عفاف مردان

عفاف مردان؛ مصادیق و جلوه‌های زیست عفیفانه مردان.

عفاف مردان، همچون عفاف زنان، نقشی انکارناپذیر در به‌وجود آوردن جامعه‌ای سالم یا ناسالم دارد. در اسلام، جلوۀ عفاف مردان، در دو مصداق اصلی مورد توجه قرار گرفته است: معنای اول و اصلی عفاف در مصداق نخست، چشم‌پوشی و پرهیز از نگاه حرام است که نسبت به حجاب زنان، اولویت دارد. مصداق دوم عفاف مردان، در سبک پوشش آنها جلوه‌گر می‌شود.

مفهوم‌شناسی

عفاف، به‌معنای پاک‌دامنی، حالتی درونی است که زمینۀ گرایش انسان به پوشیدگی و پرهیز از غلبۀ شهوت را فراهم می‌کند. به‌همین دلیل، عفت، امری اکتسابی دانسته شده است که با آگاهی معنوی یا الگوگیری از گروه‌های مرجع مانند والدین و مربیان به‌دست می‌آید. کارشناسان علوم دینی، پایداری و ماندگاری عفت را نیازمند مراقبت پیوسته دانسته‌اند. آنها بر این باورند که عفاف، جنسیت‌بردار نبوده و فرامکانی و فرازمانی است. زنان و مردان، در برابر یکدیگر، مجموعه‌ای از تکالیف را بر عهده دارند که در صورت پای‌بندی به آنها، جامعه‌ای سالم، به‌وجود آید. حفظ عفت عمومی از جمله وظایف اجتماعی مشترک میان زنان و مردان است.

عفاف مردان در قرآن

مفسران قرآن، مخاطب بسیاری از آیات مرتبط با مفهوم عفاف را هر دو گروه زنان و مردان در جامعه دانسته‌اند. به‌ویژه در آیۀ 33 از سورۀ نور، از تمام کسانی که توانایی یا امکان ازدواج ندارند خواسته شده که عفت ورزند تا از لطف خداوند، این امکان برای آنها فراهم شود.

مصادیق عفاف مردان

کارشناسان، با بررسی متون و معارف دینی، برخی مصادیق عفاف مردان را این گونه مطرح کرده‌اند:

1. عفت چشم: از نظر کارشناسان، بیشترین مؤلفه‌های جنسی برای مردان به‌وسیلۀ چشم دریافت می‌شود. به‌همین دلیل، مهم‌ترین مصداق بی‌عفتی در مردان، چشم‌چرانی دانست شده است. تأکید بر عفاف چشم برای مردان، به صراحت در آیات قرآن نیز آمده است.
2. عفت زبان: این نوع از عفت، به‌معنای خویشتن‌داری بوده و مواردی همچون فحاشی، هتاکی و بی‌حرمتی از مصادیق بی‌عفتی برای مردان به‌شمار می‌روند.
3. عفت در روابط جنسی: این نوع از عفت به‌معنای پاکدامنی در ارضای نیازهای جنسی است که در قرآن نیز به‌عنوان یکی از نشانه‌های مؤمنان مطرح شده است.
4. عفت گوش؛ شنیدن سخنان و صداهایی که عفاف مردان را خدشه‌دار می‌کند مانند ارتباط‌های تلفنی غیرمشروع، از جمله مصادیق بی‌عفتی مردان است.
5. عفت فکر و قلب: تصویرسازی ذهنی از هر آنچه که مردان را به گناه بیندازد، از جمله مصادیق بی‌عفتی آنها محسوب می‌شود.

پیامدهای بی‌توجهی به عفاف در مردان

بی‌توجهی به عفاف در مردان، آسیب‌های خانوادگی و اجتماعی زیر را در پی دارد:

1. سست‌شدن بنیان خانواده: چشم‌چرانی و ناپاکی نگاه مردان، زمینه‌ساز شک و بی‌اعتمادی در خانواده‌ها می‌شود.
2. دوری از معنویت: بی‌عفتی، مردان را بر مسائل جنسی متمرکز می‌کند و فضای فکری آنها را از افکار هوس‌آلود پر می‌کند و به‌تدریج از معنویت دور می‌سازد.
3. گسترش ارتباطات نامشروع: بی‌عفتی مردان باعث گسترش روابط نامشروع شده و این موضوع منجر به انحطاط جامعه و نابودی هویت نسل‌های آینده خواهد شد.
4. ضعف در تربیت نسل‌های آینده: بی‌عفتی مردان به از دست رفتن فرصت‌های طلایی که والدین باید در راستای تربیت فرزندان خود از آنها بهره بگیرند، منجر خواهد شد.
5. تزلزل پایه‌های اقتصادی خانواده: مردانی که به‌دنبال ارتباطات متنوع هستند، همواره بار مالی بیشتری را بر دوش خانواده تحمیل می‌کنند.
6. توهین به همسر: توهین به مقام بانویی که همسر و مادر فرزندان خانواده است، از آسیب‌هایی است که بی‌عفتی مردان به وجود می‌آورد.

تقویت عفاف مردان

کارشناسان حوزۀ دین و خانواده، برخی راه‌کارها را به‌منظور تقویت عفاف مردان و در نتیجۀ آن، تقویت بنیان خانواده مطرح کرده‌اند:

حوزۀ آموزش

1. آموزش آموزه‌های دینی؛
2. تعمیق فرهنگ عفاف و حجاب برای مردان؛
3. ایجاد امکانات لازم برای آموزش و ارتقاء سطح آگاهی مردان نسبت به امور غریزی و روابط زناشویی؛
4. آموزش عمومی و اقدامات محلی در راستای آموزش مهارت‌های ارتباط خانواده.

حوزۀ سیاست‌گذاری و اجرایی

1. زمینه‌سازی برای کاهش موقعیت‌هایی که عفت مردان و زنان را به خطر می‌اندازد؛
2. ساخت محصولات فرهنگی متناسب با عفاف و حجاب مردان؛
3. کنترل اجتماعی؛
4. تنظیم هنجارهای رسمی و وضع قوانین متناسب با هنجارهای دینی؛
5. ارائۀ راه‌حل‌هایی برای موارد جانبی توسط سیاست‌گذاران فرهنگی و اجتماعی؛
6. نظارت مستقیم بر آثار ترجمه شده در کشور.

منابع

• قرآن.
• ابن‌اثیر، ابن ابی‌المکرم، النهایه فی غریب الحدیث، به تحقیق طاهراحمد الزادی، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان، چ4، 1364ش.
• الحرّانی، حسن بن شعبه، تحف العقول، قم، جامعۀ مدرسین، 1404ق.
• الراغب الاصفهانی، حسین بن محمد، المفردات غریب القرآن، کتاب، چ1، 1404ق.
• طیبی، ناهید، «عفاف و حجاب مردان؛ بایدها و نبایدها و نقش آن در سالم سازی جامعۀ اسلامی»، گروه تاریخ پژوهشگاه حضرت معصومه، وابسته به جامعه الزهرا، بی‌تا.
• معین، محمد، فرهنگ فارسی، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 14 فروردین 1402ش.