عقد آریایی
عقد آریایی؛ نوعی عقد صوری و تشریفاتی تازه رواج یافته بین زوج‌های جوان ایرانی.
در ایران طی سال‌های اخیر، بسیاری از آداب و رسوم ریشه‌دار در ازدواج حذف شده و رسم‌های نوپدید جایگزین شده‌اند. یکی از این رسم‌ها عقد آریایی است که به‌تازگی مد شده و عروس و دامادهای ایرانی استقبال زیادی از آن کرده‌اند.[۱] عقد آریایی، آمیخته‌ای از انگاره‌های فرهنگی ایرانیان، آموزه‌های دین اسلام و شاخص‌های فرهنگ غربی بوده و به‌خاطر متن پر احساسی که دارد مورد توجه برخی زوج‌های جوان و خانواده‌های‌شان قرار گرفته است.[۲] شیوه اجرای این رسم، برگرفته از آداب و رسوم ازدواج در فرهنگ غربی است.[۳]
شیوه برگزاری
مراسم عقد آریایی معمولا با مشارکت مهمانان و در یک باغ یا سالن بزرگ برگزار می‌شود که با شمع و گل تزیین شده است و گاهی هنگام سوگند عروس و داماد نور مجلس را کمتر می‌کنند تا فضا، احساسی‌تر شود. ابتدا عروس و داماد دست در دست یکدیگر روبروی هم می‌ایستند و مقابل مهمانان سوگندهایی را مبنی بر وفادار بودن به زندگی مشترک‌شان ادا می‌کنند. سپس عاقد (پیمان‌بان) متن پیمان را که به‌صورت شعر است می‌خواند و عروس و داماد، جداگانه تکرار می‌کنند. در متن عقد آریایی که به سوگند زناشویی هم معروف است عروس و داماد بارها به تعهد و وفاداری به یکدیگر در روزهای شاد و غمگین زندگی‌شان در آینده سوگند یاد می‌کنند. در بخش‌هایی از این متن، مهمانان با پیمان‌بان هم‌صدا می‌شوند و جملاتی را تکرار می‌کنند. در پایان مراسم، مناجات زیبایی خوانده می‌شود و مراسم با آرزوی خوشبختی برای عروس و داماد به اتمام می‌رسد.[۴]
متن عقد آریایی
متن عقد آریایی برگرفته از شعر فریدون مشیری (1305-1379) به نام «پیمان زندگی» در کتاب «نوایی هم‌آهنگ باران»[۵] است که در سال 1374ش سروده است. متن شعر این‌گونه است:
مرد:
به نام نامی یزدان
تو را من برگزیدم از میان این همه خوبان
میان این گواهان بر لب آرم این سخن با تو
برای زیستن با تو
وفادار تو خواهم بود در هر لحظه در هر جا
پذیرا می‌شوی آیا؟
تو با من این‌چنین هستی که من با تو؟
زن:
به نام نامی یزدان
پذیرا می‌شوم مهر تو را از جان
هم اکنون باز می‌گویم میان انجمن با تو
وفادار تو خواهم بود، در هر لحظه، در هر جا، برای زیستن با تو
تو هم با من چنان با مهر پیمان کن که من با تو!
مرد و زن با هم:
تو چون هم‌آشیان خواهی شدن با من
تمام عمر خواهم بود یک جان در دو تن با تو
بهشت عشق سازم خانه را
سرشار از لبخند و مهر و نور و عطر و یاسمن با تو
گواهان همه با هم:
همایون باد این پیمان
همایون باد این پیوند
همایون باد این پیوند ورجاوند
گرامی باد این سوگند
شکوفا باد بر لب‌های‌تان همواره این لبخند
همایون باد![۶]
بی‌اثر بودن عقد آریایی در پیوند زناشویی
عقد آریایی، جایگزین خطبه نکاح نیست و پیوند شرعی و قانونی زناشویی را ایجاد نمی‌کند. برای این‌که عروس و داماد به یکدیگر حلال شوند باید پیش از برگزاری رسم عقد آریایی، خطبه نکاح شرعی برای آنها خوانده شود. همچنین برای رسمیت یافتن پیوند زناشویی، باید ازدواج آنها در دفاتر رسمی ثبت شود.[۷]
در شرع و قانون جمهوری اسلامی ایران، عقد آریایی رسمیت ندارد و دفاتر ازدواج نیز اجازه ندارند مراسم عقد آریایی را اجرا کنند.[۸] عقدی که در دفاتر ازدواج غیرمجاز انجام مي‌شود در هیچ‌جا ثبت نمی‌گردد و در آينده براي زوجین مشکلاتی را ایجاد می‌کند.[۹]
دلایل جذابیت عقد آریایی
- متن این عقد به زبان شیوا و روان فارسی است و زوج‌ها و مهمانان معنای واژگان آن را کاملا درک می‌کنند و تعهد و وفاداری را با شنیدن این اشعار لمس می‌کنند.
