روستای نگل

روستای نگل؛ روستایی تاریخی - گردشگری با معماری پلکانی در کلاترزان.

روستای نگل منطقه‌ای تاریخی است که در بخش کلاترزان شهرستان سنندج در استان کردستان قرار گرفته است. این روستا از قطب‌های گردشگری استان کردستان بوده و دارای جاذبه‌های بی‌نظیر مذهبی، تاریخی و طبیعی است. از مهم‌ترین ویژگی‌های روستای نگل می‌توان به وجود قرآن خطی مربوط به‌ دوران صدر اسلام، اولین موزه روستایی کشور، بزرگ‌ترین پل دوره صفویه، قلعه یزد‌گرد سوم و طبیعت بکر و بی‌نظیر این روستا اشاره کرد.

تاریخچه

قدمت تاریخی و زمان پیدایش این روستا به حدود هزار سال قبل و پیدا شدن قرآن موجود در صندوقچه زیر خاک توسط یک چوپان بر می‌گردد. در پی این اتفاق به‌دلیل مقدس بودن این مکان اهالی آن منطقه به ساخت خانه‌هایی در این مکان پرداختند.

جمعیت‌شناسی

جمعیت روستای نگل در سال 1400ش، حدود ۱۷32 نفر و 526 خانوار بوده است. اهالی این روستا به زبان کردی و گویش سورانی صحبت می‌کنند و از مسلمانان سنی هستند.

جغرافیا

1. موقعیت جغرافیایی: روستاي نگل مركز دهستان نگل و از توابع بخش كلاترزان شهرستان سنندج است که در استان کردستان قرار گرفته است. این روستا در حد فاصل شهر سنندج و مریوان و در 65 کیلومتری سنندج قرار دارد. روستای نگل از شمال به کوه «حسن عالی»، از جنوب به کوه «قژاکان»، از غرب و جنوب غربی به دره «کاچول» و از شمال شرقی به «رسنی دره» محدود می ‌شود.
2. آب‌و‌هوا: ارتفاع روستاي نگل از سطح دريا 1350 متر است. موقعیت جغرافیایی روستای نگل سبب شده که این منطقه دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های بسیار معتدلی باشد. به‌همین منظور بهترین فصل سفر به این روستا، فصل‌های بهار و تابستان است.
3. پوشش‌گیاهی: روستای نگل دارای منابع غني جنگل و مرتع است. در روستای نگل درختانی مانند چنار تبريزي قد برافراشته و باغات سرسبز وجود دارد.
4. حیات‌وحش: روستای نگل زیستگاه جانورانی مانند «شغال»، «گرگ»، «روباه»، «خرگوش» و «گراز» است.
5. منابع آبی: در جنوب روستای نگل رودخانۀ شوشیر در جریان است. همچنین در این روستا چشمه‏اي به نام چشمه شفا‌بخش است.

معماری

روستای نگل روستایی با معماری پلکانی است. ساکنان این منطقه به‌دلیل ناهموار بودن زمین و استفاده بهتر از فضای موجود، خانه‌های خود را با معماری پلکانی ساخته‌اند. معماری پلکانی به‌گونه‌ای است که سقف خانه پایین‌‌دستی، حیاط خانه بالا‌دستی است. طبقه پایین خانه‏‌های روستایی که «گه‏ور» و «کوزه‏رخ» ناميده مي‌‏شود، محل نگهداري دام بوده و طبقه بالا محل سکونت خانواده است. مصالح اصلي خانه‏هاي روستاي نگل شامل سنگ، کاهگل، چوب و گچ است، اما در ساخت خانه‏‌هاي جديد از مصالحی مانند سنگ، گچ، آجر، آهن و سيمان استفاده مي‌‏شود.

اقتصاد

در‌آمد بيشتر مردم روستاي نگل از طريق فعاليت‏‌هاي زراعي، باغداري و دامداري تأمين مي‌‏شود. همچنین انواع لبنيات به‌ويژه روغن حيواني نیز از دیگر منابع درآمدی این روستا به‌شمار می‌رود. پرورش زنبور عسل، توليد عسل و نيز توليد صنايع‌دستي از جمله قالي و جاجيم در این روستا از رونق چشمگیری برخوردار است. عمده محصولات زراعي اين روستا شامل گندم، لوبيا، جو، عدس، ذرت، نخود، شبدر، يونجه و انواع تره‌‏بار است.

