ازاله نجاست

ازاله نجاست؛ اصطلاحی فقهی به معنای برطرف کردن نجاست.

اِزاله، در لغت به‌معنای زدودن و برطرف کردن آمده است. «ازاله» برحسب چیزی که به آن اضافه می‌شود، مفهوم متفاوتی دارد؛ مانند «ازاله نجاست» که درباره زدودن و برطرف کردن نجاست است.

منظور از نجاست نیز بول، غائط، منى، مردار، خون، سگ، خوك، كافر، شراب، فقّاع و عرق شتر نجاست‌خوار است که در فقه شیعه، اصطلاحا «عینِ نجاست» نامیده شده است.

احکام ازاله نجاست

در نظر فقهای شیعه، ازاله نجاست، قدم اول جهت پاک شدنِ شیء نجس‌شده است و از پاک‌کننده‌های ده‌گانه نیز شمرده شده است. بدن حیوان و داخل بدن انسان (مثل دهان) اگر با شیءنجس‌شده یا عین نجاست، نجس شود، با ازاله نجاست (عین نجس)، پاک می‌شود.

به اتفاق نظر فقهای شیعه، برطرف کردن نجاست، از اعمال واجبی است که در آن قصد قربت، يعنی قصد نزدیک شدن به خداوند و خشنودی او شرط نیست.

مهم‌ترین موارد وجوب ازاله نجاست در فقه شیعه

• مساجد؛ طبق نظر فقهای شیعه، نجس کردن زمین، فرش، سقف، طرف داخل دیوار و بام مساجد حرام است. فقهای شیعه با آیه «إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ» بر وجوب ازاله نجاست از مسجد استدلال کرده و گفته‌اند در این حکم فرقی بین مسجدالحرام با سایر مساجد نیست. ازاله نجاست از مسجد، واجبی است که نباید به تاخیر افتد و بر همگان واجب است تا وقتی که انجام گیرد؛ اگر کسی خود نتواند نجاست را برطرف کند باید به کسی که می‌تواند تطهیر کند، اطلاع دهد.
• بارگاه امامان شیعه؛
• بدن، لباس و محل سجده نمازگزار؛ (جایی که نمازگزار پیشانی‌اش را بر آن می‌گذارد.)
• اعضای وضو؛ پاک بودن اعضای وضو قبل از شستن، از شرایط صحت وضو است، به همین دلیل برطرف کردن نجاست از اعضای وضو واجب است. مگر اینکه وضو با آب کر باشد و نجاست را تطهیر کند، در این صورت تطهیر و پاک کردن قبل از وضو لازم نیست.
• اعضای غسل؛ پاک بودن اعضای غسل قبل از شستن، از شرایط صحت غسل است. در غسل ارتماسی، پاک بودن همه اعضای بدن قبل از غسل، واجب است. اما در غسل ترتیبی شستن هر عضو قبل از شستن آن، کافی است.
• ظروفی که جهت غذا، شرب، آب وضو و غسل مورداستفاده قرار می‌گیرد.
• کَفَن و بدن میت؛ ازاله نجاست از بدن میت قبل از غسل، واجب است. طبق نظر فقهای شیعه، ازاله نجاست از کَفَن میت چه قبل از دفن چه بعد از آن، با شستن یا بریدن کفن، واجب است.

 

منابع

• قرآن
• امام خمینی و سایر مراجع، رساله توضیح المسایل (مراجع)، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، ]بی‌تا[.
• حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة الوثقی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۹۱ق.
• مؤسسه دائرة ‌المعارف فقه اسلامى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام، قم، مؤسسه دائرة ‌المعارف فقه اسلامى، 1382ش.
• نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، 1362ش.