روز معلم
روز معلم؛ روز گرامیداشت و تجلیل از مقام معلم.
روز معلم، روز قدردانی از زحمات و تلاش‌های معلمان در کشورهای مختلف جهان است. معلم به‌دلیل نقش تربیتی که دارد، در جوامع بشری از منزلت و جایگاه معنوی و اجتماعی خاصی برخوردار است.
مفهوم‌شناسی
معلم به‌معنای آموزگار، مدرس و استاد است.[۱]در اصطلاح نیز همین معنای لغوی مورد توجه بوده و به کسی که چیزی را به دیگری می‌آموزد، معلم گفته می‌شود. کاربرد فراگیر این اصطلاح، شامل استادان دانشگاه، مربیان پرورشی در مهدکودک‌ها، آموزگاران زبان، دبیران آمورش و پرورش، آموزگاران مدارس ابتدایی و دبیرستان و حتی روحانیون، پیامبران و پیشوایان دینی می‌شود. پیامبر اسلام نیز خود را معلم معرفی کرده است.[۲]در ایران، واژۀ معلم بیشتر به آموزگاران مدارس ابتدایی و دبیران دبیرستان، اطلاق می‌شود.[۳]
فلسفۀ نامگذاری
هدف از نامگذاری روز معلم، تجلیل از زحمات، فداکاری‌ها، مقام و جایگاه معنوی معلمان در جامعه است. توجه به حقوق، وضعیت معاش و مشکلات زندگی و آموزشی آنها از دیگر اهداف نامگذاری این روز است.[۴]
روز جهانی معلم
در سال 1966م، از سوی سازمان جهانی کار و یونسکو، با هدف قدردانی از تلاش‌های معلمان در سراسر جهان، پنجم اکتبر (13 مهر) به‌عنوان روز جهانی معلم معرفی شد. این سازمان با توجه به نقش معلمان در تربیت نسل‌های آیندۀ هر کشور، در توصیه‌نامه‌ای معیارهایی را برای حقوق و مسئولیت‌های معلمان و استانداردهایی را برای آماده‌سازی اولیه و آموزش بیشتر، استخدام، شرایط آموزش و یادگیری تعیین کرد. پس از آن، هر سال در سازمان ملل این روز را به‌منظور تکریم و تجلیل از معلمان جشن گرفته و گرامی می‌دارند. برخی از کشورهای جهان نیز همین روز را به‌عنوان روز معلم در تقویم ملی خود ثبت کرده و برخی دیگر، هرکدام به مناسبت‌های خاصی یک روزی را به‌عنوان روز معلم اختصاص داده‌اند.[۵]
روز معلم در سایر کشورها
روز معلم در کشورهای مختلف جهان، متفاوت است. هر کشوری به مناسبت‌های ملی یا اعتقادی خود، روز خاصی را به‌عنوان روز معلم در تقویم ملی ثبت کرده و آن را گرامی می‌دارد. کشورهای افغانستان، آذربایجان، هند و روسیه روز پنجم اکتبر (روز جهانی معلم) را به‌عنوان روز معلم در نظر گرفته‌اند. در تایوان، 28 سپتامبر روز بزرگداشت معلم و فیلسوف بزرگ چینی، «کنفوسیوس» را گرامی می‌دارند. آرژانتین، 11 سپتامبر مصادف با روز درگذشت «دومینگو فاستینو سارمینتو»، هفتمین رئیس‌جمهوری آرژانتین را روز معلم نامیده است. آلبانی 7 مارس، روز تأسیس اولین مدرسۀ سکولار را روز معلم نامگذاری کرده است. استرالیا آخرین جمعۀ ماه اکتبر، الجزایر 28 فوریه، ارمنستان و بنگلادش 4 اکتبر، چین 10 سپتامبر، شیلی 16 اکتبر و ترکیه 24 نوامبر را به‌عنوان روز معلم ثبت کرده‌اند. کرۀ جنوبی 15 مه، سالروز تولد «سجونگ کبیر»، چهارمین پادشاه خانواده «چوسان»، برزیل15 اکتبر، روز صدور فرمان ساخت مدارس ابتدایی و جمهوری چک 28 مارس، زادروز «یان‌آموس کمنسکی» نویسنده و فیلسوف چک را به‌عنوان روز معلم گرامی داشته و از زحمات و تلاش‌های معلمان خود تقدیر و تجلیل می‌کنند. در ایالات متحده، انجمن ملی آموزش‌وپرورش اولین سه‌شنبۀ ماه مه را روز ملی معلم تعیین کرده تا از زحمات معلمان کشور خود در این روز تقدیر کند.[۶]
روز معلم در ایران
پیشینۀ روز معلم در ایران به قبل از انقلاب برمی‌گردد. در روز 18 بهمن سال 1339ش، مجمع صنفی معلمان با نام «باشگاه مهرگان» به ریاست محمد درخشش طی قطعنامه‌ای ضمن شکایت از وضع نامناسب حقوق معلمان از مجلس ملی درخواست افزایش حقوق معلمان را داشت. این درخواست مورد توجه و حمایت سراسر معلمان در ایران قرار گرفت. دولت شاه، مجبور شد طی لایحه‌ای به مجلس، حقوق جدیدی را برای معلمان اعلام کند که مورد قبول معلمان قرار نگرفت. در روز 12 اردیبهشت سال 1340ش، به درخواست باشگاه مهرگان، همۀ معلمان دست به اعتصاب زده، مدارس را تعطیل و برای نشان دادن اعتراض در میدان بهارستان مقابل مجلس ملی تجمع کردند. مأموران شاه، برای متفرق کردن معلمان از مقابل مجلس ملی، با آنها درگیر شدند که در این جریان یکی از معلمان جوان به‌نام «ابوالحسن خانعلی» کشته شد. حکومت شاه، با هدف جلوگیری از اعتراضات گستردۀ معلمان روز کشته شدن این معلم جوان را به‌عنوان روز معلم نامگذاری کرد. از این تاریخ به بعد روز 12 اردیبهشت در ایران به‌عنوان روز معلم یاد می‌شود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، با شهادت مرتضی مطهری در 12 اردیبهشت سال 1358ش، این روز را در تقویم جمهوری اسلامی روز معلم نامگذاری کرده و هر ساله آن را گرامی می‌دارند.[۷]
