فرزندآوری در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''فرزندآوری در ایران؛'''</big> تولید مثل در چارچوب ارزش‌های فرهنگی و نظام خانوادۀ ایرانی. فرزندآوری، با روی‌کرد تولید مثل پایدار انسانی، بالندگی و صیانت از جامعۀ سالم بشری، از مسائل اجتماعی روز جمهوری اسلامی ایران است که سیاست‌های کنترل جم...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==اهمیت فرزندآوری== | ==اهمیت فرزندآوری== | ||
===1. فرهنگ عمومی ایرانیان=== | ===1. فرهنگ عمومی ایرانیان=== | ||
فرزند و فرزندآوری در فرهنگ عمومی خانوادۀ ایرانی دارای اهمیت فوق‌العاده است و شاخصی برای خانوادۀ موفق و سالم ایرانی در نظر گرفته می‌شود. فرزند در فرهنگ عمومی، زینت و آبروی خانواده دانسته می‌شود و به‌ویژه فرزند ذکور، نمایندۀ پدر و عصای دست او محسوب می‌شود. وجود فرزند یا فرزندان، زمینه‌ای برای تداوم زندگی مشترک زوجین و سپری در برابر فروپاشی خانواده به‌شمار می‌آیند و نداشتن فرزند، عیبی بزرگ در میان خویشاوندان شمرده شده و یکی از عوامل طلاق در خانواده‌های ایرانی است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5502234/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%BE%DA%98%D9%85%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF «اهمیت فرزندآوری در روایات اسلامی/ پژمردگی خانواده‌های بدون فرزند»، خبرگزاری مهر.]</ref> | فرزند و [[فرزندآوری]] در فرهنگ عمومی خانوادۀ ایرانی دارای اهمیت فوق‌العاده است و شاخصی برای خانوادۀ موفق و سالم ایرانی در نظر گرفته می‌شود. فرزند در فرهنگ عمومی، زینت و آبروی [[خانواده]] دانسته می‌شود و به‌ویژه فرزند ذکور، نمایندۀ [[پدر]] و عصای دست او محسوب می‌شود. وجود فرزند یا فرزندان، زمینه‌ای برای تداوم زندگی مشترک زوجین و سپری در برابر فروپاشی خانواده به‌شمار می‌آیند و نداشتن فرزند، عیبی بزرگ در میان خویشاوندان شمرده شده و یکی از عوامل [[طلاق]] در خانواده‌های ایرانی است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5502234/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%BE%DA%98%D9%85%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF «اهمیت فرزندآوری در روایات اسلامی/ پژمردگی خانواده‌های بدون فرزند»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
===2. آموزه‌های دینی=== | ===2. آموزه‌های دینی=== | ||
آموزه‌های اسلامی که از مولفه‌های اصلی فرهنگ ایرانیان محسوب می‌شود، فرزند را داراي جايگاه محوري و از عوامل اصلي تشکيل خانواده دانسته و فرزند را نه تنها سربار جامعه ندانسته که عامل قدرت و اقتدار خانواده، رحمت و نعمت شمرده است. اهمیت فرزندآوری در منابع دینی، ذیل نیازمندی‌های انسان به توانمندي در زندگي، نياز به‌جاودانگي، نياز به آرامش و نياز به امور معنوي و آمرزش الهي دسته‌بندي شده است.<ref>ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، 1391ش، ص297.</ref> | آموزه‌های اسلامی که از مولفه‌های اصلی فرهنگ ایرانیان محسوب می‌شود، فرزند را داراي جايگاه محوري و از عوامل اصلي تشکيل خانواده دانسته و فرزند را نه تنها سربار جامعه ندانسته که عامل قدرت و اقتدار خانواده، رحمت و نعمت شمرده است. اهمیت فرزندآوری در منابع دینی، ذیل نیازمندی‌های انسان به توانمندي در زندگي، نياز به‌جاودانگي، نياز به آرامش و نياز به امور معنوي و آمرزش الهي دسته‌بندي شده است.<ref>ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، 1391ش، ص297.</ref> | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
تأمین نیروی سالم انسانی از نظر مدیریت کلان اجتماعی، «ارزشمند‌ترین ثروت»،<ref>«بیانات در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفط و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای. </ref> «مهم‌ترین عامل پیشرفت»<ref> [https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=20534 «بیانات در دیدار با کارگزاران نظام»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفط و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای.]