قره‌یتاق

قره‌یتاق؛ روستایی تاریخی در استان اردبیل و شهر مغان.

روستای قره‌یتاق با طبیعتی بکر و زیبا در شهرستان مغان و استان اردبیل قرار دارد. اطراف این روستا با کوه‌های مرتفع «سلمان‌داغی» و «گونی‌داغ» احاطه شده ^[۱] و در قسمت جنوبی این روستا جنگل‌های پراکنده‌ای وجود دارد. ^[۲] در دامنۀ کوه «قارا‌داغ» در روستای قره‌یتاق چشمه آب‌معدنی قرار گرفته که آب آن در دفع سنگ کلیه و سایر امراض، مؤثر است.^[۳] اقتصاد اهالی این روستا بر پایۀ دامداری، باغداری و کشاورزی استوار است.^[۴] منابع آبی این روستا از چشمه‌های متعدد و رودخانۀ بالهارود تأمین می‌شود.^[۵]

نام‌گذاری

برخی معتقدند به‌دلیل بارش برف سنگین و باقی‌ماندن این برف تا اوایل بهار در این منطقه، نام اصلی این روستا در واقع «قاریاتاق»؛ به‌معنای بستر برف است.^[۶]

تاریخچه

شکل‌گیری اولیه روستا در منطقۀ خرس‌آباد بوده که مردم در آن زمان به‌‌منظور در امان ماندن از غارت خان‌ها به احداث این روستا اقدام کرده‌^[۷] و با گذر زمان به محل کنونی روستا کوچ کرده‌اند.^[۸] باستان‌شناسان با توجه به قبرهای موجود در این روستا، اشیای قیمتی و سکه‌های کشف شده در کوه‌های اطراف این روستا قدمت آن را به دورۀ غار‌نشینی نسبت داده‌اند.^[۹] روستای قره‌یتاق یکی از آبادی‌های منطقه موران است و تاریخ آن نیز وابسته به تاریخ موران است.^[۱۰]

جمعیت‌شناسی

روستای قره‌یتاق دارای جمعیتی نسبتاً کم در حدود۲۰۰ نفر و ۲۲ خانوار است.^[۱۱]

جغرافیا

موقعیت جغرافیایی: روستـای قره‌یتاق در 12 کیلومتری شهر مغان و 1۲۰ کیلومتری شهر اردبیل قرار دارد. ^[۱۲] این روستا در شمال استان اردبیـل، غرب دریای خزر و جنوب شـرقی شهر مغان قرار گرفته است.^[۱۳] روستای قره‌یتاق به لحاظ مختصات جغرافیایی بین ۴۸ درجه و ۸ دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار ‌مبدأ و ۳۹ درجه و ۱ دقیقه عرض شمالی از خط استوا واقع شده ‌است. ^[۱۴] این روستا از شمال به اراضی روستاهای «تپه شلوه‌درمانلو»، از جنوب به اراضی روستای «الیله سر»، از شرق به اراضی روستای «شلوه‌مهره» و از غرب به اراضی روستای «شاوون» محدود می‌شود.^[۱۵]
آب‌و‌هوا: روستای قره‌یتاق در ارتفاع حدود ۱۵۰۰ متری از سطح دریا‌های آزاد قرار گرفته است.^[۱۶] همچنین این روستا در یک منطقۀ کوهستانی قرار دارد و دارای آب‌و‌هوای سرد کوهستانی با زمستان‌های پر از بارش برف است.^[۱۷]
منابع آبی: اطراف روستای قره‌یتاق چشمه‌ها و رودخانه‌های متعددی مانند: رودخانۀ بالهارود وجود دارد.^[۱۸]
پوشش‌گیاهی: روستای قره‌یتاق به‌دلیل شرایط اقلیمی دارای خاک حاصلخیز و پوشش گیاهی غنی است. در مناطق کوهپایه‌ای اطراف این روستا درختانی مانند بید و بلوط یافت می‌شود.^[۱۹]
رشته‌کوه‌ها: در اطراف روستای قره‌یتاق کوه‌های مرتفع «سلمان‌داغی» و «گونی‌داغ» وجود دارد. روستای قره‌یتاق در دامنۀ این کوه‌ها قرار گرفته است.^[۲۰]