آداب‌ورسوم
مراسم روز معلم، به‌عنوان یک روز ملی-فرهنگی با برپایی جشن همراه با اجرای سرود، سخنرانی و تجلیل از مقام علمی، معنوی، تلاش‌ها و زحمات معلمان توسط مسئولان فرهنگی کشور در صداوسیما، مراکز علمی و آموزشی- پژوهشی برگزار می‌شود. در این روز، با اهدای گل، هدایا و لوح تقدیر از معلمان کشور، توسط دانش‌آموزان و دانشجویان، دبیران مدارس و مسؤلان فرهنگی کشور تقدیر و تجلیل می‌شود. ارسال پیامک‌های تبریک از سوی خانوادهها، همکاران، دوستان، دانش‌آموزان و دانشجویان به معلمان از دیگر آداب‌ورسوم مردم در روز معلم است.[۸]
برنامه‌های روز و یا هفتۀ معلم در ایران
دیدار با رهبری
از جمله برنامه‌هایی که به مناسبت روز معلم در ایران برگزار می‌شود، دیدار معلمان با رهبر جمهوری اسلامی ایران است. در این دیدار، علاوه بر ارائۀ گزارش توسط وزیر آموزش‌وپرورش دربارۀ فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی و معیشتی که نسبت به معلمان و فرهنگیان در طول یک سال در کشور انجام شده، برخی از معلمان نیز به بیان دیدگاه‌های خود دربارۀ وضعیت آموزشی، فرهنگی کشور و معیشتی معلمان و فرهنگیان می‌پردازند. تجلیل رهبری از مجاهدت‌های علمی، ارزش و مقام معنوی معلمان، توصیه به نقش تربیتی و آگاهی‌بخشی آنها نسبت به نسل جوان و نوجوان در جامعه، توجه دادن مسئولان به وضعیت معیشتی معلمان و فرهنگیان کشور از دیگر برنامه‌های دیدار معلمان با رهبری است.[۹]
تجلیل از معلمان برتر
تجلیل از معلمان نمونه و برتر از دیگر برنامه‌های روز معلم است که در سراسر ایران در مراکز علمی فرهنگی همچون حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، مدارس، مؤسسات علمی- آموزشی برگزار می‌شود. در این مراسم با اهدای لوح تقدیر از معلمان پیشکسوت، نمونه، معلمان دارای مقام در مسابقات فرهنگی و ورزشی تجلیل و تکریم می‌شود.
دیدار با خانوادۀ شهدای معلم و فرهنگی و گلباران قبور شهدای فرهنگی از دیگر برنامه‌های هفتۀ گرامیداشت معلم در کشور است.[۱۰]
پانویس
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه معلم.
- ↑ دارمی، سن‌الدارمی، بی‌تا، ج1، ص100.
- ↑ داوودی، نقش معلم در تربیتی دینی، 1385ش، ص10.
- ↑ «آشنایی با روز معلم»، وب‌سایت بیتوته.
- ↑ «روز جهانی معلم چه روزی است، تاریخ، معنی و علت نامگذاری»، وب‌ساست خبربان.
- ↑ «تاریخ روز معلم 1401،روز معلم در تقویم چه روزی است؟، وب‌سایت دلگرم.
- ↑ «پنجم اکتر روز جهانی‌معلم»، وب‌سایت بیتوته.
- ↑ «برنامه‌های جشن روز معلم»، وب‌سایت رایاد.
- ↑ دیدار معلمان با رهبر انقلاب»؛ دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ «دیدار معلمان با مقام معظم رهبری در روز معلم»؛ خبرگزاری صداوسیما.
منابع
- «آشنایی با روز معلم»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 21 اسفند 1401ش.
- «برنامه‌های جشن روز معلم»، وب‌سایت رایاد، تاریخ بازدید: 21 اسفند 1401ش.
- «پنجم اکتبر روز جهانی معلم»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 21 اسفند 1401ش.
- «تاریخ روز معلم 1401، روز معلم در تقویم چه روزی است»؟ وب‌سایت دلگرم، تاریخ بازدید: 22 اسفند 1401ش.
- دارمی، عبدالله، سن‌الدارمی، دمشق، مطبعة الاعتدال، بی‌تا.
- داوودی، محمد، نقش معلم در تربیتی دینی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چ2، 1385ش.
- «دیدار معلمان با رهبر انقلاب»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج: 21 اردیبهشت 1401ش.
- «دیدار معلمان با مقام معظم رهبری در روز معلم»، خبرگزاری صداوسیما، تاریخ انتشار: 9 ارديبهشت 1402ش.
- «روز جهانی معلم چه روزی است، تاریخ، معنی و علت نامگذاری»، وب‌سایت خبربان، تاریخ بازدید: 21 اسفند 1
401ش.