عبدالحسین توفیق

عبدالحسین توفیق؛ از شاعران و نویسندگان مطرح افغانستان.

توفیق از شاعران و نویسندگان مطرح افغانستان بوده که آثار و کتاب‌های زیادی از او به‌جای مانده است.

تولد

عبدالحسین توفیق، فرزند میرزا‌ غلام‌حسین در سال 1297ش در منطقۀ دِه‌خواجَه شهر قندهار و در یک خانوادۀ مذهبی متولد شد. او، در سال 1300ش و در کودکی به‌همراه خانواده‌ به هرات کوچید.

تحصیلات ابتدایی

توفیق در مکتب‌خانه‌های هرات آموزش‌های اولیه را فرا گرفته و با خواندن و نوشتن آشنا شد. او سپس نزد برخی از ادیبان و هنرمندان برجستۀ هرات به‌صورت خصوصی آموزش دید و هنر، ادبیات، تاریخ و برخی از فنون دیگر را آموخت.

آغاز فعالیت ادبی

توفیق در 15 سالگی به نوشتن روی آورد اما در هرات زمینه برای بروز شخصیت او مساعد نبود. او مجبور شد مدتی را به دور از علایق خود زندگی کند. حسابداری برخی از شرکت‌های تجاری و ادارۀ داروخانه از جمله مشاغل او در هرات بودند.

مهاجرت به کابل

او در سال 1343ش به کابل رفت و نزد اساتید آن شهر تحصیلات خود را کامل کرد. توفیق در کابل با ادیبان، شاعران و خوش‌نویسان برجستۀ کشور آشنا شد. سپس با رادیو کابل، روزنامه جمهوریت، انجمن تاریخ و بخش‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و اطلاعات افغانستان همکاری کرد. او چندی عضویت بخش ادبی ریاست نشریات، عضویت شورای عالی آرشیو ملی و عضویت بخش قیمت‌گذاری آثار و کتب خطی وزارت فرهنگ را عهده‌دار بود. توفیق، همچنین در نظارت و فهرست‌نگاری با آرشیو ملی همکاری داشت.

سرایش شعر

توفیق در کنار این مسئولیت‌ها شعر هم می‌سرود که سرودن شعر برای او بیشتر جنبۀ سرگرمی داشت.

آثار و کتاب‌ها

نوشته‌های توفیق بیش از 180 جلد کتاب و سروده‌های او شامل 43 هزار بیت است. از جمله آثار عبدالحسین توفیق می‌توان به «قطرات اشک» به نثر (قطغن، 1336ش)، «سایه روشن» به نظم (هرات، 1335ش)، مجموعه مقالات ادبی و اجتماعی جام (هرات، 1335ش)، مجموعه شعر جویبار (کابل، 1351ش)، «جوانی توفیق» به نظم، ادبیات توفیق، «مقصود توفیق» به نظم، «سرود توفیق» به نظم، «فراغت‌های توفیق» به نظم، عشق توفیق، رفیق توفیق، جرقه‌ها از نظم و نثر (کابل، 1966م)، طنین‌های دل‌انگیز، گل‌های توفیق، التوفیق به نظم، آهنگ صحرا، خطی در دشت (کابل، 1367ش) و مجموعۀ سه‌جلدی «اوسانه سی‌سانه» اشاره کرد که مجموعۀ کم‌نظیری از افسانه‌های افغانستان به‌شمار می‌رود.

همکاری با دایرة‌المعارف آریانا

توفیق یکی از نویسندگان دایرة‌المعارف آریانا (اولین دانشنامه به زبان فارسی) است که برخی از مدخل‌های ادبی، اجتماعی و تاریخی آن به قلم او نوشته شده است.

همکاری با مطبوعات

همچنین، مقالات، اشعار، مطالب، افسانه‌ها و یادداشت‌های بسیاری از توفیق در روزنامه‌ها و مطبوعات کشور همانند روزنامۀ جمهوریت، مجلۀ فرهنگ مردم و جراید دیگر به چاپ رسیده است.

نویسندۀ شایستۀ فرهنگ

فعالیت‌های فرهنگی توفیق تا آخر عمر ادامه یافت و او به‌علت سال‌ها تلاش مداوم فرهنگی در مطبوعات و بخش‌های مختلف فرهنگی، ادبی، هنری و نشریات وزارت اطلاعات و فرهنگ از سوی آن وزارتخانه به لقب «نویسندۀ شایستۀ فرهنگ» مفتخر شده و مدال آن را به سینه آویخت.

وفات

عبدالحسین توفیق در سن 60 سالگی و در سال 1356ش در کابل درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد.

نمونه اشعار او

عبارت‌اند از:

با یاد تو خوابم برد در خواب تو را دیدم		از پنجره‌ام تابید، مهتاب، تو را دیدم
شـادان مژه بگشودم بگریختی از چشمم		وز چشم فشاندم اشک، در آب تو را دیدم

و

نــی بــاده بریز و جام بشکن		جام جــم اگــر حـرام بشکن
خورشید تلاش شو شب و روز		رنگ رخ صبــح و شام بشکن

منابع

• انوشه، حسن، دانشنامه ادب فارسی (ج3 ویژه افغانستان)، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381ش.
• رفیعی، عبدالله، «عبدالحسین توفیق»، وبلاگ کویته، تاریخ بازدید: 1 بهمن 1401ش.
• «عبدالحسین توفیق»، وب‌سایت بانک اطلاعات رجال، تاریخ بازدید: 1 بهمن 1401ش.
• مرادی، محمد، «عبدالحسین توفیق»، وب‌سایت مسجد جامع فاطمیه قندهار، تاریخ بازدید: 1 بهمن 1401ش.
• موجانی، سیدعلی و دیگران، فرهنگ شخصیت‌های معاصر افغانستان، تهران، عظام، 1394ش.
• ناصری ‌داوودی، عبدالمجید، مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، مرکز بین‌المللی چاپ و نشر المصطفی، 1390ش.