دریاچه اوان

تصویری از دریاچه اوان در قزوین

دریاچه اوان؛ دریاچۀ طبیعی آب شیرین در منطقۀ الموت قزوین.

دریاچه اُوان یکی از دریاچه‌های آب شیرین ایران است که در استان قزوین و منطقۀ کوهستانی و خوش آب‌وهوای الموت قرار گرفته است. این دریاچه در فصل پاییز زیستگاه پرندگان مهاجر متعددی است. حیات‌وحش متنوع و پوشش‌گیاهی غنی این منطقه از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های دریاچه اوان است. دریاچه اوان دارای امکانات تفریحی متعددی مانند «اسکی روی یخ در فصل زمستان»، قایق‌سواری و ماهی‌گیری است. این دریاچه از تالاب‌های تحت حفاظت سازمان محیط‌زیست بوده و در فهرست میراث ملی و طبیعی ایران به ثبت رسیده است.

نام‌گذاری

اوان؛ به‌معنای وان پر از آب و محل تجمع آبی است که از زمین می‌جوشد.

تاریخچه

دریاچه اوان باقی‌ماندۀ دریاچه بسیار بزرگ‌تری بوده که با گذر زمان به شکل امروزی در‌آمده است. برخی معتقدند که این دریاچه ۵۰۰ سال پیش در اثر رانش زمین تشکیل شده است.

جغرافیا

1. موقعیت جغرافیایی: دریاچه اوان در شهر معلم کلایه از توابع منطقه الموت و در دامنۀ کوه خشچال قرار دارد. این دریاچه در ۷۵ کیلومتری شمال‌شرقی شهر قزوین است.
2. آب‌و‌هوا: به‌دلیل قرار‌گرفتن این دریاچه در ارتفاع ۱۸۵۰ متری از سطح دریا، آب‌و‌هوای دریاچه در فصل‌های زمستان و پاییز بسیار سرد است. به‌همین منظور بهترین زمان برای بازدید از این دریاچه فصل تابستان است.
3. حیات‌وحش: دریاچه اوان زیستگاه آبزیان متعددی مانند «قزل‌آلای رنگین‌کمان»، «اردک ماهی» و «کپور» است. همچنین در فصل پاییز پرندگان مهاجری مانند «قو»، «غاز»، «مرغابی» مدتی در این دریاچه زندگی می‌‌کنند. اطراف دریاچه زیستگاه حیوانات دیگری مانند «کَل»، «بز‌کوهی»، «پلنگ»، «خرس قهوه‌ای»، «گراز»، «شغال»، »سیاه‌گوش»، «شاهین»، «جغد»، «دارکوب»، «کبک»، «قورباغه» و «لاک‌پشت» نیز است.
4. پوشش‌گیاهی: پوشش‌گیاهی متنوعی در اطراف دریاچه مانند درختان «بید»، «چنار»، «سیب»، «آلبالو»، «گیلاس»، «فندق» و «تبریزی» وجود دارد. همچنین اطراف دریاچه محل رویش گیاهان علفی مانند «گون» و «كنگر» نیز است. از گياهان داخل درياچه هم می‌توان‌به «نی بن»، «گياهان غوطه ور خوشاب» و «چنگال آبی» اشاره كرد.
5. اندازه: طول دریاچه اوان در بزرگ‌ترین قسمت آن 325 متر و عرض این دریاچه حدود 275 متر است.

ویژگی

1. دریاچه اوان در شمار دریاچه‌های طبیعی آب شیرین است؛
2. این دریاچه دارای مساحتی بیش از ۷۰ هزار متر مربع است؛
3. عمق این دریاچه به حدود 7 متر می‌رسد؛
4. آب دریاچه اوان به‌صورت مستقیم و از محیط خارج از دریاچه تأمین نمی‌شود؛ بلکه از طریق چشمه‌های زیرزمینی و نزولات جوی تأمین می‌شود؛
5. در فصول پر‌بارش سال و با افزایش حجم آب دریاچه، از سر‌ریز آب دریاچه رود کوچکی تشکیل شده که آب آن به‌منظور آبیاری مزارع کشاورزی روستا‌های کوشک و آیین استفاده می‌شود.

