قلعه کنگلو؛ قلعه‌ای تاریخی در ارتفاع 1810 متری در شهر سوادکوه.
قلعه کَنگِلو یا دژ کنگلو، قلعه‌ای تاریخی است که در اطراف شهر سوادکوه از توابع استان مازندران و بر روی صخره‌ای مرتفع بنا شده است. نمای بیرونی این قلعۀ مستحکم را یک باروی عظیم سنگی با برج‌های دیده‌بانی در طرفین آن تشکیل داده و به عقاب مازندران شهرت یافته است. معماری خاص قلعه و نوع مصالح بکار رفته در آن نشان می‌دهد که قدمت قلعۀ کنگلو مربوط به دورۀ ساسانی است.
نام‌گذاری
برخی معتقدند «کنگلو» یک واژۀ محلی برگرفته از واژۀ «کَنگِلی» است.[۱] کنگلی در زبان مازندرانی؛ به‌معنای «زنبور» است.[۲] شباهت این قلعه به کندوی زنبور عسل موجب شده که نام این قلعه را کنگلو بگذارند.[۳] برخی بومیان محلی این قلعه را «چِکَل»؛ به‌معنی چکادکوه و صخره دست‌نیافتنی نام‌گذاری کرده‌اند.[۴]
جغرافیا
قلعۀ کنگلو در نزدیکی شهر سوادکوه قرار دارد.[۵] این قلعه از جنوب شرقی به جاده دوآب، [۶] از شرق به شهر پل‌سفید و از جنوب به رشته‌کوه خِرو‌نِرو محدود می‌شود.[۷] خط‌‌الرأس قلعه کنگلو دقیقاً با وسط رشته‌کوه خِرو‌نِرو تنظیم شده است. [۸] این قلعه در ارتفاع 3620 متری از سطح دریا قرار دارد.[۹]
تاریخچه
بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطۀ اطراف قلعه کنگلو، گورهایی به دست آمده که متعلق به دورۀ ساسانی است. [۱۰] محققان معتقدند در قرن سوم هنگامی که اعراب بر آل‌قارِن غلبه کردند، حکومت منطقۀ کنگلو به شهریار باوندی واگذار شد و این قلعه مقر فرمانروایی وی شد.[۱۱]
معماری
قلعۀ کنگلو با معماری ویژۀ دوره ساسانی[۱۲] و با مساحتی حدود سه هزار متر مربع[۱۳] بر روی صخره‌ای مرتفع[۱۴] و در استتار طبیعی بالای دره باستانی آرم،[۱۵] بنا شده است. طبقۀ سوم این دژ با گذر زمان، از بین رفته [۱۶] و امروزه بقایای این قلعه به شکل یک بنای دو طبقه است.[۱۷] در طبقۀ دوم، فضایی به شکل مستطیل در وسط و دو فضای دیگر به شکل نیم‌دایره در طرفین فضای مستطیلی قرار گرفته است.[۱۸] در ساخت این قلعه از «دیوارهای جدا‌کننده»، «طاق و قوس پنجره»، «طاقچه» و ورودی‌ها استفاده شده است.[۱۹] یکی از ویژگی‌های معماری قلعۀ کنگلو، وجود بارویی عظیم از جنس سنگ در قسمت میانی قلعه و برج‌های دیده‌بانی در طرفین آن است.[۲۰] برج‌های کناری برای استحکام بیشتر قلعه، توپر ساخته شده‌اند.[۲۱] این دو برج به یک برج مدور بزرگ منتهی می‌شوند که ارگ اصلی قلعه است. [۲۲] نوع معماری قلعه کنگلو به شکلی است که مانع ورود غریبه‌ها و مهاجمین به داخل می‌شد. [۲۳] همچنین مصالح به‌کار رفته در این قلعه عمدتاً از جنس «سنگ لاشه»، «ملاط آهک و سنگ‌ریزه» و گچ نیم‌کوب است.[۲۴] نمای سرخ‌رنگ قلعۀ کنگلو مربوط به مخلوط گچ با خاکی است که دارای اکسید آهن بوده و در ساخت این قلعه به‌کار رفته است.[۲۵] در این قلعه سازه‌های چهارگوش و بقایای اندودکاری وجود دارد که محل ذخیرۀ آب و مایعات قلعه بوده است.[۲۶]
خطرات پیش‌روی
