نقاشی

نقاشی؛ ترسیم هنرمندانه نقش

نقاشی برگزیده اعضای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان فارس در جشنواره بین‌المللی نقاشی با موضوع سلامتی، 1399ش

نقاشی، در حقیقت، فرآیندی است که طی آن، نقاش، با استفاده از رنگ یا رنگدانه‌ها، نقشی را ایجاد کرده و اثری هنری خلق می‌کند. نقاش نیز فردی است که این فرآیند توسط او انجام می‌گیرد. نقاشی، نام‌های دیگری همچون نگارگری، صورتگری، رسامی، مصوری، چهره‌گشایی و تصویرکِشی نیز دارد. نقاش‌های حرفه‌ای، اتاق کاری به‌نام کارگاه نقاشی دارند که در آن، بر روی دفتر، کتابچه یا بوم، آن‌چه که در ذهن دارند، رسم می‌کنند. گاهی نیز، نقاشی، محدود به کاغذ و قلم نیست و نقاش، دیوار ساختمان، چوب، شیشه، سفال و سایر اقلام را با طرح‌های مخصوص، رنگ و روغن می‌کند. هنر نقاشی، در تمام ادوار زندگی بشر، مورد توجه بوده و هنرمندان در هر دوره‌ای، آثار پیشینان را کامل‌تر کرده‌اند و همواره وظایفی مانند روایت‌گری، مستندنگاری، داستان‌پردازی و تبلیغ را بر عهده داشته‌اند.

پیشینه نقاشی

نقاشی پیش از تاریخ

نقاشی از هنرهای تجسمی است که قدمت آن بیش از زبان‌ نوشتاری است. نقاشی‌های یافت‌شده در غارها، بیان‌گر نخستین تلاش‌های آدمی برای انتقال مفهوم و منظور خود به دیگران است. نقاشی حیوانات و شکار شدن آن‌ها، به‌عقیده‌ی بسیاری از پژوهشگران امروزی، نوعی بیان نبرد با آن‌ها است. قدیمی‌ترین نقاشی‌های جهان، قدمتی بیش از 32 هزار سال دارند که در فرانسه و اندونزی یافت شده‌اند. قدیمی‌ترین نقاشی‌ها بر دیوار غارها، شکل‌هایی ساده و طرح‌هایی هندسی هستند که حیواناتی ناشناخته را نشان می‌دهند. در سال 2021م، غاری در اندونزی کشف شده است که قدمت نقاشی‌های حک‌شده در آن، به بیش از 45500 سال قبل برمی‌گردد. در ایران نیز، غارهای مختلفی وجود دارند که قدمت تصاویر حک‌شده بر آن‌ها به سال‌های قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. برای مثال، نقاشی‌های به‌جا مانده در غارهای استان لرستان و استان فارس که تصاویری از حیوانات و صحنه‌های شکار آن‌ها است.

نقاشی پس از اختراع عکاسی

اختراع عکاسی، تأثیری عمده بر هنر نقاشی گذاشت. پس از تولید اولین عکس، در سال 1829م، فرآیندهای عکاسی مورد اقبال بیش‌تری قرار گرفت و از هنر نقاشی برای ثبت وقایع تاریخی کمتر استفاده شد.

نقاشی در قرن‌های اخیر

هنر نقاشی در شرق و غرب را در تمام ادوار، می‌توان متأثر از یکدیگر دانست. همان‌گونه که هنر آفریقا، هند، چین]، ژاپن، ایران، اندونزی، و هنر اسلامی بر هنر غرب تأثیر گذاشتند، نقاشی شرقی نیز بر نقاشی غرب اثر چشمگیری داشته است. در اروپا با آغاز دوره رنسانس، نقاشی در میان عموم مردم با اقبال بیشتری روبرو شد و بعدتر ایده «هنر برای هنر» از طرف نقاشانی شناخته‌شده، مطرح شد. در قرن نوزدهم گالری‌های نقاشی برای اولین بار برپا شدند و در قرن بیستم مورد حمایت بیشتری قرار گرفتند. نقاشی تا اوایل قرن 20م، به نقوش مذهبی و کلاسیک متکی بود اما پس از آن به رویکردهای مفهومی و انتزاعی گرایش پیدا کرد.

نقاشی‌های دوره قاجاریه در ایران، ترکیبی از سبک اروپایی و سبک مینیاتوری دوره صفوی است. در همان دوره، نقاشی‌هایی همچون «نقاشی قهوه‌خانه» ظهور کردند که ماهیتی مذهبی داشت و صحنه‌هایی از حماسه‌های شیعیان و مانند آن را به‌تصویر می‌کشید. «کمال‌الملک» از جمله نقاشان مطرح ایرانی، در همین دوره می‌زیست.

عناصر نقاشی

رنگ

رنگ، جوهر نقاشی است، همانند ریتم در ذات موسیقی. استفاده از رنگ‌ها در نقاشی، ریشه در مباحث روان‌شناختی دارد و در فرهنگ‌ها‌ی گوناگون، معانی متفاوتی دارد. برای مثال، رنگ عزا در غرب، سیاه و در بسیاری از جوامع شرقی سفید است. از طرف دیگر، رنگ‌ها مفهومی انتزاعی دارند و کلمه «قرمز» خود شامل طیف وسیعی از رنگ‌ها است. درواقع، در هنر نقاشی، رنگ‌ها را به دو گروه اصلی و مشتق‌شده تقسیم نکرده‌اند.

عناصر غیرسنتی

امروزه، عمل نقاشی به‌وسیله هنرمندان، به‌طور قابل ملاحظه‌ای گسترش پیدا کرده است. نقاشان مدرن، از موادی همچون فلز، پلاستیک، چوب، شن، سیمان، کاه و برگ و جز این‌ها استفاده می‌کنند. برخی از هنرمندان دیگر از نرم‌افزارهایی همچون فتوشاپ برای نقاشی کردن استفاده می‌کنند که «رنگ» را بر روی «بوم» دیجیتالی ثبت می‌کند. در صورت علاقه، آن‌ها می‌توانند این نقاشی‌ها را بر روی بوم سنتی نیز چاپ کنند.

تکنیک‌های نقاشی

هنرمند نقاش، پیام بصری خود را براساس کیفیت‌های حسی، عاطفی، امکانات بیانی، محدودیت‌های موضوعی و توانایی‎های تکنیکی بیان می‎کند. از این رو، نقاشی، تکنیک‌های متفاوتی دارد. مانند: مدادرنگی، سیاه قلم، رنگ روغن، پاستل، گواش، مداد سیاه، اسیدریلیک، آبرنگ، لعاب‌دادن، نقاشی با موم، نقاشی‌دیواری، تکه‌چسبانی (کُلاژ)، نقاشی با دود، نقاشی با شن، نقاشی با کامپیوتر و نقاشی روی چوب.

منابع

• «آشنایی با هنر نقاشی»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ بازدید: 23 مهر 1400ش.
• دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 23 مهر 1400ش.
• دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 23 مهر 1400ش.
• Aubert, Maxime, et al, "Earliest hunting scene in prehistoric art", Nature: 576, 2019.
• Britannica, The Editors of Encyclopaedia, "Art for art's sake", Encyclopedia Britannica, 23 Jan. 2015.
• Cézanne to Picasso: Ambroise Vollard, Patron of the Avant-Garde, Chicago Art Institute, 2008.
• Sullivan, Michael, The meeting of Eastern and Western art, Berkeley: University of California Press, 1989.