</ref> و «زیرساخت اصلی و عامل محقق‌کنندۀ هر تمدّنی»،<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=50226 «بیانات در دیدار معلمان»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفط و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای.] </ref> شمرده شده است. | تأمین نیروی سالم انسانی از نظر مدیریت کلان اجتماعی، «ارزشمند‌ترین ثروت»،<ref>«بیانات در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفط و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای. </ref> «مهم‌ترین عامل پیشرفت»<ref> [https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=20534 «بیانات در دیدار با کارگزاران نظام»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفط و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای.]</ref> و «زیرساخت اصلی و عامل محقق‌کنندۀ هر تمدّنی»،<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=50226 «بیانات در دیدار معلمان»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفط و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای.] </ref> شمرده شده است. | ||
==موانع فرزندآوری در ایران== | ==موانع فرزندآوری در ایران== | ||
# سیاست کنترل جمعیت که در دهۀ هفتاد شمسی اجرای آن به‌صورت رسمی شروع شد؛ | |||
# افزایش و گسترش وسایل جلوگیری از بارداری زنان؛ | |||
# تغییر در نگرش اجتماعی با انتخاب شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر»؛ | |||
# کمبود مسکن و افزایش ساخت خانه‌های کم‌ظرفیت و آپارتمانی؛ | |||
# رشد معاشرت‌های خارج از چارچوب خانواده؛ | |||
# افزایش سن [[ازدواج]]؛ | |||
# مسؤولیت‌گریزی برخی خانواده‌ها در فرزندآوری و فرزندپروری؛ | |||
# نهادینه‌شدن باورهای فمینیستی که «مادری» را عامل بدبختى زنان و شاخص تبعیض علیه آنها مى‌دانند؛ | |||
# اشتغال زنان به‌خصوص در مشاغل غیر مرتبط با مسولیت‌های آنان؛ | |||
# افزایش مشکلات اقتصادی خانواده‌ها؛<ref>[http://tadabbor.org/print.aspx?Page=Article&AID=29835 سلیمانی‌فر، «بررسی و تببین موانع افزایش جمعیت با تأکید بر آموزه‌های اسلام»، وب‌سایت تدبر؛ بنیاد علوم و معارف اسلامی.] </ref> | |||
# گسترش و تسهیل سقط جنین؛<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14010222000586/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%82%D8%B7-%D8%AC%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88%D9%82%D9%88%D8%B9-530-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%82%D8%B7-%D8%B9%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84 «آمار تکان‌دهنده از سقط جنین در ایران/ وقوع 530 هزار سقط عمدی در سال»، وب‌سایت فارس.]</ref> | |||
# افزایش طلاق و قبح‌زدایی از آن، به‌ویژه در اوایل ازدواج.<ref>[http://ispa.ir/Default/Details/fa/3381/%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%8C-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%BE%DB%8C%D8%B4-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 میرزامحمدی، «فرزندآوری، چالش پیش روی ایران»، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا).]</ref> | |||
==آمار فرزندآوری== | ==آمار فرزندآوری== | ||
رشد جمعیت در جمهوری اسلامی ایران طی | رشد جمعیت در جمهوری اسلامی ایران طی سالهای 1375-1385ش، 62/1 % بوده که روند نزولی آن تا سال 1390ش ادامه یافته و نرخ رشد جمعیت به 3/1 درصد رسیده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/journal-number/38045/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%B2-%D9%88-%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-1392-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87-2 موسوی و قافله‌باشی، «بررسی جایگاه و نگرش به‌فرزندآوری در خانواده‌های جوان شهر قزوین»، پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> در دهۀ اخیر با تغییر سیاست‌های جمعیتی، بر افزایش فرزندآوری و جوانی جمعیت تأکید می‌شود.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1678266 «قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref> | ||
دیدگاه خانواده‌های ایرانی دربارۀ فرزندآوری | دیدگاه خانواده‌های ایرانی دربارۀ فرزندآوری | ||