قلعۀ کنگلو با توجه به قدمت تاریخی و ساختار منحصر‌به‌فرد، جزء آثار فاخر و بی‌نظیر ایران محسوب می‌شود؛[۲۷] اما در طول زمان مورد مرمت و بازسازی مستحکمی قرار نگرفته است.[۲۸] بی‌توجهی و کوتاهی در نگهداری و مرمت، این اثر تاریخی را در معرض تهدید و تخریب قرار داده است.[۲۹] کارشناسان معتقدند با توجه به وجود شکافی طولی روی برج مرکزی قلعه کنگلو با کوچک‌ترین رانش و زمین‌لرزه‌ای در این منطقه، خطر ریزش این معماری بی‌نظیر وجود دارد. [۳۰] همچنین عوامل طبیعی و غیر‌طبیعی از جمله «طوفان»، «باد»، «برف» و «غارت» قلعۀ کنگلو را به ویرانه‌ای تبدیل کرده است.[۳۱]
کارکرد
برخی کارشناسان معتقدند ساختار و معماری خاص این بنا نشان می‌دهد این قلعه به‌عنوان «نیایشگاه»، «بنای یادمانی»، «کوشک سلطنتی» و نوعی «تفرجگاه اختصاصی» بوده است. [۳۲] قرار‌گرفتن قلعۀ کنگلو در یک مکان کوهستانی و مرتفع مانع از دستبرد و تجاوز بیگانگان و غارتگران به این قلعه بوده[۳۳] و اهمیت نظامی و دفاعی داشته است. برخی کارشناسان به کاربرد نجومی و اخترشناسی این مکان نیز اشاره کرده‌اند.[۳۴] امروزه قلعۀ کنگلو یک بنای تاریخی – گردشگری است که مرمت و بازسازی آن، کارکردهای اقتصادی و فرهنگی قابل‌توجهی را به دنبال دارد[۳۵] و با ایجاد امکانات رفاهی در اطراف قلعه، می‌توان این منطقه را به یک قطب گردشگری - تفریحی تبدیل کرد.[۳۶]
جاذبه‌های گردشگری
قلعۀ کنگلو یکی از بناهای تاریخی منحصر‌به‌فرد گردشگری است.[۳۷] معماری خاص این قلعه و قدمت آن شرایط مناسبی را برای بازدید باستان‌شناسان و علاقه‌مندان به آثار باستانی فراهم کرده است.[۳۸] همچنین موقعیت مکانی این قلعه و قرار گرفتن در میان رشته‌کوه‌های مرتفع [۳۹] و جنگل‌های انبوه شرایط مناسبی را برای علاقه‌مندان به کوهنوردی و طبیعت‌گردی فراهم کرده است.[۴۰]
امکانات رفاهی
در نزدیکی قلعه کنگلو برخی امکانات رفاهی مانند: «رستوران»، «آلاچیق»، «سکوهای استراحت» و «سرویس بهداشتی» وجود دارد؛[۴۱] اما فاقد «هتل»، «مسافر‌خانه» و «اقامتگاه‌های بوم‌گردی» است.[۴۲] علاقه‌مندان به اتراق در این منطقه می‌توانند از امکانات کمپینگ و چادر مسافرتی شخصی استفاده کنند[۴۳] یا از هتل‌ها و مسافرخانه‌های شهر سوادکوه استفاده کنند.[۴۴]
مسیر دسترسی
برای سفر به قلعۀ کنگلو لازم است ابتدا در استان گیلان به شهر سوادکوه رفته،[۴۵] سپس با ورود به جاده فیروزکوه و جاده فرعی منطقه خطیر‌کوه و با طی‌کردن حدود 10 کیلومتر مسافت به قلعۀ کنگلو رسید.[۴۶]
پانویس
- ↑ . «قلعه کنگلو در انتظار مرمت»، وب‌سایت حرف آنلاین، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «قلعه کنگلو؛ شاهکاری از دوران ساسانی در سوادکوه»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص77.
- ↑ . جعفری و همکاران، «بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه برند مقصد گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه»، 1396ش، ص76.
- ↑ . «قلعه کنگلو؛ شاهکاری از دوران ساسانی در سوادکوه»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «"کَنگِلو" بنایی باستانی در ارتفاع 1810 متری در سوادکوه»، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص77.
