تقویت مثبت: تفاوت میان نسخه‌ها

تقویت مثبت شامل همۀ موارد ستایش‌ها، تمجیدها، تشکرها، جایزه و یا پاداش‌ها در برابر رفتار مطلوب دیگران است. روش تقویت مثبت از سوی افراد مختلف به‌خصوص والدین، مربی، [[روز معلم|معلم]] و یا مدیر یک مجموعه و سازمان بسیار استفاده می‌شود. با این‌حال در صورت استفادۀ نادرست از روش تقویت مثبت، نه‌تنها تأثیر مثبتی نخواهد داشت بلکه ممکن است اثر معکوس بگذارد.

برای اینکه تقویت مثبت اثر مطلوب داشته باشد، لازم است تناسب ميانِ عمل و ميزان تقویت مراعات شود.<ref>محدثی، «تشويق از دیدگاه اسلام و روایات»، خبرگزاری شفقنا.</ref>[[امام علی]] ستايش‌ بيش از شايستگي را موجب تملق و چاپلوسي دانسته است.<ref> فيض‌الاسلام، نهج البلاغه، ۱۳۶۸ش، ج۶، ص۱۲۴۹.</ref>

در آموزه‌های دین میان رفتار شایسته با ناشایست تفاوت گذاشته شده و با روش‌های مختلف، رفتارهای شایسته در جامعه تقویت می‌شود.<ref>محدثی، «تشويق از دیدگاه اسلام و روایات»، خبرگزاری شفقنا.</ref>  روایات اسلامی، پاداش برای کارِ نیکِ نیکوکاران را بر حاکمان لازم دانسته و آن‌را موجب زیاد شدن اشتیاق به کار نیک<ref> مجلسي، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۵، ص۲۳۳. </ref>  و بازداشتن خطاکاران از عمل ناپسند دانسته است.<ref> مجلسي، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۲، ص۴۴. </ref>  همچنین توصیۀ امام علی به منصوبان خود این بود که کارهای نیک مردم را تحسین کنند تا آنها با قوت بیشتری عمل نیک انجام دهند و موجب ترغیب بی‌عملان به کار و تلاش شود.<ref> مجلسي، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۳، ص۶۰۵. </ref>  همچنین در آموزه‌های دینی، رفتاری که موجب تقویت مثبت شده بیان می‌شود. برای مثال در قرآن کریم پس از مدح رسول خدا دلیل آن را خلق عظیم ذکر کرده<ref>سوره قلم، آیه ۴.</ref>  و یا ضمن تحسین حضرت ایوب، علت آن را أَوّاب بودن وی برشمرده است.<ref>سوره ص، آیه ۴۴.</ref>  

تحسين موجب زنده‌شدن شخصیت و دل‌گرم شدن برای ادامۀ کارهای نیک است. در روایتی نقل شده که هر وقت [[امام سجاد]] کودکان را در حال علم‌آموزی می‌دیدند، تحسین کرده و آفرین می‌گفتند.<ref>هاشملو، «شيوه‏هاي تشويق در اسلام»، وبلاگ روان‌شناسی هاشملو.</ref>

اعلام رضايت از شیوه‌های تقویت مثبت رفتار بوده که ضرورت دارد [[پدر]] و مادر، آموزگار و مربي، نسبت به كودك و نوجوان و یا حتی مدیر نسبت به كارمندان یک سازمان، در صورت مشاهدۀ رفتار شایسته، اعلام رضایت کنند.<ref>هاشملو، «شيوه‏هاي تشويق در اسلام»، وبلاگ روان‌شناسی هاشملو.</ref>  خداوند در قرآن کریم در بعضی موارد رفتارهای شایسته را با اعلام رضایت تأیید و تقویت کرده است.<ref>سوره فتح، آیه ۱۸.</ref>

از شيوه‏‌هاي تقویت مثبت رفتار نیک دیگران که در آموزه‌های دینی بیان شده، دعا كردن است كه موجب آرامش روان فرد بوده و او را به ادامه‌دادن رفتار شايسته مصمم مي‌کند.<ref>هاشملو، «شيوه‏هاي تشويق در اسلام»، وبلاگ روان‌شناسی هاشملو.</ref>  برای مثال سفارش قرآن كريم به پيامبر اكرم این است که پس از دریافت [[صدقه]] از مردم، براي آنها [[دعا]] كند.<ref>سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref>

پاداش‌‏ها بسیار گوناگون بوده و می‌تواند مادي يا غيرمادي باشد.<ref>هاشملو، «شيوه‏هاي تشويق در اسلام»، وبلاگ روان‌شناسی هاشملو.</ref>  قرآن کریم پاداش هر کار نیک دیگران را احسان در حق او بیان کرده است.<ref> سوره الرحمن، آيه ۶۰.</ref>

یکی از شیوه‌های تقویت مثبت، اظهار محبت در برابر رفتار نیک دیگران است. در قرآن كريم از اين شيوه براي تربيت و تثبیت رفتار شایسته بسیار استفاده شده و به نیکوکاران،<ref>سوره بقره، آیه ۱۹۵.</ref>  متقیان،<ref>سوره آل عمران، آیه ۷۶.</ref>  عدالت‌ورزان،<ref>سوره مائده، آیه ۴۲.</ref>  بردباران،<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۴۶.</ref>  توبه‌کنندگان و پاکیزگان<ref>سوره بقره، آیه ۲۲۲.</ref>  اظهار محبت شده است.

[[رده: بهداشت و تندرستی]]