ازدواج فامیلی

ازدواج فامیلی؛ ازدواج بین خویشاوندان نَسَبی با حداقل یک جدّ مشترک.

ازدواج فامیلی (خویشاوندی) اصطلاحی است که برای توصیف ازدواج بین خویشاوندان خونی با دست‌کم یک جد مشترک (پدربزرگ یا مادربزرگ) به‌کار می‌رود؛ مانند پسرعمو و دختر عمو، پسرخاله و دخترخاله، پسردایی و دخترعمه، دختردایی و پسرعمه.

ازدواج فامیلی از نظر اسلام

دین اسلام ازدواج فامیلی را منع نکرده و مصادیق بسیاری از ازدواج فامیلی در میان اهل‌بیت پیامبر اکرم، واقع شده است که مهم‌ترین ِآنها، ازدواج حضرت علی و حضرت فاطمه است.

ازدواج فامیلی در ایران

ازدواج فامیلی در کشورهای غرب آسیا (خاور میانه) بسیار رایج است. در کشور ایران، 45 درصد ازدواج‌ها فامیلی است. مهم‌ترین دلیل گرایش خانواده‌های ایرانی به ازدواج فامیلی، هماهنگی فرهنگ و رسوم خانوادگی، تناسب ارزش‌ها و عقاید و حمایت‌های خانوادگی است. در برخی از خرده‌فرهنگ‌های ایرانی، ازدواج خویشاوندی با گونه‌ای از اجبار همراه است و ازدواج غیرفامیلی را ننگ می‌دانند.

چالش‌های ازدواج فامیلی

در ازدواج فامیلی، روابط زوجین با چالش‌هایی مانند دخالت اطرافیان و همچنین عدم تحقیق کامل درباره شریک زندگی، همراه است. دانشمندان، بیماری‌های ژنتیکی را نیز در فرزندان حاصل از ازدواج فامیلی، شایع‌تر می‌دانند. بر اساس آمارهای جهانی، سه تا چهار درصد مرگ نوزادان به‌دلیل اختلالات ژنتیکی است؛ احتمال مبتلا شدن فرزندان به عارضه‌های وراثتی و ژنتیکی در ازدواج‌های خویشاوندی بیشتر از سایر ازدواج‌ها است. احتمال انتقال بیماری‌های ژنتیکی در ازدواج فامیلی نسبت به ازدواج غیر فامیلی، دو تا 2/5 برابر است.

مشاوره ژنتیک در ازدواج فامیلی

طبق تحقیقات انجام شده، فراوانی نسبی ناهنجاری‌های مادرزادی در ازدواج‌های فامیلی بیش از ازدواج‌های غیر فامیلی است. به‌همین دلیل مشاوره ژنتیک در ازدواج‌های فامیلی ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. بر اساس آزمایش‌هایی که در شهرهای مختلف ایران انجام شده، نود درصد بیماری‌های ژنتیکی در خانواده‌ها تکرار شده که ریشۀ همۀ آنها اختلالات ژنتیکی است. انجام مشاوره ژنتیک قبل از ازدواج، این آمار را هفتاد درصد کاهش می‌دهد.

بیماری‌های ناشی از ازدواج فامیلی

به‌دنبال برخی از ازدواج‌های فامیلی، احتمال بیماری تالاسمی، اختلالات ژنتیکی منجر به مرگ نوزاد، معلولیت جسمی، معلولیت ذهنی (عقب‌ماندگی ذهنی)، نقص ایمنی بدن، ابتلا به بیماری‌های عفونی و شب‌کوری افزایش می‌یابد.

منابع

• «ازدواج خویشاوندی و فامیلی»، وب‌سایت آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک رازی، تاریخ بازدید: 4 اردیبهشت 1401ش.
• تولایی، محمود، «45درصد ازدواج‌ها در ایران فامیلی است / 90درصد بیماری‌های ژنتیکی در خانواده‌ها تکرار می‌شود»، خبرگزاری ایلنا، تاریخ بازدید: 4 اردیبهشت 1401ش.
• صفری، محمدعلی، زن و شوهر در رابطه با انتخاب همسر و ازدواج، مشهد، شهید‌هاشمی نژاد، ۱۳۷۳ش.
• طباطبایی، فرزاد، «ازدواج فامیلی، معایب و مزایای ازدواج فامیلی»، وب‌سایت موسسه روانشناسی حامی هنر زندگی، تاریخ بازدید: 4 اردیبهشت 1401ش.
• موفق، ابوالفضل و همکاران، «بررسی میزان ازدواج‌های خویشاوندی و شیوع ناهنجاری‌های مادرزادی در آنها در مقایسه با ازدواج‌های غیر خویشاوندی»، مجله پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، خرداد و تیر 1386ش.