اقتصاد

شغل اهالی روستای قره‌یتاق دامداری و کشاورزی است.^[۲۱] همچنین تعداد محدودی از روستاییان به کندو‌داری و پرورش زنبور‌عسل مشغول هستند و اقتصاد اهالی روستا بر این پایه استوار است.^[۲۲]

کشاورزی: اهالی روستا در بخش اعظم اراضی کشاورزی خود به کشت گندم و جو می‌پردازند.^[۲۳] در گذشته این زمین‌های زراعی را با گاو‌آهن شخم می‌زدند؛ اما امروزه با ایجاد راه‌ها، کشت مزارع با تراکتور صورت می‌گیرد.^[۲۴]
باغداری: بومیان منطقه در کنار کشاورزی زمین‌های محدودی را به کاشت درخت گردو اختصاص داده‌اند. همچنین علاوه بر باغ‌های میوه، در حیاط خانۀ بومیان این روستا درختان گردو و توت به‌‌منظور مصرف روزانۀ آنها کاشته شده است.^[۲۵]
تجارت: تجارت مردم روستای قره‌یتاق بیشتر بر پایة فروش محصولات کشاورزی، میوة باغ‌ها و دامپروری استوار است. تمرکز اهالی این منطقه بر کشاورزی و باغداری سبب خودکفایی، ایجاد شغل و کارآفرینی مردم این روستا شده است.^[۲۶]

فرهنگ و هنر

یکی از رسوم رایج در میان اهالی روستای قره‌یتاق، حضور مردم مذهبی این روستا در آيين تشت‌گذاري محرم است. ^[۲۷] در اين مراسم عزاداران تشت‌های آب را به‌صورت نمادی از رود فرات با خود حمل کرده و به درون مسجد می‌آورند؛ در این شرایط مداحان شروع به مداحي کرده و عزاداران با شور حسيني مشغول مراسم عزاداری برای امام حسین می‌شوند.^[۲۸]

جاذبه‌های گردشگری

مکان‌های دیدنی: روستای قره‌یتاق روستایی تاریخی است که دارای جاذبه‌های گردشگری متعددی است.^[۲۹] وجود کوه‌های مرتفع و پوشش گیاهی متنوع در این منطقه شرایط مناسبی را برای علاقه‌مندان به کوهنوردی و طبیعت‌گردی فراهم کرده است. ^[۳۰] يكي از جاذبه‌های دیدنی روستای قره‌یتاق، «چشمه داش‌بلاغ (آت بلاغي)» است.^[۳۱] «غار کوول» نیز یکی دیگر از مکان‌های دیدنی قره‌یتاق است. اطراف این غار پوشیده از درخت‌های بید، بلوط و محل رویش تمشک‌های وحشی است.^[۳۲]

مسیر دسترسی: برای سفر به روستای قره‌یتاق لازم است ابتدا به استان اردبیل و شهر مغان رفته، سپس با طی‌کردن 12 کیلومتر مسافت و با عبور از شهرستان گرمی به روستای قره‌یتاق رسید.^[۳۳]

مشکلات زیست محیطی

استفاده بی‌رویه کشاورزان و باغداران از کود شیمیایی و سموم برای مبارزه با آفات و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی و باغی^[۳۴] سبب آلودگی محیط زیست و منابع آبی و از‌بین‌رفتن بسیاری از حشرات و جانوران در اکو‌سیستم این منطقه شده است.^[۳۵] استفادۀ بی رویه از منابع آبی و چشمه‌سار‌ها نیز سبب کاهش چشمگیر منابع آبی روستا شده است.^[۳۶] همچنین تولید و رها‌سازی زباله‌ها توسط مردم بومی و بازدید‌کنندگان در مناطق بکر و طبیعی این روستا، سبب آلودگی این منطقه شده است.^[۳۷]