- ↑ . جعفری و همکاران، «بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه برند مقصد گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه»، 1396ش، ص76.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص77.
- ↑ . «قلعه کنگلو؛ شاهکاری از دوران ساسانی در سوادکوه»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «"کَنگِلو" بنایی باستانی در ارتفاع 1810 متری در سوادکوه»، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «قلعه کنگلو تا اسپهبد خورشید»، وب‌سایت دالاهو، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص77.
- ↑ . «قلعه کنگلو؛ شاهکاری از دوران ساسانی در سوادکوه»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . جعفری و همکاران، «بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه برند مقصد گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه»، 1396ش، ص76.
- ↑ . «قلعه کنگلو در انتظار مرمت»، وب‌سایت حرف آنلاین، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «قلعه کنگلو در انتظار مرمت»، وب‌سایت حرف آنلاین، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص77.
- ↑ . «قلعه کنگلو در انتظار مرمت»، وب‌سایت حرف آنلاین، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . جعفری و همکاران، «بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه برند مقصد گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه»، 1396ش، ص78.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص78.
- ↑ . «قلعه کنگلو تا اسپهبد خورشید»، وب‌سایت دالاهو، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «"کَنگِلو" بنایی باستانی در ارتفاع 1810 متری در سوادکوه»، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص78.
- ↑ . جعفری و همکاران، «بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه برند مقصد گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه»، 1396ش، ص78.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص78.
- ↑ . «"کَنگِلو" بنایی باستانی در ارتفاع 1810 متری در سوادکوه»، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «"کَنگِلو" بنایی باستانی در ارتفاع 1810 متری در سوادکوه»، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «قلعه کنگلو؛ شاهکاری از دوران ساسانی در سوادکوه»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص79.
- ↑ . «قلعه کنگلو در انتظار مرمت»، وب‌سایت حرف آنلاین، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «قلعه کنگلو؛ شاهکاری از دوران ساسانی در سوادکوه»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . جعفری و همکاران، «بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه برند مقصد گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه»، 1396ش، ص83.
- ↑ . «قلعه کنگلو, شاهکار دوران ساسانی»، وب‌سایت پرشین وی، تاریخ بازدید: 12 شهریور 1401ش.
- ↑ . «قلعه کنگلو در انتظار مرمت»، وب‌سایت حرف آنلاین، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «قلعه کنگلو؛ شاهکاری از دوران ساسانی در سوادکوه»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «قلعه کنگلو؛ شاهکاری از دوران ساسانی در سوادکوه»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص87.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص77.
- ↑ . «"کَنگِلو" بنایی باستانی در ارتفاع 1810 متری در سوادکوه»، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . سورتیجی، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگو واقع در سوادکوه مازندران»، 1390ش، ص78.
- ↑ . جعفری و همکاران، «بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه برند مقصد گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه»، 1396ش، ص76.
- ↑ . «قلعه کنگلو در انتظار مرمت»، وب‌سایت حرف آنلاین، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . جعفری و همکاران، «بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه برند مقصد گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه»، 1396ش، ص86.
- ↑ . «"کَنگِلو" بنایی باستانی در ارتفاع 1810 متری در سوادکوه»، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- ↑ . «"کَنگِلو" بنایی باستانی در ارتفاع 1810 متری در سوادکوه»، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
منابع
- سورتیجی، سامان، «معرفی شیوۀ تدفینی از دوره ساسانی در قلعه کنگلو واقع در سوادکوه مازندران»، باستان‌شناسی، دوره سوم، 1390ش.
- جعفری، وحیده و همکاران، «بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه برند مقصد گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه»، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، شماره 20، 1396ش.
- «قلعه کنگلو؛ شاهکاری از دوران ساسانی در سوادکوه»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- «قلعه کنگلو, شاهکار دوران ساسانی»، وب‌سایت پرشین وی، تاریخ بازدید: 12 شهریور 1401ش.
- «قلعه کنگلو در انتظار مرمت»، وب‌سایت حرف آنلاین، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- «قلعه کنگلو تا اسپهبد خورشید»، وب‌سایت دالاهو، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.
- «"کَنگِلو" بنایی باستانی در ارتفاع 1810 متری در سوادکوه»، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1401ش.