آذر اندامی
آذر اندامی؛ پزشک، باکتری‌شناس و سازندۀ واکسن وبا.
آذر اندامی شانزدهم آذر ماه سال ۱۳۰۵ش، در محلۀ ساغریسازان رشت متولد شد.[۱]او فرزند چهارم و تنها دختر خانواده بود.[۲]
تحصیلات
آذر تحصیلات ابتدایی خود را با یک سال جهش تحصیلی، در دبستان بانوان رشت به پایان رساند و از آن‌جا که بیشترین بار مسئولیت خانواده بر دوش مادرش بود، آذر با شروع به تدریس خصوصی در خانۀ توانگران رشت [۳]و دوزندگی و سوزن‌دوزی به مادرش نیز کمک می‌کرد و در کنار آن به تحصیل ادامه می‌داد.[۴] او برای تحصیلات عمومی، راهی دانشسرای مقدماتی رشت شد. در ۱۳۲۵ش در وزارت فرهنگ استخدام شد و حرفۀ معلمی را برگزید. او هم‌زمان با تدریس، دیپلم طبیعی را با امتحان متفرقه گرفت و سپس در رشتۀ پزشکی دانشگاه تهران قبول شد.[۵] در سال ۱۳۳۷ش، موفق به دریافت مدرک دکترای پزشکی شد و تخصص زنان را برای ادامۀ تحصیل برگزید و در همان سال بود که وارد سازمان حمایت از مادران شد. با پایان دورۀ تخصص، به استخدام وزارت بهداشت درآمد و در انستیتو پاستور شروع به فعالیت کرد. وی توانست با بورس تحصیلی، برای ادامۀ تحصیلات خود به پاریس برود و در سال 1۳۴۶ش با مدرک میکروب‌شناسی به وطن بازگشت. آذر در سال ۱۳۵۳ش پس از گذراندن دورۀ تخصصی آزمایشگاه بالینی در دانشگاه تهران، دانشنامۀ تخصصی علوم بالینی را اخذ کرد.[۶] او در سال ۱۳۵۱ش با توجه به شایستگی علمی و اداری، به پیشنهاد رئیس وقت انستیتو پاستور، به سمت «رئیس بخش واكسن‌سازی و تهیه واكسن‌های میكروبی» منصوب شد و تا زمان بازنشستگی در این جایگاه باقی ماند.[۷] او پس از بازنشستگی نیز به تلاش و پشتکار خود ادامه داد و پس از مدتی در مطب همسرش، در جنوب شهر به مداوای بیماران زنان و زایمان مشغول شد.[۸]
زندگی خانوادگی
اندامی در سال 1339ش با دکتر منصور خلعتبری ازدواج کرد که حاصل این ازدواج، سه فرزند به نام‌های آذرمیدخت، میترا و آرش است. دخترش «آذرمیدخت» فارغ‌التحصیل دکترای ژئوفیزیک است، «میترا» دختر دیگرش پرستار و متخصص اتاق عمل و پسرش «آرش» نیز تحصیل‌کردۀ رشتۀ مهندسی معماری است.[۹] در زندگی خانوادگی، او را همسری شایسته و مادری فداکار دانسته‌اند.[۱۰]
ساخت واکسن وبای التور
در سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۵ش بیماری شبه‌وبای التور در ایران و بسیاری دیگر از کشورها شیوع پیدا کرد. التور یک بیماری حاد اسهالی محسوب می‌شد که عامل آن میکروب وبا بود. علایم این بیماری از سمی نشأت می‌گرفت که توسط میکروب در رودۀ باریک افراد آلوده، ترشح می‌شد؛ این میکروب از طریق مدفوع انسان در محیط پخش شده و آب و غذا را آلوده می‌کرد.[۱۱] در آن شرایط هولناک که بسیاری از افراد جان خود را از دست می‌دادند، تنها راه پیشگیری از این بیماری تزریق واکسن وبا بود. در این زمان بود که مرکز تهیۀ واکسن انستیتو پاستور، تمام امکانات خود را در اختیار آزمایشگاه میکروب‌شناسی قرار داد و کارکنان مرکز، به ریاست اندامی شروع به کار کردند و سرانجام، توانستند واکسن وبای التور را بسازند. این واکسن به کشورهای همسایه نیز فرستاده شد.[۱۲]
ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری
آذر را فردی زحمتکش و بااراده معرفی می‌کنند، یکی از همکاران اندامی بیان می‌کند که او هرچه بیشتر می‌دانست، بیشتر متوجه می‌شد که چیزهای زیادی نمی‌داند و این امر در تلاش همیشگی، پویایی و حرکت زندگی‌اش هویدا بود. همچنین او بیشتر شب‌ها و روزهای تعطیل را در بیمارستان می‌ماند و حتی نگهبانی پزشکان دیگر را نیز بر عهده می‌گرفت تا تجربۀ بیشتری به‌دست بیاورد.[۱۳]
درگذشت
اندامی در سال‌های پایانی زندگی خود، در مطبی کنار همسر خود، در جنوب شهر تهران به طبابت می‌پرداخت. یک روز هنگام معاینه یکی از بیماران، تعادل خود را از دست داد و به زمین افتاد، آزمایش‌ها تومور مغزی را گزارش دادند. سرانجام این پژوهشگر در ۲8 مردادماه ۱۳۶۳ش، به‌دلیل آمبولی ریه ناشی از تومور مغزی درگذشت.[۱۴]آرامگاه وی در قطعۀ ۱۸، ردیف ۳۶، شماره ۶ در بهشت‌زهرای تهران است.[۱۵]
یادبود
با تلاش‌های دختر بزرگ دکتر اندامی؛ آذرمیدخت و به پیشنهاد آژانس فضایی اروپا، حفره‌ای به قطر 30 كیلومتر و طول جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۵ دقیقه و عرض جغرافیایی ۱۷ درجه و ۴۵ دقیقه از سیارۀ ونوس كه دارای قله‌ای مركزی است، به نام «آذر اندامی» نام‌گذاری شد و در تاریخ ۲۵ اوت ۱۹۹۲م نام دكتر آذر اندامی در ونوس جاودانه شد.[۱۶]
پانویس
- ↑ «دکتر آذر اندامی؛ نامی که در ونوس جاودانه شد»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج مطلب: 28 مرداد 1398ش.
