پل طبیعت

پل طبیعت؛ بزرگ‌ترین پل غیر خودرویی ایران و محلی برای گذراندن اوقات فراغت در مرکز شهر تهران.

تاریخچه

در گذشته، نقش کاربردی پل در زندگی مردم، آسان‌سازی رفت‌وآمد بود؛ اما امروزه پل، نقش به‌سزایی در زیباسازی مکان‌ها و استفاده از فضا نیز دارد. پل طبیعت نیز از جمله جاذبه‌های گردشگری شهر تهران است که صرفاً به جهت عبور و مرور ساخته نشده است. کار مطالعاتی این پل از سال 1388ش در زمان شهرداری آقای قالیباف آغاز گردید و در مهر 1393ش افتتاح شد.

معماری

پل طبیعت با ترکیبی است از معماری سنتی و مدرن که با هدف گردشگری و ماندگاری حضور افراد در محیط برای لذت بردن از طبیعت، طراحی شد. از جمله ایده‌های اصلی در طراحی پل طبیعت برای تأمین این هدف، ایجاد مسیر غیر خطی و ترکیبی از چند منحنی است تا افراد برای رسیدن به انتهای مسیر عجله نکنند. همچنین تمام سازه و ستون‌های این پل با اقتباس از طبیعت، شبیه سه تنه بزرگ درخت و شاخه‌های درهم تنیده طراحی شده است. در پیکره آن نیز از سی‌و‌سه‌پل اصفهان الهام گرفته شده که 33 قوس آن، محلی برای دیدارهای عمومی و چایخانه‌های سنتی بوده است. در همین راستا پروفسور دِ چِزاریس، این پل را پروژه‌ای هوشمند و ابداعی بی‌نظیر لقب داده که با الهام از سنت ایرانی توانسته وجهۀ فنی و فضای عمومی را با سازۀ ساخته بشر و مهندسی طبیعت، در کنار هم بنشاند.

طراح

لیلا عراقیان این پل را با کمک دو نفر از همکارانش طراحی کرد. او فارغ التحصیل رشتۀ معماری از دانشگاه شهید بهشتی است. علاقۀ بسیار زیاد او به نقاشی و ریاضی او را به این رشته سوق داد. زمانی که طرح او در مسابقۀ طراحی پل طبیعت، برگزیده شد، 25 ساله بود. همچنین او در چند دانشگاه ایرانی و دانشگاه آمریکایی دوبی و دانشگاه آنهالت آلمان، سخنرانی‌هایی در زمینۀ تاریخچۀ سازه‌های پارچه‌ای در ایران انجام داده است.

جوایز و افتخارات پل طبیعت

طراحی و معماری این پل باعث شده از زمان افتتاح آن تا کنون جوایز مختلف جهانی را از آن خود کند به عنوان مثال:

• کسب عنوان بهترین سازه فولادی کشور ایران در سال 1392
• کسب عنوان بهترین پل شهری در سال 1393ش
• دریافت جابزه خشت طلایی در سال 1393ش
• دریافت جایزه Architizer A+ Award کشور نیویورک در سال 1394ش
• دریافت جایزه MEDIAA کشور دبی در سال 1394ش
• درنهایت مهم ترین آنها دریافت جایزه معماری آقاخان در سال 2016م.

جایزۀ معماری آقاخان جایزه‌ای است که هر سه سال یک بار توسط بنیاد آقاخان به افرادی که طرحی نوین در راستای توسعه شیوه‌های بومی و اسلامی ارائه می‌دهند داده می‌شود.این جایزه در سال 1977م از سوی کریم آقاخان پایه گذاری شده است. همچنین خانم عراقیان به دلیل وجود تحریمات علیه ایران اجارۀ شرکت در مسابقات بریتانیا را نداشت.

موقعیت جغرافیایی

پل طبیعت در محل تلاقی چند بزرگراه و دقیقاً بر فراز بزرگراه مدرس؛ حد فاصل دو بوستان بزرگ طالقانی در شرق و آب و آتش در غرب بنا شده است. با قرار گرفتن بر روی پل مناظر بسیاری از شهر تهران قابل مشاهده است که از جمله آن‌ها بوستان طالقانی، برج‌های آتش در بوستان حضرت ابراهیم، فانوس دریایی بوستان بنادر، گنبد مینا و دامنه جنوبی البرز است. هرچند این پل در بین چندین بزرگراه پر ‌‌ازدحام شهر تهران قرار دارد اما به دلیل پوشش گیاهی متنوع و ارتفاع چند متری از سطح زمین حسی خوبی را به گردشگران، القا می‌کند.

