آینه بینی

آینه بینی؛ مشاهده حقایقی نامعلوم در آینه یا شیئی درخشان

آیینه بینی (آیِنه‌بینی)، یکی از روش‌های جادوگری برای به‌دست آوردن اطلاعاتی از دنیای غیب است. شخصی که ادعای این توانایی را دارد، با نگاه کردن به سطح آینه یا یک شیء درخشان، از اتفاقات پیش‌رو و حقایقی که برای دیگران نامعلوم است، سخن می‌گوید. آینه بینی، همانند فال‌گیری، یک پدیده جهانی است. این مهارت که به آن «کریستالومانسی» نیز می‌گویند در مشرق‌زمین رواج بیشتری داشته و انواع مختلفی از آن، در هند، ایران، یونان و مصر باستان، از دیرباز رایج بوده است. آینه‌بین نیز شخصی است که با نگاه کردن در آینه، به غیب‌گویی پرداخته و فرد را از حوادث و محل و مکان اشیاء گم‌شده‌ی او مطلع می‌سازد.

بسیاری از جادوگران، در سراسر جهان، ادعا می‌کنند که آینه با آشکار کردن ماهیت واقعی تأثیرات شرورانه، به دفع آن‌ها کمک می‌کند. به‌همین دلیل است که هندی‌ها اغلب، بر سر در خانه‌های خود یک آینه‌ی هشت‌پر نصب می‌کنند. در ایران نیز گاهی برای آگاهی از طلسم‌های صورت گرفته و جادوهای احتمالی که به زیان آن‌ها و اهالی خانواده آنان باشد به آینه‌بین رجوع می‌کنند تا آن را خنثی کرده و از حوادث پیش رو مطلع گردند. گاهی نیز افرادی که از اموال آن‌ها سرقت شده است، دست به دامن آینه‌بین می‌شوند تا هویت دزد بر آن‌ها آشکار گردد.

آینه جادو

«آینه جادو»، از قدیمی‌ترین روش‌های تفأل در میان فال‌گیران و پیشگویان است. برای مثال، در شکل‌های مختلف «شَمَنیسم»، نوعی پدیده دینی در سیبری و آسیای مرکزی، از تأثیرات آینه جادو بهره می‌برند. در این مناطق، آینه‌بین‌ها، با تکان دادن آینه در برابر خورشید و ماه و نیز با پاشیدن خاک چینی که نمادی از ارواح است، آن‌ها را به‌حضور می‌طلبند تا از اتفاقات پنهانی باخبر شوند. برخی از پژوهشگران معتقدند که این روش، از ایران به سایر نقاط دنیا راه یافته است. در حقیقت، آینه‌های جادویی همچون جام‌جم، آینه‌ی جهان‌نمای پادشاه اسطوره‌ای و همچنین آینه اسکندر، نشان از قدمت دیرینه‌ی این نوع از پیش‌گویی و آینده‌نگری در ایران دارد.

تفاوت جن‌گیری با آینه‌بینی

برخی آینه‌بینی را نوعی از جن‌گیری معرفی می‌کنند. تفاوت آینه‌بین و جن‌گیر در این است که جن‌گیر به احضار جن می‌پردازد، در حالی‌که آینه‌بین، برای پیدا کردن اشیاء گم‌شده یا اتفاقاتی مشابه، به احضار روح می‌پردازد. تفاوت دوم در آن است که جن‌گیر، خود به احضار جن ادعا دارد، اما، آینه‌بینی اغلب توسط یک کودک صورت می‌گیرد که به عقیده مردم تنها یک واسطه است.

شیوه آینه‌بینی

در ابتدا، فرد آینه بین با مطرح کردن چند پرسش درباره فرد یا شیء گم‌شده، ذهن افراد حاضر را برای انجام عملیات خود، آماده می‌کند. پس از آن، آینه‌بین خردسال، پشت آینه می‌نشیند و سؤالاتی را مطرح می‌کند. در برخی از نقاط نیز، آینه‌بین، به‌جای آینه، ناخن انگشت شست کودک را سیاه می‌کند و از او می‌خواهد که در آن نگاه کند. در نهایت، آینه‌بین، صحنه و مقدمات آن را همراه با تلقین‌هایی به کودک می‌گوید و از او می‌خواهد که محل شیء گم‌شده را از فردی که در آینه می‌آید بپرسد. پس از سوال و جواب‌هایی متمادی، آینه‌بین از کودک می‌خواهد که درباره آزادی یا اسارت شیء یا فرد گم‌شده نیز اطلاعاتی بدهد و کودک محل ناشناخته‌ای را توصیف می‌کند. گاهی، آینه‌بین، حتی روز پیدا شدن یا رسیدن خبر از گم‌شده را نیز از کودک می‌پرسد و کودک آن را با انگشتان دست خود به آینه‌بین نشان می‌دهد.

عملکرد آینه‌بین‌ها

آینه‌بین‌ها، معمولا جانب احتیاط را نگه می‌دارند و در صورت شناخت دزد، برای بالا نگرفتن ماجرا، محتاطانه به معرفی اشخاص می‌پردازند. همچنین، آن‌ها برای لو نرفتن عمل خود، همواره به‌صورتی پیچیده و مبهم، اطلاعاتی را درباره شیء یا فرد گم‌شده می‌دهند. گاهی نیز، آینه‌بین‌ها، برای جلوگیری از مفسده، گناه را به گردن شخصی موهومی به‌نام «مَلَک نُقّاله» می‌اندازند که به بیان آن‌ها، ملکی در میان اجنه است که اشیاء را جابه‌جا می‌کند.

آینه‌بین‌ها، معمولا مکان خود را با اشیائی عجیب و کتبی کهنه با نوشته‌هایی ناخوانا، الواح فلزی، کاغذی و اشکالی نامفهوم، تزئین می‌کنند. چرب‌زبانی و خوش‌رویی نیز، از ویژگی‌های عمده‌ی آینه‌بین‌ها است تا مشتری‌ها را به خود جذب کنند.

منابع

• «آینه بینی چیست؟»، وب‌سایت علی لند، تاریخ بازدید: 12 بهمن 1400ش.
• بکران، محمد، جهان‌نامه، به‌تحقیق محمدامین ریاحی، تهران، کتابخانه ابن‌سینا، ۱۳۴۲ش.
• خاقانی، دیوان، به‌تحقیق ضیاءالدین سجادی، تهران، چاپخانه مروری، ۱۳۵۷ش.
• دمشقی، محمد، نخبة الدهر، ترجمۀ حمید طبیبیان، تهران، بنیاد فرهنگستان‌های ایران، ۱۳۵۷ش.
• زهری، محمد، الجغرافیة، به‌تحقیق محمد حاج صادق، ترجمۀ حسین قرچانلو، تهران، طبع و نشر، ۱۳۸۲ش.
• شهری، جعفر، طهران قدیم، تهران، معین، ۱۳۸۳ش.
• شهری، جعفر، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، تهران، رسا، ۱۳۷۸ش.
• شوالیه، ژان و گربران، آلن، فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضایلی، تهران، جیحون، ۱۳۷۸ش.
• فیضی سرهندی، الله‌داد، مدارالافاضل، به‌تحقیق محمدباقر، لاهور، ۱۳۳۷ش.
• نجفی، ابوالحسن، فرهنگ فارسی عامیانه، تهران، نیلوفر، ۱۳۷۸ش.