روضه سخی: تفاوت میان نسخه‌ها

روضه سخی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۷ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۱

۸۳۸ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۷ ژانویهٔ ۲۰۲۴

←‏پیشینه

سید حسین رهیاب

۱٬۲۰۴

ویرایش

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 ==پیشینه==
-بر اساس برخی منابع، ابومسلم بعد از قیام در 129ق و تصرف خراسان، پیامی به امام صادق  فرستاد تا خلافت را به او واگذارد. آن حضرت قبول نکرد، اما از ابومسلم خواست تابوت امام علی را از کوفه به خراسان منتقل کند. به دستو ابومسلم جمعی از عیاران او تابوت امام علی را از کوفه به بلخ بردند و آن را در قریۀ «خواجه خیران» و در محلی مشهور به «تل علی» دفن کردند و لوحی نیز بر آن نهادند.  اولین‌بار ابوسعید هروی در کتاب «رحلة ‌الهرویه» در قرن سوم هجری از مرقد حضرت علی در بلخ یاد کرده است.  بعد از او ابوالحسن هروی متوفی 611ق در کتاب «الاشارات الی معرفة ‌الزیارات» از این مزار نام برده است.  معین‌الدین اسفزاری نیز در حدود 898ق از مرقد علی در بلخ یاد کرده است.  سلطان‌محمد بن درویش بلخی در کتاب «مجمع‌الغرایب» در حدود 934ق به معرفی این مرقد پرداخته است.  بر اساس برخی از منابع اولین مرتبه در 530ق و در دوران حکومت سلطان ابوحارث سنجر بن ملکشاه سلجوقی با شهادت 400 نفر از علما، سادات و مشایخ منطقه نزد احمد قماچ والی بلخ مبنی بر وجود مرقد امام علی در آن ناحیه، محل مورد نظر حفاری و لوحه سنگی منقوش به عبارت «هذا ولی الله علی اسدالله اخ رسول‌الله» از آنجا به‌دست آمد و به دستور سلطان سنجر عمارتی بر آن ساخته شد. این عمارت در حملۀ مغول در 617ق قمری تخریب شد. در دورۀ سلطان‌حسین بایقرا در 859ق منطقه دوباره حفاری و لوحه سنگی به دست آمد که «هذا قبر اسدالله الغالب اخ رسول‌الله علی ولی‌الله». چون خبر به سلطان‌حسین رسید، او عازم بلخ شد در حالی‌که زمزمه می‌کرد:
+بر اساس برخی منابع، ابومسلم بعد از قیام در 129ق و تصرف خراسان، پیامی به امام صادق  فرستاد تا خلافت را به او واگذارد. آن حضرت قبول نکرد، اما از ابومسلم خواست تابوت امام علی را از کوفه به خراسان منتقل کند. به دستو ابومسلم جمعی از عیاران او تابوت امام علی را از کوفه به بلخ بردند و آن را در قریۀ «خواجه خیران» و در محلی مشهور به «تل علی» دفن کردند و لوحی نیز بر آن نهادند.<ref>لاری، تاریخچۀ مزار‌شریف، 1349ش، ص26.</ref>  اولین‌بار ابوسعید هروی در کتاب «رحلة ‌الهرویه» در قرن سوم هجری از مرقد حضرت علی در بلخ یاد کرده است.<ref>حبیبی، «مجمع‌الغرایب و مطالب خواندنی آن»، 1335ش، ص363.</ref>  بعد از او ابوالحسن هروی متوفی 611ق در کتاب «الاشارات الی معرفة ‌الزیارات» از این مزار نام برده است.<ref>هروی، الاشارات الی معرفة‌الزیارات، ۱۴۲۳ق، ص77؛ غرناطی، تحفةالالباب و نخبةالاعجاب، ۱۴۱۳ق. ص162.</ref>  معین‌الدین اسفزاری نیز در حدود 898ق از مرقد علی در بلخ یاد کرده است.<ref>اسفزاری، روضات الجنات في أوصاف مدينة هرات، ج1، 1338ش، ص160.</ref>  سلطان‌محمد بن درویش بلخی در کتاب «مجمع‌الغرایب» در حدود 934ق به معرفی این مرقد پرداخته است.<ref>حبیبی، «روضۀ سخی»، 1340ش، ص42.</ref>  بر اساس برخی از منابع اولین مرتبه در 530ق و در دوران حکومت سلطان ابوحارث سنجر بن ملکشاه سلجوقی با شهادت 400 نفر از علما، سادات و مشایخ منطقه نزد احمد قماچ والی بلخ مبنی بر وجود مرقد امام علی در آن ناحیه، محل مورد نظر حفاری و لوحه سنگی منقوش به عبارت «هذا ولی الله علی اسدالله اخ رسول‌الله» از آنجا به‌دست آمد و به دستور سلطان سنجر عمارتی بر آن ساخته شد. این عمارت در حملۀ مغول در 617ق قمری تخریب شد. در دورۀ سلطان‌حسین بایقرا در 859ق منطقه دوباره حفاری و لوحه سنگی به دست آمد که «هذا قبر اسدالله الغالب اخ رسول‌الله علی ولی‌الله». چون خبر به سلطان‌حسین رسید، او عازم بلخ شد در حالی‌که زمزمه می‌کرد:
 بر درت آمد گدای بینوا سلطان‌حسین
@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 رحم کن بر حال این مشتاق ای شاه کرام
-سلطان‌حسین با حضور در بلخ گنبد و بارگاهی بر آن مرقد بنا کرد. او همچنین جویی از رودخانۀ مشهور بلخ‌آب که بلخ را مشروب می‌سازد  به خواجه‌خیران کشید که به«نهر شاهی» مشهور شد و تولیت بارگاه را به سید تاج‌الدین اندخویی واگذار کرد.
+سلطان‌حسین با حضور در بلخ گنبد و بارگاهی بر آن مرقد بنا کرد. او همچنین جویی از رودخانۀ مشهور بلخ‌آب که بلخ را مشروب می‌سازد<ref>رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ص196.</ref>  به خواجه‌خیران کشید که به«نهر شاهی» مشهور شد و تولیت بارگاه را به سید تاج‌الدین اندخویی واگذار کرد.<ref>خواندمیر، حبیب‌السیر فی اخبار افراد‌البشر، ۱۳۸۰ش، ج4، ص172؛ گوگه‌دی، تاریخچه مزار شاه اولیاء، ۱۳۲۵ش، ص35.</ref>
 ==روایت شیعی==
 بیشتر روایات مذهبی شیعی بیانگر وجود مرقد حضرت علی در نجف  و روایات تاریخی مؤید وجود آن بارگاه در مزارشریف است. با توجه به این منابع روایی، شیعیان افغانستان همانند دیگر شیعیان جهان معتقد به وجود بارگاه آن حضرت در نجف هستند، اما عموم مردم افغانستان با توجه به منابع تاریخی به بودن مرقد امام علی در مزارشریف باور محکمی دارند.