سید‌محمد‌علی عالمی بلخابی
سید‌محمد‌علی عالمی بلخابی؛ از شخصیت‌های سیاسی و مذهبی اثرگذار در جامعۀ افغانستان. سید محمد‌علی عالمی بلخابی، از شخصیت‌های دینی و سیاسی در شمال افغانستان است که در حوادث چهل‌سال گذشته افغانستان نقش زیادی داشته است.
تولد
سید محمد‌علی عالمی در سال 1302ش در منطقۀ تل‌عاشقان ولسوالی (شهرستان) بلخاب از ولایت سرپل در شمال افغانستان متولد شد.[۱] پدر او سید‌حسین عالم از عالمان نامی منطقه و مؤسس چندین مدرسۀ علوم دینی در شمال افغانستان بود.[۲]
نوجوانی و جوانی
عالمی در کودکی پدر را از دست داد و تحت سرپرستی مادر، خواندن و نوشتن، تلاوت قرآن و برخی کتاب‌های مقدماتی ادبیات عرب را فراگرفت.[۳]
تحصیل علوم دینی
وی از سال 1315ش برای یادگیری علوم دینی به مدرسۀ علمیۀ پدر خود وارد شد و در سال 1330ش برای ادامۀ تحصیل به مشهد رفت و در مدرسۀ عباس‌قلی خان ساکن شد. عالمی در مشهد چند سالی به فراگیری علوم دینی و نیز تدریس برخی دروس پایه پرداخت.[۴]
سفر به نجف
او در سال 1333ش به نجف رفت و در مدرسۀ سیدکاظم یزدی ساکن شد و به‌مدت سه سال، سطوح عالی دروس حوزه را فراگرفت. عالمی در سال 1336ش به زادگاه خود بازگشت و علاوه بر فعالیت‌های اجتماعی به تدریس علوم دینی در مدرسۀ پدر خود مشغول شد.[۵]
بازگشت به زادگاه
عالمی بلخابی بعد از چند سال تحصیل در نجف به بلخاب بازگشت و به تدریس علوم دینی در مدرسۀ عالمیه مشغول شد. او علاوه بر تدریس به فعالیت‌های دینی و تبلیغی نیز اشتغال داشت.[۶]
سفر مجدد به نجف
عالمی بعد از چند سال تدریس و فعالیت در زادگاه خود، دوباره در سال 1339ش برای ادامۀ تحصیل عازم نجف شد و به‌مدت 6 سال نزد آیت‌الله العظمی خوئی، حکیم، امام خمینی و سید محمد‌باقر صدر به تحصیل پرداخت.[۷]
بازگشت مجدد به زادگاه
او در سال 1345ش با دریافت وکالت از آیت‌الله خویی، امام خمینی و آیت‌الله حکیم به افغانستان مراجعت کرد. عالمی علاوه بر فعالیت تبلیغی و تدریس به تأسیس مدارس، مساجد و تکیه‌خانه پرداخت.[۸]
رهبری قیام مردم
با کودتای حزب کمونیست افغانستان در 7 ثور (اردیبهشت) سال 1357ش و شعله‌ور شدن قیام‌های محلی علیه حاکمیت، مردم منطقۀ بلخاب نیز به رهبری عالمی در 24 حمل (فروردین) 1358ش بر حاکمیت محلی حزب کمونیست شوریدند. عالمی، گروه‌هایی را در منطقه زاری از ولایت بلخ، منطقۀ دره‌صوف از ولایت سمنگان، منطقۀ یکاولنگ از ولایت بامیان، منطقۀ کوهستانات، اِستراب، آبکلان و سانچارک از ولایت سرپل، فعال کرد. گروه‌های اعزامی عالمی بلخابی با استقبال مردم روبرو شدند.[۹] در طی سال‌های 1358ش تا 1362ش رهبری بسیاری از جنگ‌ها در شمال و مرکز افغانستان به‌دوش عالمی بود و مردم شمال افغانستان (اعم از شیعه و سنی) او را به‌عنوان رهبر قیام در شمال افغانستان می‌شناختند. با تأسیس احزاب سیاسی در خارج از کشور و ورود آنها به مناطق مختلف، تعارض‌ها و اختلاف‌هایی پدید آمد که سرانجام موجب شد که عالمی در سال 1363ش از فعالیت‌های سیاسی و نظامی کنار برود.[۱۰]
عضویت شورای عالی نظارت
در سال 1370ش تلاش برخی افراد برای اتحاد احزاب شیعی به‌بار نشست و حزب وحدت اسلامی افغانستان از دل 9 حزب قبلی شیعه متولد شد. عالمی بلخابی با حمایت از تأسیس حزب وحدت به‌عنوان عضو شورای عالی نظارت آن حزب انتخاب شد و چندین سال این مسئولیت را به‌دوش داشت. بعد از سقوط دولت کمونیستی در سال 1371ش و حضور احزاب جهادی در کابل در سال 1373ش، حزب وحدت اسلامی گرفتار اختلافات داخلی شد. در این دوره عالمی به حزب وحدت جناح اکبری گرایش یافت اما با تشدید جنگ‌ها و ظهور طالبان، او به شهر قم در ایران هجرت کرد.[۱۱]
تجدید بنای حرم امام‌زاده یحیی
با حملۀ امریکا به افغانستان و شکست طالبان، عالمی عازم شهر سرپل (مرکز ولایت سرپل) در شمال افغانستان شد. او حرم یحیی بن زید را در شهر سرپل، تجدید بنا کرد و توسعه داد و یک کتابخانه، یک کلینیک و مدرسه علمیۀ حضرت رسول اعظم و حضرت زینب کبری را برای مردان و زنان در کنار بارگاه آن امام‌زاده تأسیس کرد. در سال 1385ش نماز جمعۀ شیعیان در سرپل توسط عالمی بلخابی اقامه شد که تا هنوز ادامه دارد.[۱۲]
در گذشت
سید محمد‌علی عالمی بلخابی در روز جمعه پنجم سنبله (شهریور) 1400ش در کابل وفات کرد و در شهر سرپل (مرکز ولایت سرپل) و در کنار بارگاه امام‌زاده یحیی بن زید دفن شد.[۱۳]
پانویس
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
- ↑ احمدی‌نژاد بلخابی، سیمای بلخاب، قم، 1396ش، ص95؛ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1398ش، ج1، ص167 و 176؛ فهیمی، برف‌کوچ (مجموعه خاطرات جهاد افغانستان 12)، 1377ش، ص92؛ فهیمی، در پگاه بلخاب (مجموعه خاطرات جهاد افغانستان 5)، 1375ش، ص38.
- ↑ احمدی‌نژاد بلخابی، سیمای بلخاب، قم، 1396ش، ص95؛ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1398ش، ج1، ص167 و 176؛ فهیمی، برف‌کوچ (مجموعه خاطرات جهاد افغانستان 12)، 1377ش، ص92؛ فهیمی، در پگاه بلخاب (مجموعه خاطرات جهاد افغانستان 5)، 1375ش، ص38.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2، ص85.
منابع
- احمدی‌نژاد بلخابی، سید‌حسن، سیمای بلخاب، قم، مجمع ذخائر اسلامی، 1396ش.
- رهیاب (بلخی)، حسین، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، قم، صبح امید، 1398ش.
- فهیمی، عبدالرحیم، برف‌کوچ (مجموعه خاطرات جهاد افغانستان 12)، تهران، حوزه هنری، 1377ش.
- فهیمی، عبدالرحیم، در پگاه بلخاب (مجموعه خاطرات جهاد افغانستان 5)، تهران، حوزه هنری، 1375ش.