زیرساخت

روستای قره‌یتاق دارای سیستم لوله‌کشی آب و برق‌کشی است. همچنین این روستا فاقد مرکز بهداشتی درمانی، خانه بهداش، مرکز دامپزشکی و داروخانه است. ^[۳۸]

پانویس

منابع

«درباره قره‌یتاق»، وب‌سایت تحلیلی – خبری، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.
«روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت سیری در ایران، 1 شهریور 1401ش.
«روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت ایران توریسم، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1401ش.
«قره‌یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.
«منطقه گردشگری موران؛ دیاری به وسعت تاریخ»، وب‌سایت بانیما، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[1] . «درباره قره یتاق»، وب‌سایت تحلیلی – خبری، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[2] . «روستای قره یتاق»، وب‌سایت ایران توریسم، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[3] . «منطقه گردشگری موران؛ دیاری به وسعت تاریخ»، وب‌سایت بانیما، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش..

[4] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[5] . «روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت سیری در ایران، 1 شهریور 1401ش.

[6] . «روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت سیری در ایران، 1 شهریور 1401ش.

[7] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[8] . «روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت سیری در ایران، 1 شهریور 1401ش.

[9] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[10] . «منطقه گردشگری موران؛ دیاری به وسعت تاریخ»، وب‌سایت بانیما، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[11] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[12] . «روستای قره یتاق»، وب‌سایت ایران توریسم، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[13] . «روستای قره یتاق»، وب‌سایت ایران توریسم، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[14] . «روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت سیری در ایران، 1 شهریور 1401ش.

[15] . «درباره قره یتاق»، وب‌سایت تحلیلی – خبری، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[16] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[17] . «روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت سیری در ایران، 1 شهریور 1401ش.

[18] . «روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت سیری در ایران، 1 شهریور 1401ش.

[19] . «منطقه گردشگری موران؛ دیاری به وسعت تاریخ»، وب‌سایت بانیما، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[20] . «روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت ایران توریسم، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1401ش.

[21] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[22] . «روستای قره یتاق»، وب‌سایت ایران توریسم، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[23] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[24] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[25] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[26] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[27] . «درباره قره یتاق»، وب‌سایت تحلیلی – خبری، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[28] . «درباره قره یتاق»، وب‌سایت تحلیلی – خبری، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[29] . «روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت سیری در ایران، 1 شهریور 1401ش.

[30] . «منطقه گردشگری موران؛ دیاری به وسعت تاریخ»، وب‌سایت بانیما، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[31] . «منطقه گردشگری موران؛ دیاری به وسعت تاریخ»، وب‌سایت بانیما، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[32] . «منطقه گردشگری موران؛ دیاری به وسعت تاریخ»، وب‌سایت بانیما، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[33] . «روستای قره‌یتاق»، وب‌سایت ایران توریسم، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1401ش.

[34] . صایب‌نیا و مقرب، «بررسی راه‌های جذب توریسم روستایی بر اساس swot و اثرات گردشگری بر توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی روستای داش دیبی و شویون شهرستان گرمی)»، 1399ش، ص27.

[35] . حیدری‌ساربان و جاوید، «تحلیل اثرات ظرفیت‌سازی اجتماعی بر بهبود مدیریت توسعه روستایی (مطالعه موردی: روستای گرمی)»، 1398ش، ص424.

[36] . حیدری‌ساربان و جاوید، «تحلیل اثرات ظرفیت‌سازی اجتماعی بر بهبود مدیریت توسعه روستایی (مطالعه موردی: روستای گرمی)»، 1398ش، ص422.

[37] . پهلوان و همکاران، «رهیافتی گونه‌شناسانه از تحلیل فضایی و کالبدی خانه‌های بومی اردبیل»، 1400ش، ص21.

[38] . «قره یتاق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1401ش.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]

[۳۳]

[۳۴]

[۳۵]

[۳۶]

[۳۷]

[۳۸]