ایران ایران رگبار مسلسل‌ها

ایران ایران ایران رگبار مسلسل‌ها؛ سرود حماسی و مذهبی و نماد گفتمان انقلاب اسلامی ایران.

ایران ایران رگبار مسلسل‌ها، از سرودهای حماسی و مذهبی روزهای پیروزی انقلاب اسلامی ایران است که با مضمون‌پردازی انقلابی و نمادسازی‌های دینی، هویت و گفتمان اصلی انقلاب اسلامی ایران را روایت می‌کند. این آهنگ انقلابی به‌عنوان اولین سرود از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد و بعد از آن نیز از سرودهای پرتکراری است که در دهۀ پیروزی انقلاب اسلامی (دهۀ فجر) از رادیو و تلویزیون هرساله پخش می‌شود. کارشناسان دلیل جذابیت و ماندگاری این سرود را، مردمی بودن خاستگاه و نشانه‌گذاری عناصر اصلی سبک زندگی اسلامی و ایرانی در آن می‌دانند.

نام‌گذاری

این سرود در زبان رسانه‌ها به‌نام‌های «ایران ایران» و «ایران ایران رگبار مسلسل‌ها»، خوانده می‌شود. این اثر به‌دلیل تکرار ترجیع‌بند «الله» در آن، به سرود «الله»، «الله‌الله» و «الله‌‌اکبر» نیز مشهور شده است، اما نام ایران ایران رگبار مسلسل‌ها، از همه مشهورتر است.

معرفی

سرود «ایران ایران، رگبار مسلسل‌ها» از سرودهای روزهای اول پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۱۳۵۷ش است. «افشین سرفراز» شعر این اثر را سروده و «فریدون خشنود» آهنگ آن را ساخته و «رضا رویگری»، هنرمند و بازیگر سینما و تلویزیون ایران، آن را خوانده است. این آهنگ به‌صورت مخفیانه در «استودیو صبا» در تهران ضبط شده و به‌عنوان اولین سرود از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده است. این سرود پس از در اختیار گرفتن مرکز صدا و سیما توسط نیروهای انقلابی، از رادیو ملی نیز پخش شد.

اهمیت و جایگاه

1. سرود ایران ایران، از شناسنامه‌های اصلی موسیقی انقلاب اسلامی محسوب می‌شود که شکل متفاوتی از حماسه و موسیقی را به مخاطب منتقل می‌کند و از این نظر اهمیت و جایگاه ویژه در معرفی رابطۀ هنر و انقلاب اسلامی ایران دارد. به‌همین دلیل، برخی آن را از نظر هنر موسیقی، گل سرسبد آهنگ‌های انقلابی در روزهای پیروزی انقلاب اسلامی در 1357ش دانسته‌اند.
2. این سرود بعد از حدود نیم قرن، تداعی‌کنندۀ خاطرات پرشور دوران انقلاب اسلامی در ذهن مخاطبان است و مردم آن را یکی از نماد‌های پیروزی انقلاب اسلامی می‌دانند.
3. ایران ایران، از سرود‌هایی است که جامعه را به اتحاد و همدلی و دفاع از هویت دینی، تاریخی و سیاسی و دستیابی به یک هدف مشترک، تشویق می‌کند.

زمینه‌ها

با اوج گرفتن انقلاب اسلامی، رژیم شاه در ماه‌های آخر 1357ش حکومت نظامی اعلام کرد و مردم پس از تاریکی هوا حق رفت‌وآمد نداشتند و باید در خانه می‌ماندند، اما «امام خمینی» دستور داد مردم حکومت نظامی را بشکنند. در چنین شرایطی، یکی از راه‌های مبارزۀ مردم، رفتن به روی پشت بام‌ها در شب و سر دادن بانک «الله‌‌اکبر» بود که هارمونی حماسی آن مردم را به مقاومت تشویق و به پیروزی امیدوار می‌کرد. به گفتۀ فریدون خشنود، خالق این اثر، شعر و آهنگ ایران ایران، با الهام مستقیم از شور انقلابی و طنین الله‌‌اکبرِ شبانۀ مردم در آن روزگار، شکل گرفت و تولید شد.

