کتاب کودک
کتاب کودک؛ کتاب مناسب با ردۀ سنی کودکان.
کتاب کودک، کتابی حاوی داستان و شامل بخش‌های شروع، بدنۀ اصلی داستان و یک پایان است. این کتابها، بیشتر دارای تصاویر مناسب با ردۀ سنی کودکان و یا نقاشی‌هایی زیبا و ساده هستند که در انتقال داستان یا نکته‌های آموزشی نهفته در آنها، به کودکان کمک می‌کنند.[۱]
ویژگی‌ها
کتاب کودک، از نظر استانداردهای جهانی باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- تصویرسازی مناسب؛ کتاب کودک، باید حاوی تصاویری باشد که مطلب را به کودک انتقال داده و در آموزش نکته‌ها، به کودکان کمک کند؛
- محتوای خلاقانه؛ در قصۀ این کتابها، ماجرایی مطرح می‌شود که گاهی دارای ابعادی مجهول بوده و کنجکاوی کودک را بر می‌انگیزد؛
- پیوستگی؛ پشت سر هم آمدن وقایع قصه منجر به نظم دادن ذهن کودک و شکل‌گیری منطق در آنها می‌شود؛
- پایان باز؛ داشتن پایان باز در این کتابها، علاوه بر ایجاد کشش در کودکان، به ترغیب آنها برای شنیدن و خواندن ادامۀ داستان می‌پردازد؛
- آموزش؛ آشنا کردن کودکان با مشکلات و مسائل زندگی و ایجاد آمادگی در آنها به‌منظور کسب مهارت‌های اجتماعی.[۲]
- عنوان کتاب؛ انتخاب عنوان زیبا می‌تواند کودکان را به خواندن آن متمایل کند؛
- محور داستان؛ یک کتاب خوب نباید برای کودک خسته‌کننده باشد و به مسائل حاشیه‌ای بپردازد.
- پیشنهاد؛ کتاب کودک باید آنقدر جذاب باشد که کودک پس از خواندنِ آن، کتاب را به سایر دوستان و همسالان خود پیشنهاد دهد.[۳]
فواید
یکی از مهم‌ترین فواید کتاب کودک، ایجاد آمادگی ذهنی در کودکان برای خواندن و قابلیت درک کردن است. کارشناسان، بر این باورند که کودکانی که در خردسالی با قصه‌ها آشنا شده‌اند، در سنین مدرسه، با شنیدن اصواتِ یک کلمه، مفهوم آنها را راحت‌تر درک می‌کنند. همچنین، کودکان، در زمان قصه‌گویی توسط والدین خود، فرصت ابراز احساسات، بیان نظر و عقیده پیدا می‌کنند که این موضوع به رشد خلاقیت و افزایش مهارت‌های اجتماعی در آنها تأثیرگذار است. عبرت‌آموزی از قصه‌ها،[۴] تقویت قوۀ تخیل کودکان، تقویت دامنۀ لغات و مهارت‌های زبانی در آنها، تقویت مهارت‌های شنیداری در کودکان، یادگیری روایت داستان و برانگیختن کنجکاوی در کودکان، از دیگر مزایای کتاب کودک هستند.[۵] کتاب‌های کودک، همچنین، در قالب داستان‌ها، به کودکان مفاهیمی همچون عشق، دوست داشتن، احترام گذاشتن، درس‌خوان بودن، حسادت نکردن و سایر مفاهیم اخلاقی را می‌آموزند. امروزه، برای مسائل مرتبط با کودکان همچون شب‌ادراری، پرخاش‌گری و لجبازی نیز از داستان‌ها و کتاب کودک بهره می‌گیرند. در این داستان‌ها، شخصیت اصلی داستان، یک کودک است که در روند ماجرای قصه و پیش‌آمدهای مختلفی که در داستان رخ می‌دهد، این مفاهیم را می‌آموزد.[۶]
تصویرسازی کتاب کودک