جاذبه‌های گردشگری

اوان هر ساله میزبان گردشگران متعددی از داخل و خارج کشور است. طبیعت بکر و زیبایی منحصر‌به‌فرد این دریاچه طبیعی، محل مناسبی برای طبیعت‌گردی است. به‌دلیل اینکه دریاچه اوان زیستگاه پرندگان متنوعی در فصل پاییز بوده، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های دیدنی این دریاچه پرنده‌نگری است که شرایط مناسبی را برای علاقه‌مندان به حیات‌وحش فراهم کرده است. از دیگر جاذبه‌های تفریحی دریاچه اوان می‌توان به اسکی روی یخ در فصل زمستان و در شرایط یخ‌ بستن سطح دریاچه، قایق‌سواری با قایق‌های پدالی و ماهی‌گیری اشاره کرد. همچنین وجود کوه‌های پوشیده از گیاهان مختلف شرایط مناسبی را برای علاقه‌مندان به کوهنوردی و سوژه‌های ناب عکاسی به‌وجود آورده است. در نزدیکی دریاچه اوان جاذبه‌های دیدنی دیگری مانند «قلعه معروف الموت»، «آبشار اوان»، «آبشار ورچر(دومانچال)»، «آبشار گرمارود»، «روستای زر‌آباد»، «پارک جنگلی باراجین»، «باغستان‌های سنتی قزوین»، «قلعه لمبسر» و «غار سفید آب» نیز وجود دارد.

کارکرد

دریاچه اوان علاوه بر اهمیت گردشگری و تفریحی، به‌لحاظ شرایط اقلیمی و اقتصادی برای روستاییان و مردمان بومی این منطقه نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بخش زیادی از محصولات کشاورزی مردم این منطقه وابسته به آب این دریاچه است. همچنین اقلیم الموت نیز تحت تأثیر مستقیم این دریاچه است.

خطرات طبیعی و انسانی

امروزه به‌دلیل شكار بی‌رويه و تخريب زيستگاه‌های حیات‌وحشی اطراف دریاچه اوان، تعداد حیواناتی مانند كل و بز در این منطقه كاهش چشمگيری يافته است. همچنین از دیگر خطراتی که دریاچه اوان را تهدید می‌کند عبارت‌اند از:

1. استفادۀ بی‌رویه کشاورزان و باغداران از آب دریاچه و کاهش ذخایر آبی دریاچه اوان؛
2. صید بی‌رویه پرندگان بومی و مهاجر دریاچه؛
3. وارد‌شدن فاضلاب انسانی و کشاورزی به دریاچه اوان که سبب افزایش رشد گیاهان آبزی، افزایش بوی تعفن آب و خفگی جانوران آبزی می‌شود.

امکانات رفاهی

در کنار دریاچه اوان امکانات اقامتی چندانی برای بازدیدکنندگان وجود ندارد. از جمله امکانات رفاهی نزدیک به دریاچه اوان برای اقامت گردشگران می‌توان به اقامتگاه‌های بومگردی موجود در منطقه الموت، روستا‌های وربن و زرآباد اشاره کرد. همچنین علاقه‌مندان به اتراق در طبیعت در ضلع جنوبی دریاچه اوان، زمینی به‌منظور برپایی چادر و امکانات کمپینگ وجود دارد. علاوه بر امکانات اقامتی در اطراف دریاچه، امکانات رفاهی دیگری مانند رستوران، بوفه، تخت‌هایی برای استراحت، پارکینگ، پمپ‌ بنزین (در رجایی‌دشت و معلم کلایه) و سرویس بهداشتی نیز در اطراف دریاچه وجود دارد.

مسیر دسترسی

برای سفر به دریاچه اوان می‌توان در مسیر جادۀ قزوین - الموت با طی‌کردن 75 کیلومتر مسافت و با عبور از رجایی‌دشت و روستای زر‌آباد به دریاچه اوان رسید.

منابع

• «دریاچه اوان الموت»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ بازدید: 25 مهر 1401ش.
• «دریاچه اوان»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 25 مهر 1401ش.
• «دریاچه اوان قزوین ؛ تماشای رقص پرندگان مهاجر»، وب‌سایت هومسا، تاریخ بازدید: 25 مهر 1401ش.
• «دریاچه اوان قزوین؛ معرفی، مسیر دسترسی و تفریحات آن»، وب‌سایت ایرانگرد، تاریخ بازدید: 25 مهر 1401ش.
• «دریاچه اوان کجاست؟ چگونه به آنجا برویم؟»، وب‌سایت الی گشت، تاریخ بازدید: 25 مهر 1401ش.