متن سرود

سرود از دو قسمت شعر و ترجمۀ آیۀ 30 سورۀ فصلت تشکیل شده است:

الله الله، الله الله		لا اله الا الله، لا اله الا الله
ایران ایران ایران رگبار مسلسل‌ها		ایران ایران ایران مشت شده بر ایوان
ایران ایران ایران رگبار مسلسل‌ها		مشت شده بر ایوان
الله الله، الله الله		لا اله الا الله، لا اله الا الله
ایران ایران ایران خون و مرگ و عصیان		بنگر که همه فریاد بنگر که همه طوفان
بنگر که همه، طوفان، بنگر که همه طوفان
الله الله، الله الله		لا اله الا الله، لا اله الا الله
از اشک یتیمانت از خون شهیدانت		فردا که بهار آید صد لاله به بار آید، صد لاله به بار آید
الله الله، الله الله		لا اله الا الله، لا اله الا الله
فردا که بهار آید آزاد و رها هستیم		ایران ایران ایران
فردا که بهار آید آزاد و رها هستیم		نه ظلم و نه زنجیری در اوج خدا هستیم
در اوج خدا هستیم		ایران ایران ایران
نه ظلم و نه زنجیری در اوج خدا هستیم
الله الله، الله الله		لا اله الا الله، لا اله الا الله

==ترجمۀ آیۀ قرآن==

آنان که گفتند الله
و بر این ایمان پایدار ماندند
حاضر نشدند بندۀ غیر خدا شوند
و حکومت غیر خدا پذیرند
فرشتگان رحمت بر آنها نازل شوند
و مژده دهند که دیگر هیچ ترسی و حزن و اندوهی
از گذشته خویش نداریم
و شما را به همان بهشتی که انبیاء وعده دادند
بشارت باد.

هویت موسیقیایی

برای ساخت سرود الله ‌اکبر از فضای مقامی و چندین دستگاه موسیقی اصیل ایرانی استفاده شده است. برای مثال، پیشدرآمد این اثر در فضای «دشتی» (آوازی در دستگاه شور) بوده و مصرع «از اشک یتیمانت از خون شهیدانت» از نظر موسیقی «گیلکی» است. قسمت الله الله آهنگ نیز در پردۀ ترکی بوده که در دستگاه ماهور اجرا شده که آن نیز به دشتی بازمی‌گردد. در میانۀ اثر نیز از پردۀ شور استفاده شده است. بنابراین، هویت این سرود، بر خلاف ادعای بعضی‌ها، پاپ نیست؛ بلکه ایرانی اصیل است.

درون‌مایۀ اصلی

از درون‌مایه‌های اصلی و محوری در این اثر، مفهوم‌پردازی و نمادگذاری کلمۀ «الله» است که به‌صورت مفرد یا مرکب در سرود به‌کار رفته است. این واژه از شعارهای اثرگذار و مهم در مراحل انقلاب اسلامی ایران بوده و در دوره‌های مختلف آن نقش تعیین‌کننده داشته است؛ در دوران مبارزه با رژیم پهلوی، الله‌اکبر علاوه‌بر اینکه خط مشی نیروهای انقلابی را ترسیم می‌کرد، مانور قدرت علیه رژیم و نماد اتحاد و همدلی مردم بود. بعد از پیروزی انقلاب، این کلمه به نشان (آرم) رسمی جمهوری اسلامی ایران تبدیل شد و در وسط پرچم ایران نقش بست که نمادهای موجود در آن گفتمان اصلی انقلاب اسلامی را بازتاب می‌دهد. برای مثال، ستون میانی نشان الله، سمبل اقتدار و قدرت، هلال دو طرف ستون، نشان‌دهندۀ اصول پنج‌گانۀ مذهب و ترکیب متقارن آنها بیانگر تعادل، میزان و عدالت به‌عنوان مهم‌ترین هدف ارسال رسل و قوام هستی و یکی از صفات خداوند است. همچنین این کلمه به تنهایی جملۀ «لا اله الا اللَّه» را که پیامبر اسلام دعوت خود را با آن آغاز کرد، نیز تشکیل می‌دهد. خشم انقلابی در این سرود به طوفان بنیان‌کن تشبیه شده که فردای بهتر، روشن‌تر و رهایی از بند استبداد و ستم را نوید می‌دهد و مفاهیم وطن، میهن‌دوستی و خون شهید، از مضامین دیگر این اثر است.