روانشناسان و متخصصان حوزۀ کودک، تصویرسازی را مهم‌ترین رکن کتاب کودک می‌دانند. کودکان، به‌ویژه در سنین خردسالی، خیلی زود با دنیای رنگ‌ها و تصاویر ساده، ارتباط برقرار کرده و نگاه کردن به این نوع از کتابها برای آنها بسیار لذت‌بخش و هیجان‌آور است.[۷] برخی از کارشناسان، تصاویر موجود در کتاب کودک را به‌عنوان اولین وسیله برای درک معنا در جهانِ آنها می‌شناسند. به‌همین دلیل است که تصویرگری کتاب کودک، هنری ظریف، دقیق و پیچیده به‌شمار رفته و تأثیری شگرف بر آگاهی کودکان دارد. امروزه، با گسترش پیوستۀ وسایل ارتباطی، کودکان، بیش از هر دورۀ دیگری در معرض تصاویر قرار می‌گیرند؛ بنابراین خلق تصاویر زیبا در تعبیر و معنا بخشیدن به قصه‌ها در کتاب‌های کودک نقش پررنگی ایفا می‌کنند.[۸]
کتاب گویا برای کودک
کتاب گویا، نسخۀ صوتی کتاب کودک است.[۹] این نوع جدید از کتاب کودک، ارائۀ صوتی محتوا محسوب می‌شود که در آن گوینده به خوانش متن کتاب برای مخاطب می‌پردازد. گاهی در کتاب گویا، از جلوه‌های موسیقیایی و صوتی نیز استفاده می‌شود که به آن پادکست می‌گویند. این کتابها، علاوه بر کاربرد آنها برای کودکان نابینا، می‌تواند به‌عنوان یک برنامۀ سرگرم‌کننده و کاربردی، برای سایر کودکان نیز مورد استفاده قرار گیرند. امکان دسترسی سریع، حمل آسان و قابلیت استفاده در هر زمان و مکان، هنگام انجام کارهای روزمرۀ دیگر مانند ورزش و علاقۀ بسیاری از کودکان به تکنولوژی، از جمله مزایای این نوع از کتابها محسوب می‌شوند. بر اساس آمارهای منتشر شده، در سال‌های اخیر، کتاب‌های گویا، در افزایش علاقه و انگیزۀ کودکان به مطالعه، نقشی مؤثر را ایفا کرده‌اند.[۱۰]
پانویس
- ↑ «کتاب کودک چیست؟»، وب‌سایت داستانت.
- ↑ «کتاب کودک چیست؟»، وب‌سایت داستانت.
- ↑ «ویژگی‌های کتاب خوب برای کودکان»، وب‌سایت همشهری.
- ↑ «کتاب کودک چیست؟»، وب‌سایت داستانت.
- ↑ حیدری، «4 ویژگی کتاب داستان کودکان و 8 فایده برای کودکان»، وب‌سایت بهترین کودک.
- ↑ «کتاب کودک چیست؟»، وب‌سایت داستانت.
- ↑ «کتاب کودک چیست؟»، وب‌سایت داستانت.
- ↑ صفی پول، «تصویرگری در کتاب کودک»، 1391ش.
- ↑ «کتاب کودک چیست؟»، وب‌سایت داستانت.
- ↑ چهرقانی، «کتاب گویا، فرصتی دوباره برای آشتی دادن کودک و کتاب»، 1391ش.
منابع
- چهرقانی، مریم، «کتاب گویا، فرصتی دوباره برای آشتی دادن کودک و کتاب»، فصلنامه تحلیلی پژوهشی کتاب مهر، شماره 8، 1391ش.
- حیدری، سعید، «4 ویژگی کتاب داستان کودکان و 8 فایده برای کودکان»، وب‌سایت بهترین کودک، تاریخ بارگذاری: 3 بهمن 1399ش.
- صفی پول، منا و حمیلی، پروین، «تصویرگری در کتاب کودک»، فصلنامه تحلیلی پژوهشی کتاب مهر، شماره 8، 1391ش.
- «کتاب کودک چیست؟»، وب‌سایت داستانت، تاریخ بارگذاری: 9 خرداد 1398ش.
- «ویژگی‌های کتاب خوب برای کودکان»، وب‌سایت همشهری، تاریخ بارگذاری: 2 تیر 1399ش.