- در این عقد، عروس و داماد دست در دست، روبروی یکدیگر ایستاده و سوگند را تکرار می‌کنند و رابطه احساسی فوق‌العاده‌ای دارند که حتی مهمانان را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.[۱۰]
- چشم و هم‌چشمی هم یکی از دلایل گرایش جوانان به انجام این مراسم نوپدید است.[۱۱]
پیشینه
عقد آریایی، اصلا ریشه تاریخی و مذهبی ندارد و صرفا به‌دلیل زیبایی، جذابیت و احساسی بودن برگزار می‌شود.[۱۲] این مراسم با عقد ایرانیان در دوران باستان بسیار تفاوت دارد. متن عقد زرتشتیان (گواه‌گیری) نیز که در کتابی به اسم «یادگار دیرین» آمده، با متن عقد آریایی کاملا متفاوت است و حتی متن خطبه‌ها هم در تناقض با یکدیگر هستند.[۱۳] به عقیده زرتشتیان ماهیت و اصل این دو عقد به‌طور کلی متفاوت است.[۱۴]
بر اساس تحقیقات روان‌شناختی و جامعه‌شناسی؛ عقد آریایی چون هیچ ریشه تاریخی ندارد و فقط به تازگی مد شده است در درازمدت ماندگار نخواهد ماند. البته بسیاری از افرادی که به عقد آریایی تمایل نشان می‌دهند هیچ مشکلی با عقد اسلامی ندارند. از این منظر، عقد آریایی اگر به‌صورت ساده و در چارچوب ازدواج آسان و بدون افزودن تشریفات برگزار شود، گونه‌ای از آداب نوپدید و جذاب ایرانی برای ازدواج شمرده می‌شود.[۱۵]
پانویس
- ↑ «متن عقد آریایی»، وب‌سایت سوربان، تاریخ بازدید: 9 مرداد 1401ش.
- ↑ «متن عقد آریایی»، وب‌سایت سوربان، تاریخ بازدید: 9 مرداد 1401ش.
- ↑ «عقد آریایی، به همراه رسوم دینی و فرهنگ غربی»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 29 مهر 1397ش.
- ↑ «عقد آریایی چیست و چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت تشریفینو، تاریخ درج مطلب: 24 بهمن 1398ش.
- ↑ مشیری، «نوایی هم‌آهنگ باران»، 1384ش.
- ↑ «تاریخچه عقد آریایی و توضیحاتی درباره آن»، وب‌سایت آرشیدا، تاریخ بازدید: 10 مرداد 1401ش.
- ↑ «نحوه انجام عقد آریایی با متن و توضیحات کامل»، وب‌سایت تالارکده، تاریخ بازدید: 9 مرداد 1401ش.
- ↑ «نحوه انجام عقد آریایی با متن و توضیحات کامل»، وب‌سایت تالارکده، تاریخ بازدید: 9 مرداد 1401ش.
- ↑ «عقد آریایی چگونه مراسمی است و چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 9 مرداد 1401ش.
- ↑ «عقد آریایی چیست و چگونه برگزار می‌شود»، وب‌سایت تشریفینو، تاریخ درج مطلب: 24 بهمن 1398ش.
- ↑ «نحوه انجام عقد آریایی با متن و توضیحات کامل»، وب‌سایت تالارکده، تاریخ بازدید: 9 مرداد 1401ش.
- ↑ «عقد آریایی چیست و چگونه برگزار می‌شود»، وب‌سایت تشریفینو، تاریخ درج مطلب: 24 بهمن 1398ش.
- ↑ «شعری از فریدون مشیری که هیچ ربطی به ایران باستان ندارد»، وب‌سایت صبح امروز، تاریخ درج مطلب: 4 شهریور 1398ش.
- ↑ «عقد آریایی چیست؟ تاریخچه عقدآریایی»، وب‌سایت عروسکو، تاریخ درج مطلب: 1 مهر 1398ش.
- ↑ «عقد آریایی چیست؟ تاریخچه عقد آریایی»، وب‌سایت عروسکو، تاریخ درج مطلب: 1 مهر 1398ش.
منابع
- «تاریخچه عقد آریایی و توضیحاتی درباره آن»، وب‌سایت آرشیدا، تاریخ بازدید: 10 مرداد 1401ش.
- «شعری از فریدون مشیری که هیچ ربطی به ایران باستان ندارد»، وب‌سایت صبح امروز، تاریخ درج مطلب: 4 شهریور 1398ش.
- «عقد آریایی، به همراه رسوم دینی و فرهنگ غربی»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 29 مهر 1397ش.
- «عقد آریایی چگونه مراسمی است و چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 9 مرداد 1401ش.
- «عقد آریایی چیست؟ تاریخچه عقد آریایی»، وب‌سایت عروسکو، تاریخ درج مطلب: 1 مهر 1398ش.
- «عقد آریایی چیست و چگونه برگزار می‌شود»، وب‌سایت تشریفینو، تاریخ درج مطلب: 24 بهمن 1398ش.
- «متن عقد آریایی»، وب‌سایت سوربان، تاریخ بازدید: 9 مرداد 1401ش.
- مشیری، فریدون، نوایی هم‌آهنگ باران، تهران، چشمه، 1384ش.
- «نحوه انجام عقد آریایی با متن و توضیحات کامل»، وب‌سایت تالارکده، تاریخ بازدید: 9 مرداد 1401ش.