انگوزه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>اَنگُوزَه (انغوزه)؛</big>'''گیاهی دارویی در افغانستان. | '''<big>اَنگُوزَه (انغوزه)؛</big>'''گیاهی دارویی در افغانستان. | ||
انگوزه (هنگوزه یا انغوزه) از | انگوزه (هنگوزه یا انغوزه) از مهم‌ترین گیاهان دارویی خودرو است که نقش و اهمیت بی‌بدیلی در اقتصاد مردم در برخی از مناطق افغانستان دارد. | ||
==نام‌گذاری== | ==نام‌گذاری== | ||
در منابع فارسی از گیاه انگوزه با نام‌های متعدد و متنوعی یاد شده است مانند: انگدان، کُما، راف، رافه، اشترغاز، بارزَد، بیرزد، بیوزا، انگژد و باریجه.<ref>اخوت و قهرمان، تطبیق نام‌های کهن گیاهان دارویی با نام‌های علمی، ۱۳۸۳ش، ص147.</ref> | در منابع فارسی از گیاه انگوزه با نام‌های متعدد و متنوعی یاد شده است مانند: انگدان، کُما، راف، رافه، اشترغاز، بارزَد، بیرزد، بیوزا، انگژد و باریجه.<ref>اخوت و قهرمان، تطبیق نام‌های کهن گیاهان دارویی با نام‌های علمی، ۱۳۸۳ش، ص147.</ref> | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
انگوزه گیاهی علفی، چند ساله و دارای ریشۀ ضخیم و گوشتی است. این گیاه دارای برگ‌های بسیار بریده و غباری بوده و ساقه‌ای گوشتی دارد. ارتفاع این گیاه نیز تا حدود 2 متر می‌رسد. گل‌های انگوزه زردرنگ و چتری مانند است که در آخر ساقه پدید می‌آید. ساقۀ انگوزه نیز در چند سال ابتدایی سن خود، در دید نبوده و برگ‌های آن روی زمین گسترده است. میوۀ انگوزه دارای دو تخم به‌رنگ قهوه‌ای تیره و بسیار بدبو است. انگوزه در زمین‌های بایر، خشک و آهکی می‌روید.<ref>.عقیلی علوی شیرازی، مخزن الادویة، ۱۸۴۴م، ص125.</ref> | انگوزه گیاهی علفی، چند ساله و دارای ریشۀ ضخیم و گوشتی است. این گیاه دارای برگ‌های بسیار بریده و غباری بوده و ساقه‌ای گوشتی دارد. ارتفاع این گیاه نیز تا حدود 2 متر می‌رسد. گل‌های انگوزه زردرنگ و چتری مانند است که در آخر ساقه پدید می‌آید. ساقۀ انگوزه نیز در چند سال ابتدایی سن خود، در دید نبوده و برگ‌های آن روی زمین گسترده است. میوۀ انگوزه دارای دو تخم به‌رنگ قهوه‌ای تیره و بسیار بدبو است. انگوزه در زمین‌های بایر، خشک و آهکی می‌روید.<ref>.عقیلی علوی شیرازی، مخزن الادویة، ۱۸۴۴م، ص125.</ref> | ||
==گسترۀ جغرافیایی== | ==گسترۀ جغرافیایی== | ||
انگوزه در بسیاری از مناطق افغانستان، ایران و آسیای‌میانه به دست آمده و به‌صورت عمده به خارج از این کشورها نیز صادر | انگوزه در بسیاری از مناطق افغانستان، ایران و آسیای‌میانه به دست آمده و به‌صورت عمده به خارج از این کشورها نیز صادر می‌شود. این گیاه با جنس‌های متنوع خود، از تیرۀ چتریان به‌شمار می‌آید که بیشتر در مناطق کوهستانی و گاه بیابانی ایران پراکنده است. ۱۵گونۀ انگوزه از جمله کما یا انغوزۀ لرستانی، کمای بینالودی و کمای جندقی، بومی ایران هستند. افزون بر ایران، آسیای صغیر، ارمنستان و افغانستان از دیگر رویش‌گاه‌های این گیاهان به شمار می‌روند.<ref>سلطانی، دایرةالمعارف طب سنتی (گیـاهان دارویی) ج3، ۱۳۸۷ش، ص155.</ref> | ||
این گیاه با جنس‌های متنوع خود، از تیرۀ چتریان به‌شمار می‌آید که بیشتر در مناطق کوهستانی و گاه بیابانی ایران پراکنده است. ۱۵گونۀ انگوزه از جمله کما یا انغوزۀ لرستانی، کمای بینالودی و کمای جندقی، بومی ایران هستند. افزون بر ایران، آسیای صغیر، ارمنستان و افغانستان از دیگر رویش‌گاه‌های این گیاهان به شمار می‌روند.<ref>سلطانی، دایرةالمعارف طب سنتی (گیـاهان دارویی) ج3، ۱۳۸۷ش، ص155.</ref> | |||
==گیاه انگوزه در افغانستان== | ==گیاه انگوزه در افغانستان== | ||
در بسیاری از مناطق افغانستان، به این گیاه و شیرۀ آن انگوزه می‌گویند اما در ولسوالی (شهرستان) بلخاب ولایت (استان) سرپل به گیاه انگوزه «رَو» اطلاق می‌شود. سه نوع رو «پَشمَک‌رَو»، «شَکر¬رَو» و «گَندَه‌رَو» در بلخاب وجود دارد و هر سه نوع این روها، نَر¬رَو هم دارند که یالَه (ساقه) می¬کنند و شیره ندارند. از سه نوع رو ذکر شده، پشمک¬رو شیرۀ بیشتری دارد.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع) ج2، 1401ش، ص395.</ref> | در بسیاری از مناطق افغانستان، به این گیاه و شیرۀ آن انگوزه می‌گویند اما در ولسوالی (شهرستان) بلخاب ولایت (استان) سرپل به گیاه انگوزه «رَو» اطلاق می‌شود. سه نوع رو «پَشمَک‌رَو»، «شَکر¬رَو» و «گَندَه‌رَو» در بلخاب وجود دارد و هر سه نوع این روها، نَر¬رَو هم دارند که یالَه (ساقه) می¬کنند و شیره ندارند. از سه نوع رو ذکر شده، پشمک¬رو شیرۀ بیشتری دارد.<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع) ج2، 1401ش، ص395.</ref> | ||