- ↑ «آذر اندامی»، سایت صدا و سیمای مرکز گیلان، تاریخ بازدید: 18 تیر1401ش.
- ↑ «آشنایی با بانو آذر اندامی»، ایران‌دخت، تاریخ درج مطلب: 15 آذر 1399ش.
- ↑ «درخشش نام آذر اندامی تنها بانوی ایرانی بر سیارۀ زهره»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 7 مهر 1395ش.
- ↑ «آذر اندامی؛ پزشک و باکتری‌شناسی برجسته»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 29 مرداد 1399ش.https://www.irna.ir/news/83914115/
- ↑ «درخشش نام آذر اندامی تنها بانوی ایرانی بر سیاره زهره»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 7 مهر 1395ش.
- ↑ «دکتر آذر اندامی؛ نامی که در ونوس جاودانه شد»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج مطلب: 28 مرداد 1398ش.
- ↑ «آشنایی با بانو آذر اندامی»، ایران‌دخت، تاریخ درج مطلب: 15 آذر 1399ش.
- ↑ «آذر اندامی»، سایت صدا و سیمای مرکز گیلان، تاریخ بازدید: 18 تیر1401ش.
- ↑ «نامی جاوید در سیاره‌ی زهره دکتر آذر اندامی»، وب‌سایت دانشگاه محقق اردبیلی، تاریخ بازدید: 26 تیر 1401ش.
- ↑ «زندگی‌نامۀ آذر اندامی؛ پزشک و باکتری‌شناس نامدار ایرانی»، عصر اسلام، تاریخ درج مطلب: 12 بهمن 1399ش.
- ↑ «آذر اندامی؛ پزشک و باکتری‌شناسی برجسته»، خبرگزاری خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 29 مرداد 1399ش.
- ↑ «آذر اندامی؛ پزشک و باکتری‌شناسی برجسته»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 29 مرداد 1399ش.
- ↑ «درخشش نام آذر اندامی تنها بانوی ایرانی بر سیاره زهره»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 7 مهر 1395ش.
- ↑ «آذر اندامی؛ پزشک و باکتری‌شناسی برجسته»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 29 مرداد 1399ش.
- ↑ «دکتر آذر اندامی؛ نامی که در ونوس جاوادنه شد»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج مطلب: 28 مرداد 1398ش.
منابع
- «آذر اندامی؛ پزشک و باکتری‌شناسی برجسته»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 29 مرداد 1399ش.
- «آذر اندامی»، سایت صداوسیمای مرکز گیلان، تاریخ بازدید: 18 تیر 1401ش.
- «آشنایی با بانو آذر اندامی»، وب‌سایت ایران دخت، تاریخ درج مطلب: 15 آذر 1399ش.
- «درخشش نام آذر اندامی تنها بانوی ایرانی بر سیاره زهره»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 7 مهر 1395ش.
- «درخشش نام آذر اندامی تنها بانوی ایرانی بر سیارۀ زهره»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 7 مهر 1395ش.
- «دکتر آذر اندامی؛ نامی که در ونوس جاودانه شد»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج مطلب: 28 مرداد 1398ش.
- «زندگی‌نامۀ آذر اندامی؛ پزشک و باکتری‌شناس نامدار ایرانی»، عصر اسلام، تاریخ درج مطلب: 12 بهمن 1399ش.
- «نامی جاوید در سیاره‌ی زهره دکتر آذر اندامی»، وب‌سایت دانشگاه محقق اردبیلی، تاریخ بازدید: 26 تیر 1401ش.