فرهنگ و هنر

1. آداب‌و‌رسوم: از مهم‏ترين مراسم و آيين‌های رایج در روستای نگل «آتش‏بازي در نوروز»، «مراسم ختم تليله»، «بزرگداشت بازگشت قرآن تاريخي از غربت به نگل»، «مراسم تکايا» و «مراسم دراويش» است. مراسم دراويش در خانقاه و تکية روستا برگزار مي‌‏شود که شامل دعا‌خواني و رقص‏‌هاي عرفاني است. اهالی این روستا اعياد بزرگ ملي و مذهبي را مانند عید نوروز، قربان، فطر و به‌ويژه مبعث رسول اکرم را نيز گرامي مي‏‌دارند.
2. موسیقی و رقص محلی: فرهنگ مردم کرد آمیخته با موسيقي و ترانه‏‌هاي محلي است. این ترانه‏‌ها و موسيقي کردي متأثر از شرايط زندگي و طبيعت این منطقه است. از متداول‏‌ترين ساز‌هاي رایج در روستای نگل شامل «ني»، «تنبک» و «دف» است. همچنین معروف‏‌ترين رقص محلي روستاي نگل «سيجار» یا «سه بار» است.
3. مکان‌های مذهبی: از جمله مراکز فرهنگي موجود در روستاي نگل، يك زيارتگاه و مسجد است. همچنین این مکان‌ها جايگاه اصلي قرآن تاريخي نگل بوده که در سال‌های اخیر مورد بازسازي قرار گرفته است. این قرآن در مسجد نگل نگهداری شده و مردم روستا برای حل مشکلات خود به آن متوسل می‌شوند.
4. سوغات و صنایع‌دستی: از جمله سوغاتی‌های رایج در روستای نگل نان‌ محلی و عسل‌ طبیعی است. همچنین جاجیم از صنایع‌دستی معروف این روستا است.
5. غذاهای محلی: از جمله غذاهای محلی روستای نگل شامل «کباب سنتي»، «کشکه کين» و «قاورسه» است.

جاذبه‌های گردشگری

1. مکان‌های دیدنی: این روستا در زمینه‌های طبیعی، شرایط اقليمی مناسب و چشم‌انداز‌ها دارای جاذبه‌های بسیاری است. «دریاچه چال‌ئاو»، «موزه روستای نگل»، «پل بزرگ دوره صفویه»، «قلعه گاه»، «آبشار قلوزه»، «تپه‌های باستانی نگل (تپه قلعه گاه و تتپه می خان)» و «دریاچه سد نگل» از جاذبه‌های گردشگری روستای نگل است.
2. امکانات رفاهی: روستای نگل دارای امکانات مناسبی برای پذیرش مسافران از جمله «زائرسرا»، «اقامتگاه‌های خصوصی» وکمپ گردشگری است. علاوه بر امکانات اقامتی در روستای نگل، امکانات رفاهی دیگری مانند «پارکینگ»، «درمانگاه»، «داروخانه»، «پارک کودک»، «مرکز‌بهداشت»، «پست‌بانک و مخابرات»، «کتابخانه عمومی» و «فروشگاه‌ها» نیز در این روستا وجود دارد.
3. مسیر دسترسی: برای سفر به روستای نگل لازم است از شهر سنندج با طی‌کردن 65 کیلومتر مسافت در مسیر سنندج - مریوان به روستای نگل رسید.

مشکلات زیست محیطی

1. از جمله مشکلات زیست محیطی که روستای نگل را تهدید می‌کند عبارت‌اند از:
2. عدم وجود سیستم فاضلاب در روستاهای منطقه و ورود آن به رود اصلی؛
3. عدم مکان مناسب و صحیح برای دفن زباله‌ها؛
4. تخریب پوشش‌گیاهی.

منابع

• احمدی، سنور، «مديريت و توسعه گردشگري در روستاي نگل با تاكيد بر گردشگري مذهبي»، همایش ملی توسعه روستایی، 1391ش.
• «روستای نگل در کردستان و ماجرای پیدا شدن قرآن تاریخی!»، وب‌سایت الی گشت، تاریخ بازدید: 5 مهر 1401ش.
• «روستای نگل؛ قدیمی‌ترین قرآن جهان را از نزدیک ببینید»، وب‌سایت مجله پینورست، تاریخ بازدید: 5 مهر 1401ش.
• «روستای نگل»، وب‌سایت اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی استان کردستان، تاریخ بازدید: 5 مهر 1401ش.
• «روستای نگل»، وب‌سایت سفر مارکت، تاریخ بازدید: 5 مهر 1401ش.
• «روستای نگل»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 5 مهر 1401ش.