←مضمون تعزیه
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
در تعزیه، چهره‌آرایی بازیگران صورت نمی‌گرفت و افراد معمولا براساس قیافه و صدای خود، نقشی را برعهده می‌گرفتند. برای مثال، نقش امام، بیش‌تر به افرادی که خوش‌چهره بوده و ریش متناسبی داشتند، سپرده می‌شد.<ref>مستوفی، شرح زندگانی من، یا، تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، 1360ش، ج1، ص289-290.</ref> از ملزومات دیگر تعزیه، می‌توان به لباس، ابزارآلات جنگی مانند زره و کلاه‌خود و ابزارآلات آرایه یا دکور صحنه اشاره کرد. | در تعزیه، چهره‌آرایی بازیگران صورت نمی‌گرفت و افراد معمولا براساس قیافه و صدای خود، نقشی را برعهده می‌گرفتند. برای مثال، نقش امام، بیش‌تر به افرادی که خوش‌چهره بوده و ریش متناسبی داشتند، سپرده می‌شد.<ref>مستوفی، شرح زندگانی من، یا، تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، 1360ش، ج1، ص289-290.</ref> از ملزومات دیگر تعزیه، می‌توان به لباس، ابزارآلات جنگی مانند زره و کلاه‌خود و ابزارآلات آرایه یا دکور صحنه اشاره کرد. | ||
==مضمون تعزیه== | ==مضمون تعزیه== | ||
تعزیه‌ها، از نظر محتوا و موضوع، به | تعزیه‌ها، از نظر محتوا و موضوع، به چهار دسته تقسیم می‌شوند:<br> | ||
# واقعه: این بخش، شامل تعزیه‌های اصلی و شخصیت‌های مذهبی بوده و محور آن نیز شهادت امام حسین و یاران او است. | # '''واقعه''': این بخش، شامل تعزیه‌های اصلی و شخصیت‌های مذهبی بوده و محور آن نیز شهادت امام حسین و یاران او است. | ||
# پیش واقعه: این نوع از تعزیه‌ها، به حوادث و ماجراهای پیرامونی می‌پردازند. شخصیت‌های پیش واقعه، لزوما مذهبی نیستند، مانند تعزیه «مجلس عباس هندو». | # '''پیش واقعه''': این نوع از تعزیه‌ها، به حوادث و ماجراهای پیرامونی می‌پردازند. شخصیت‌های پیش واقعه، لزوما مذهبی نیستند، مانند تعزیه «مجلس عباس هندو». | ||
# گوشه: این نوع از تعزیه‌ها، شامل شبیه‌هایی با عناصر شادی‌آور هستند که از نظر داستانی نیز مستقل به‌نظر می‌رسند. شخصیت‌های گوشه می‌توانند مذهبی و غیرمذهبی باشند. تعزیه‌های گوشه، زمینه‌های تحول تعزیه به سمت نمایش‌های غیرمذهبی را فراهم کرد، مانند شبیه لیلی و مجنون. | # '''گوشه''': این نوع از تعزیه‌ها، شامل شبیه‌هایی با عناصر شادی‌آور هستند که از نظر داستانی نیز مستقل به‌نظر می‌رسند. شخصیت‌های گوشه می‌توانند مذهبی و غیرمذهبی باشند. تعزیه‌های گوشه، زمینه‌های تحول تعزیه به سمت نمایش‌های غیرمذهبی را فراهم کرد، مانند شبیه لیلی و مجنون. | ||
# تعزیه مضحک: در این نوع از تعزیه‌ها، بزرگ‌نمایی صورت می‌گیرد. تعزیه‌های مضحک، پای مطرب، مقلد و مسخره را به تعزیه باز کردند، مانند تعزیه «عروسی دختر قریش / به عروسی رفتن حضرت زهرا». | # '''تعزیه مضحک''': در این نوع از تعزیه‌ها، بزرگ‌نمایی صورت می‌گیرد. تعزیه‌های مضحک، پای مطرب، مقلد و مسخره را به تعزیه باز کردند، مانند تعزیه «عروسی دختر قریش / به عروسی رفتن حضرت زهرا». | ||
==تعزیه در فرهنگ ایرانیان== | ==تعزیه در فرهنگ ایرانیان== | ||
نواحی شمال ایران، به‌دلیل امنیت بالایی که برای سادات و شیعیان داشت، همواره از مراکز اصلی اجرای تعزیه بود. تعزیه‌خوانی در قسمت مرکزی مازندران، استان‌های البرز، سمنان و تهران بسیار رایج بوده است.<ref>نصری اشرفی، «خدمات متقابل تعزیه و هنر بومی مازندران»، 1374ش، ج1، ص106-107.</ref> کار تعزیه‌خوانی، در بسیاری از خانواده‌های ایرانی، به‌صورت موروثی منتقل شده است. برخی از مردم، از لباس‌ها و ابزارآلات تعزیه‌خوانان، تبرک جسته و حتی مقداری آب می‌آوردند تا شبیه حضرت عباس در آن دست زده و متبرک شود.<br> | نواحی شمال ایران، به‌دلیل امنیت بالایی که برای سادات و شیعیان داشت، همواره از مراکز اصلی اجرای تعزیه بود. تعزیه‌خوانی در قسمت مرکزی مازندران، استان‌های البرز، سمنان و تهران بسیار رایج بوده است.<ref>نصری اشرفی، «خدمات متقابل تعزیه و هنر بومی مازندران»، 1374ش، ج1، ص106-107.</ref> کار تعزیه‌خوانی، در بسیاری از خانواده‌های ایرانی، به‌صورت موروثی منتقل شده است. برخی از مردم، از لباس‌ها و ابزارآلات تعزیه‌خوانان، تبرک جسته و حتی مقداری آب می‌آوردند تا شبیه حضرت عباس در آن دست زده و متبرک شود.<br> | ||