جمعه خوانی
جُمعَه‌خوانی، آیین اجتماعی و مذهبی در میان هزاره‌های افغانستان.
جمعه‌خوانی، مراسم اجتماعی با خواستگاه و درون‌مایۀ مذهبی است که در شب یا روز جمعه، برگزار شده[۱] و مردم را به ارزش‌های دینی، اجتماعی و اخلاقی، فرا می‌خواند. «جمعه‌خوانی»، از دو واژۀ جمعه، آخرین روز هفته و خوانی (خواندن) به‌معنای «منبر رفتن»، ترکیب شده است.[۲]
به باور برخی پژوهشگران، آیین جمعه‌خوانی، از گذشته‌های بسیار دور در تمامی مناطق هزاره‌نشین، رسم بوده و اکنون نیز در بسیاری از این مناطق همچنان به‌قوت خود باقی است.[۳] آشنایی با احکام دینی و امر به معروف ونهی از منکر توسط عالمان دینی، از کارکردهای مهم این آیین است.[۴]
آیین جمعه‌خوانی با تجمع مردم در روز یا شب جمعه در مساجد و حسینه‌ها، با سخنرانی روحانی محل، آغاز می‌شود.[۵] روضه‌خوانی و دعا، پایان‌بخش این مراسم است.[۶] در برخی از مناطق نیز سخنران یا روضه‌خوان مراسم، قبل و بعد از منبر رفتن، دست سادات مجلس را می‌بوسد.[۷] جمعه‌خوانی در فصل زمستان رونق بیشتری دارد؛ زیرا آب‌وهوای جغرافیای مردم هزاره‌نشین، سرد بوده و زمستان آن، طولانی است و در نتیجه، اوقات فراغت بیشتر برای برگزاری این‌گونه مراسم‌ها، فراهم است.[۸]
پانویس
- ↑ آیتی، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان، 1390ش، ص144.
- ↑ آیتی، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان، 1390ش، ص144.
- ↑ برهانی، «قسمت هشتم سفر به هزارستان؛ بهسود»، وب‌سایت جاغوری 1.
- ↑ ضیایی، «جایگاه و نقش مکتب‌خانه‌های سنتی در فرهنگ اسلامی شیعیان افغانستان»، 1399ش، ص19.
- ↑ آیتی، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان، 1390ش، ص145.
- ↑ برهانی، «قسمت هشتم سفر به هزارستان؛ بهسود»، وب‌سایت جاغوری1
- ↑ علیزادۀ مالستانی، نامۀ اعمال، 1400ش، ص89.
- ↑ برهانی، «قسمت هشتم سفر به هزارستان؛ بهسود»، وب‌سایت جاغوری 1.
منابع
- آیتی، عبدالقیوم، تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان، قم، جامعة المصطفی العالمیه، 1390ش.
- برهانی، محمدجواد، «قسمت هشتم سفر به هزارستان؛ بهسود»، وب‌سایت جاغوری1، تاریخ انتشار: 1 اسفند 1400ش.
- ضیایی، محمدرضا، «جایگاه و نقش مکتب‌خانه‌های سنتی در فرهنگ اسلامی شیعیان افغانستان»، دوفصلنامۀ علمی-تخصصی تاریخ اسلام در آیینۀ اندیشه‌ها، سال دوازدهم شماره 17، بهار و تابستان 1399ش.
- علیزادۀ مالستانی، عزیزالله، نامه اعمال، کابل، بنیاد اندیشه، 1400ش.