بر اساس نظرسنجی انجام‌شده در زمستان 1400ش، 68.4 درصد مردم معتقدند داشتن فرزند موجب خوشبختی زوجین می‌شود. این انگاره در مردان بیش از زنان، در روستاییان بیش از شهری‌ها و در متأهلین بیش از مجردها دیده می‌شود. هم‌چنین با بالاتررفتن پایگاه اقتصادی خانواده‌ها باور به‌اینکه داشتن فرزند موجب خوشبختی زوجین می‌شود کاهش پیدا می‌کند. روند نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد باور به ثأثیر فرزند بر خوشبختی زوجین، بین جوانان رو به‌کاهش است.<ref>[http://ispa.ir/Default/Details/fa/3381/%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%8C-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%BE%DB%8C%D8%B4-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 میرزامحمدی، «فرزندآوری، چالش پیش روی ایران»، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا).]</ref> | بر اساس نظرسنجی انجام‌شده در [[زمستان]] 1400ش، 68.4 درصد مردم معتقدند داشتن فرزند موجب خوشبختی زوجین می‌شود. این انگاره در مردان بیش از زنان، در روستاییان بیش از شهری‌ها و در متأهلین بیش از مجردها دیده می‌شود. هم‌چنین با بالاتررفتن پایگاه اقتصادی خانواده‌ها باور به‌اینکه داشتن فرزند موجب خوشبختی زوجین می‌شود کاهش پیدا می‌کند. روند نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد باور به ثأثیر فرزند بر خوشبختی زوجین، بین جوانان رو به‌کاهش است.<ref>[http://ispa.ir/Default/Details/fa/3381/%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%8C-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%BE%DB%8C%D8%B4-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 میرزامحمدی، «فرزندآوری، چالش پیش روی ایران»، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا).]</ref> | ||
==ضرورت فرزندآوری در جامعۀ ایرانی== | ==ضرورت فرزندآوری در جامعۀ ایرانی== | ||
===1. حفظ حیات و بقای نسل=== | ===1. حفظ حیات و بقای نسل=== | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
داشتن فرزند، در آموزه‌های دینی مورد تأکید فوق‌العاده قرار گرفته است؛ داشتن فرزندان، نشانۀ «امداد الهی و وسیلۀ اقتدار» دانسته شده<ref>سوره اسرا، آیۀ 6. </ref> و به‌همین ترتیب، فرزند به‌عنوان «روشنی چشم» معرفی شده است.<ref>سوره فرقان، آیۀ 74.</ref> | داشتن فرزند، در آموزه‌های دینی مورد تأکید فوق‌العاده قرار گرفته است؛ داشتن فرزندان، نشانۀ «امداد الهی و وسیلۀ اقتدار» دانسته شده<ref>سوره اسرا، آیۀ 6. </ref> و به‌همین ترتیب، فرزند به‌عنوان «روشنی چشم» معرفی شده است.<ref>سوره فرقان، آیۀ 74.</ref> | ||
==ضرورت سیاست‌گذاری‌های فرزندآورانه== | ==ضرورت سیاست‌گذاری‌های فرزندآورانه== | ||
# رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنها در تأمین هزینه‌های زندگی و تربیت نسل صالح و کارآمد؛ | |||
# ارتقای امید به زندگی، تأمین سلامت و تغذیۀ سالم جمعیت و پیش‌گیری از آسیب‌های اجتماعی، به‌ویژه اعتیاد، سوانح، آلودگی‌های زیست‌محیطی و بیماری‌ها؛<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1678266 «قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.] </ref> | |||
# افزایش حق عائله‌مندی، ازدیاد حق بهره‌برداری از زمین برای ایجاد اشتغال، افزایش امتیاز در جذب و استخدام، افزایش محدودۀ سنی در استخدام، عدم جواز تعدیل نیروی کار دارای 3 فرزند؛ | |||
# تأمین زمین یا مسکن، امکان استفاده مجدد از امکانات دولتی تأمین مسکن، افزایش سقف تسهیلات جهت تأمین مسکن به ازای هر فرزند، پرداخت وام تأمین مسکن، اختصاص ظرفیت ویژه برای استفاده از منازل سازمانی، تخفیف‌های ویژه عوارض ساخت و ساز مسکن؛ | |||
# افزایش کمک هزینۀ اولاد، پرداخت برای تولد فرزند، تشویق سالانه شاغلین دارای فرزند؛ | |||
# حمایت از عموم مادران، مادران محصل، مادران شاغل، خانواده‌های دارای فرزند چند قلو، فرزندان بالاتر از 3 فرزند.<ref>[https://alzahra.acecr.ac.ir/fa/page/7007/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C- «چکیده‌ای از طرح حمایت از جمعیت و تعالی خانواده + جزئیات»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||