اثرگذاری‌ها

1. این سرود بعد از تولید، در دانشگاه‌ها، مسجدها و در میان مردم توزیع شد و به‌زودی از بلندگوهای مسجدها و همچنین در راه‌پیمایی‌ها پخش شده و عمومیت پیدا کرد و با ایجاد شور و حماسۀ انقلابی، در سرعت بخشیدن پیروزی انقلاب اسلامی اثر گذاشت.
2. بعد از مدتی فراتر از تهران رفت و در دیگر شهر‌های ایران نیز مورد توجه قرار گرفت؛
3. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، این سرود به تلویزون راه پیدا کرد، به اثری حماسه‌آفرین بدل شد و با پخش مکرر، شور و نشاط انقلابی را به مردم انتقال می‌داد؛
4. پیروزی انقلاب و جمهوری اسلامی ایران با آهنگ «الله الله» افتتاح شد.

دلایل ماندگاری

1. منبع الهام این موسیقی، خود مردم و فریادهای الله‌‌اکبر آنها بود و به‌همین دلیل در دل مردم جا باز کرد و ماندگار شد؛
2. اخلاص، فداکاری و تلاش صادقانۀ عوامل سازنده از دیگر دلایل ماندگاری این اثر است؛ زیرا در آموزه‌های دینی آمده است که کار مخلصانه، پر خیر و برکت و ماندگار است؛
3. این اثر ریشۀ اصیل ایرانی دارد و همین موضوع یکی از دلایل ماندگاری آن است.
4. مضمون‌های مذهبی و میهنی آن با روحیۀ مردم انقلابی و مهین‌دوست ایران سازگار و هماهنگ است.

منابع

• «خاطره‌بازی با سرود الله الله؛ روایت گیلکی در دستگاه دشتی از انقلاب»، وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم، تاریخ بازدید: 19 خرداد 1402ش.
• «خود مردم این سرود را ساختند»، همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۸۵ش.
• «ده روز ده سرود؛ ایران ایران (رگبار مسلسل‌ها)»، وب‌سایت سرزمین هنر، تاریخ درج مطلب: 27 اسفند 1396ش.
• «رضا رویگری سرود ایران ایران را بازخوانی کرد»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۱۴ بهمن ۱۴۰۱ش.
• «روایت رویگری از خواندن ایران ایران سرودی که همچنان شورانگیز است»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 21 بهمن 1401ش.
• «سرگذشت ماندگارترین سرودهای انقلاب»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 23 بهمن 1399ش.
• «سرود انقلابی ایران ایران؛ رگبار مسلسل‌ها»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: تاریخ انتشار: ۱۴ بهمن ۱۳۹۹ش.
• «طرح پرچم ایران؛ بازتاب گفتمان انقلابی و اسلامی»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۵ تیر ۱۳۹۹ش.
• «مرور سرودهای انقلاب؛ ایران ایران اولین سرود پخش شده از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران!»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 24 بهمن 1401ش.
• مهدوی کنی، محمدرضا، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، قم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۷۵ش.
• «نگاهی به سرودهای ماندگار انقلاب اسلامی»، پایگاه خبری و تحلیلی انصاف نیوز، تاریخ درج مطلب: 22 بهمن 1395ش.
• «وحشتی که بانگ الله‌اکبر در دل رژیم پهلوی انداخت»، وب‌سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: 20 خرداد 1402ش.