ویژگی‌های پل طبیعت

این پل با 270 متر طول و وزن تقریبی دو هزار تن، سازه‌ای است که در کنار برج آزادی و برج میلاد، از مهم‌ترین نمادهای شهر تهران محسوب می‌شود. علاوه بر این، بزرگ‌ترین پل غیر خودرویی ایران و یکی از بزرگترین پل‌های خاورمیانه به حساب می‌آید. این پل در نگاه اولیه، پلی یک سطحی به‌نظر می‌آید که فقط نقش اتصال بین دو بوستان را ایفا می‌کند، اما در واقع در سه سطح بنا شده است که هر سطح کارایی خاص خود را دارد و دسترسی به هر سطح از طریق پله‌های متنوع امکان‌پذیر است.

سطح ابتدایی پل، هم‌تراز با بوستان آب و آتش و کمی بالاتر از سطح بوستان طالقانی است و بیشتر به ایستگاهی برای تغذیه شباهت دارد. این سطح از پل طبیعت، با کافه‌ها و رستوران‌های گوناگون، در ارتفاع 40 متری از سطح زمین واقع شده است. سطح دوم که هم سطح با هر دو بوستان است، بیشتر به‌منظور پیاده‌روی و دوچرخه سواری قابل استفاده است. و با احتساب طول پارکها می‌توان از آن به عنوان مسیری طولانی و بدون تکرار برای پیاده‌روی استفاده‌کرد. سطح سوم و بالاترین سطح، که در طرح اولیه نبوده و بعداً به آن اضافه شده، دارای جایگاه‌های متعددی برای آسودن و نشستن است.

سازگاری با طبیعت

نام طبیعت از آن رو برای این پل برگزیده شده که سازگاری کاملی با طبیعت دارد. در طراحی ارگانیک این پل، حتی کفپوش‌های آن نیز همگی قابل بازیافت هستند. کاهش آسیب به طبیعت، در ساخت این پل کاملا مورد توجه بوده و شاخ و برگ‌های درختانی که در پایین پل کاشته شده‌اند می‌توانند به‌راحتی از سازه پل عبور کنند و به رشد خود ادامه دهند. همچنین حدود 730 متر مربع فضا بر روی پل به پوشش گیاهی اختصاص داده شده است.

منابع

• «ایران بانو: لیلا عراقیان- طراح پل طبیعت»، خبرگزاری تصویری ایران پرس، تاریخ درج مطلب: 10 بهمن 1399ش.
• بابایی، نسیم، «پل طبیعت تهران»، در سایت لوکس ویلا، تاریخ درج مطلب: 20 آبان 1400ش.
• «پل طبیعت افتخاری ملی در دل شلوغی تهران»، در سایت معمارانه ، تاریخ درج مطلب: 4 خرداد 1398ش.
• «پل طبیعت تهران، ساختاری زیبا هنر بانوی معمار ایرانی»، در سایت سیری در ایران، تاریخ درج مطلب: 13 اردیبهشت 1400ش.
• «پل طبیعت تهران-شاهکار بی¬نظیر ایران مدرن»، در سایت ایران هتل آنلاین، تاریخ درج مطلب: 21 آذر 1400ش.
• «پل طبیعت»، در سایت ایران دکس، تاریخ بازدید: 2 خرداد 1401ش.
• «جایزه معماری آقاخان»، سایت استوار سازان ایران»، تاریخ بازدید: 4 تیر 1401ش.
• شیردل، شهاب، «پل طبیعت تهران»، در مجله گردشگری هم¬اقلیم، تاریخ درج مطلب: 2 اردیبهشت 1401ش.
• «پل طبیعتـ»، سایت پل طبیعت، تاریخ بازدید: 4 خرداد 1401ش.
• «پل طبیعت»، در سایت معماری معاصر ایران، تاریخ درج مطلب: 1 بهمن 1399ش.
• «طراحی پل طبیعت»، در سایت آرچ پروجکت، تاریخ درج مطلب: 24 تیر 1397ش.