موقعیت پسر در خانواده افغانستانی

موقعیت پسر در خانواده افغانستانی؛ نقش، جایگاه و منزلت فرزند پسر در خانوادۀ افغانستانی.

پسر در خانوادۀ افغانستانی دارای جایگاهی برجسته بوده و با موقعیت‌های مهمی چون نان‌آور، نگهبان، مدیر و موجب افتخار و عزّت خانواده شناخته شده است. پسر در خانوادۀ افغانستانی از تمامی حقوق منزلت‌آور مانند ‌مالکیت، کار و ‌آموزش برخوردار بوده و منزلت بالایی را تصاحب کرده است.

منزلت فرزند پسر

تولد فرزند پسر در خانوادۀ افغانستانی موجب شادی، امتیاز و تفاخر بوده و پشتیبان مهم خانواده و قبیله است. پسر با ولادت خود تمامی اعضای خانواده را به شور و شعف واداشته و نورچشم تمامی اعضای خانواده می‌شود. با تولد فرزند پسر جشن‌های مفصّل شَوشِینی (شب‌نشینی)، ختنه‌سوری (جشن ختنۀ نوزاد) و اوشد ( نشان‌زنی با تفنگ)، با هزینه‌های هنگفت، تشریفات به‌خصوص و هدایای ویژه برگزار می‌شود.

نام‌گذاری برای فرزند پسر نیز با تشریفات ویژه‌ای انجام می‌پذیرد، در حالی که دختران مدت‌ها بدون نام باقی مانده و اعضای خانواده علاقه‌ای به نام‌گذاری او ندارند. پسر در خانوادۀ افغانستانی از تمامی حقوق منزلت‌آور برخوردار بوده و در نتیجه منزلت‌های بالایی مانند ریاست و تصمیم‌گیری در خانواده را نیز تصاحب می‌کند.

در خانواده‌های سنتی و مردسالار، موقعیت فرزند پسر به‌صورت طبیعی، مشخص و معین شده است. پسر در این‌ خانواده به‌‎عنوان مراقب، نان‌آور، رییس و فردی که رهبری خانواده را به عهده می‌گیرد، شناخته شده است.

خانواده‌های افغانستانی در رشد توانایی‌های پسران خود نسبت به دختران، بیشتر تلاش می‌کنند و این رویکرد در جامعۀ افغانستان به فرهنگ تبدیل شده است. مردان، موجودات فرادست و داری جایگاه موثر اقتصادی و تصمیم گیرندگی در خانواده و جامعه شناخته می‌شوند.

نقش‌های فرزند پسر

فرزند پسر در خانوادۀ افغانستانی نقش‌های فروانی به‌عهده دارد. پسر مراقبت از خانه را در غیاب و حتی حضور پدر و ریاست خانواده را در غیاب او به‌عهده می‌گیرد. روابط اجتماعی در افغانستان از آن جایی‌که رابطۀ قبیله‌ای است و در ذات خود تنش‌زا است، فرزند پسر در چنین روابطی مدافع حقوق و عزت خانواده به حساب می‌آید. فرزند پسر باید از مادر، خواهر و اعضای دیگر خانواده، مراقبت نماید.

فرزند پسر در خانوادۀ افغانستان نقش اقتصادی داشته و نان‌آور خانه به‌حساب می‌آید. تقسیم‌کار در جامعۀ افغانستانی به‌گونه‌ای صورت گرفته است که مرد، نیروی کار محسوب شده و تامین معیشت خانواده را به‌عهده دارد، برهمین اساس فرزند پسر از ارزش اقتصادی برخوردار بوده و منبع درآمد خانواده محسوب می‌شود.

وضعیت فرهنگی خانواده که به‌صورت سنتی و مرد سالارانه مدیریت می‌شود مدیریت و ریاست خانواده را برای فرزند پسر در نظر گرفته است.

نقش دیگری که برای فرزند پسر در جامعۀ افغانستانی در نظر گرفته شده است، نقش استمرار و تداوم‌دهندۀ نسل است. در جامعۀ افغانستان، نسل از طریق فرزند پسر قابل دوام شمرده شده و با موجودیت پسر قابل تحقق دانسته می‌شود.

منابع

• آزادمنش، محمدرضا، «نگاهی به فرودستی زنان در افغانستان»، وب‌سایت نیمرخ، تاریخ درج مطلب: 11 فروردین 1402ش.
• امید، غلام‌رضا، «رسم و رواج‌های مردم جاغوری»، وبلاگ اگر به یاد جاغوری افتادی، تاریخ درج مطلب: 27 اردیبهشت 1391ش.
• بخشی، نبیله، «آیا وضعیت کنونی زن در افغانستان ریشه دینی دارد؟»، خبرگزاری جمهور، تاریخ درج مطلب: 18حوت 1394ش.
• قانون مدنی افغانستان، شماره مسلسل 353، مصوب 1355ش.
• همتا، هما، «خانواده‌های مادرسالار افغان؛ لایه‌های پنهانی یک جامعۀ مردانه»، روزنامۀ صبح کابل، تاریخ درج مطلب: 8 سپتامبر 2019م.