. اما در جریان به سلطنت رسیدن رضا پهلوی، از شیوه استادش، آیت‌الله حائری یزدی، پیروی می‌کرد و حرکت‌های هماهنگ جمعی را ترجیح می‌داد و حفظ موجودیت حوزه علمیه را مهم‌تر می‌دانست.<ref>[https://emam.com/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C#full-Bigraphy «زندگی‌نامه امام خمینی»، در سایت جامع امام خمینی.]</ref>  با آزادی نسبی که پس از رضا شاه در ایران فراهم شد، آیت‌الله خمینی در ۱۵ اردیبهشت‌ ۱۳۲۳ش اولین بیانیه سیاسی خود را صادر کرد و در پیامی به ملت ایران، از قیام برای خدا سخن گفت و آن را تنها راه اصلاح، نامید و هشدار داد که اگر قیام برای خدا انجام نشود و آموزه‌های دین، احیا نگردد، آیین و شرف جامعه مسلمان به تاراج خواهد رفت.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c207_40806/%d8%b5%d8%ad%db%8c%d9%81%d9%87_%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%85/%d8%ac%d9%84%d8%af_1/%d9%be%db%8c%d8%a7%d9%85_%d8%a8%d9%87_%d9%85%d9%84%d8%aa_%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86_%d8%af%d8%b9%d9%88%d8%aa_%d8%a8%d9%87_%d9%82%db%8c%d8%a7%d9%85_%d8%a8%d8%b1%d8%a7%db%8c_%d8%ae%d8%af%d8%a7_#page21 امام خمینی، صحیفه امام، 1389ش، ج1، ص21-23.]</ref> <br>

با درگذشت آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، مرجع تقلید شیعیان، آیت‌‌الله خمینی برای جانشینی آیت‌الله سیدحسین طباطبائی بروجردی (1254-1340ش) و دعوت از او برای هجرت به قم و پذیرش مسئولیت حوزۀ علمیه، تلاش بسیاری کرد. او حتی با داشتن درجه اجتهاد در علوم دینی، مدتی در درس فقه آیت‌الله بروجردی شرکت کرد تا جایگاه علمی آیت‌الله بروجردی در حوزه علمیه قم، تثبیت شود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240871/%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%8C-%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87?entryviewid=245604 پاکتچی و دیگران، «خمینی، روح‌الله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  ارائه طرحی برای سامان‌دهی امور حوزۀ علمیۀ قم (1328ش)، صدور بیانیه در محکومیت پایه‌گذاری دولت اسرائیل (1327ش) و رایزنی‌های گسترده برای جلوگیری از اعدام نواب صفوی و دیگر اعضای گروه فداییان اسلام (1334ش) از مهم‌ترین تلاش‌های آیت‌الله خمینی در دوره زعامت 15 ساله‌ی آیت‌الله بروجردی بر جامعه شیعیان بود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240871/%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%8C-%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87?entryviewid=245604 پاکتچی و دیگران، «خمینی، روح‌الله»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  <br>

پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی، فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی آیت‌الله خمینی، ژرفا و گستردگی بیشتری یافت. در سال 1341ش، تصویب لایحۀ انجمن‌های ایالتی و ولایتی از طرف دولت که موجب تضعیف جایگاه اسلام و قرآن در قوانین رسمی کشور ایران می‌شد، با مخالفت شدید آیت‌الله خمینی روبرو شد و حتی سفر محمدرضا شاه به قم نیز نتوانست از شدت این مخالفت بکاهد. آیت‌الله خمینی با نگارش و صدور بیانیه‌ای که جمعی از علمای بزرگ قم نیز آن را امضا کردند، انقلاب سفید شاه را انقلاب سیاه نامید و خواستار تغییر دولت مستبد به جرم تخلف از احکام اسلام و تجاوز به قانون اساسی شد.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c207_40898/%d8%b5%d8%ad%db%8c%d9%81%d9%87_%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%85/%d8%ac%d9%84%d8%af_1/%d9%be%db%8c%d8%a7%d9%85_%d8%a8%d9%87_%d9%85%d9%84%d8%aa_%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86_%d8%a7%d8%b9%d8%aa%d8%b1%d8%a7%d8%b6_%d8%a8%d9%87_%d8%b2%db%8c%d8%b1_%d9%be%d8%a7_%da%af%d8%b0%d8%a7%d8%b4%d8%aa%d9%86_%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85_%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85_#page153 امام خمینی، صحیفه امام، 1389ش، ج1، ص153.]</ref>  

مجموعه اقدامات آیت‌الله خمینی در سال 1341ش، آغاز یک مبارزه‌ی اجتماعیِ سخت و طولانی با حکومت پهلوی بود.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C «سید روح‌الله موسوی خمینی»، در وب‌سایت ویکی‌شیعه.]</ref>  در عاشورای ۱۳۴۲ش، اعتراض به پیروی محمدرضا پهلوی از سیاست اسرائیل و ایالات متحده آمریکا موجب زندانی‌شدن او به‌مدت۱۰ ماه گردید. در سال 1343ش نیز سخنرانی علیه اعطای کاپیتولاسیون به مستشاران نظامی آمریکایی، موجب گردید که وی توسط حکومت شاهنشاهی ایران ابتدا به ترکیه و سپس به عراق تبعید شود؛ اما او در طول 14 سال دوری از میهن، همواره رهبری خیزش مردمی بر ضد حکومت پهلوی را بر عهده داشت. <br>

آیت‌الله خمینی با استقرار در شهر نجف، از سال 1344ش دروس حوزوی خود را در مسجد شیخ انصاری آغاز کرد و در درس خارج فقه، ایده برپایی حکومت اسلامی را تبیین کرد و مسئله ولایت فقیه را نیز در همین چارچوب تشریح کرد.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C «سید روح‌الله موسوی خمینی»، در وب‌سایت ویکی‌شیعه.]</ref>  سخت‌گیری‌های حکومت عراق، موجب شد تا امام خمینی در نیمه سال 1357ش به کشور فرانسه مهاجرت کند. امام در دهکده نوفل‌لوشاتو در حومه پاریس مستقر شد و روزانه در مصاحبه با خبرنگاران رسانه‌های جهان، وضعیت اجتماعی ایران و اهداف نهضت اسلامی ایرانیان را تشریح و تبیین می‌کرد.<ref>[https://emam.com/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C#full-Bigraphy «زندگی‌نامه امام خمینی»، در سایت جامع امام خمینی.]</ref>  این رویکرد، موجب شتاب فزاینده نهضت اسلامی ایرانیان به رهبری امام خمینی شد و سرانجام با خروج محمدرضا شاه از ایران و سست شدن پایه‌های حکومت پهلوی، امام خمینی در 12 بهمن 1357 پیروزمندانه به ایران بازگشت.<br>

امام خمینی در فرودگاه مهرآباد تهران، کوتاه سخن گفت و سپس راهی مزار شهیدان انقلاب در بهشت زهرا شد. سخنرانی آیت‌الله خمینی در بهشت زهرا و در میان انبوه طرفداران، به‌روشنی بر تغییر حکومت و برپایی دولت اسلامی تأکید می‌کرد.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/C207_42027/_%d8%ba%db%8c%d8%b1%d9%82%d8%a7%d9%86%d9%88%d9%86%db%8c_%d8%a8%d9%88%d8%af%d9%86_%d9%85%d8%ac%d9%84%d8%b3_%d9%88_%d8%af%d9%88%d9%84%d8%aa_%d9%85%d9%86%d8%b5%d9%88%d8%a8_%d8%b4%d8%a7%d9%87_%d9%88_%d9%85%d9%81%d8%a7%d8%b3%d8%af_%d8%b1%da%98%db%8c%d9%85#page16 امام خمینی، صحیفه امام، 1389ش، ج6، ص16.]</ref>  مردم ایران با پذیرش رهبری امام خمینی، بزرگ‌ترین تحول را‏‎ ‎‏در تاریخ سیاسی ایران پدید آوردند و ساختار حکومت سلطنتی را به «امامت» و مردم‌سالاری دینی تبدیل کردند.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/Theme1/fa/pages/165.aspx?catid=207&id=51846&lang=fa خامنه‌ای، «دیباچه صحیفه امام»، صحیفه امام، 1389ش، ج1، صفحه ذ.]</ref> ‏‎ امام خمینی در آغاز ورود به ایران، زمینه‌سازی برای تشکیل شورای انقلاب و دولت موقت را انجام داده بود.