نامزدی

نامزدی؛ آیین نامزد شدن دختر و پسر برای ازدواج.

نامزدی، به مرحلۀ قبل از ازدواج رسمی گفته می‌شود. نامزدی دختر و پسر، در میان خانواده‌ها یک امر رایج و پذیرفته‌شده است. دوران نامزدی نقش مهمی در شناخت بهتر دختر و پسر از یکدیگر و استحکام زندگی مشترک نامزدها در آینده دارد.

مفهوم‌شناسی

نامزد شدن به‌معنی قرار گذشتن دختر و پسر برای ازدواج است. «نامزدی» جشن و آیینی است که برای اعلام نامزد شدن مرد و زن قبل از عقد برپا می‌شود. برپایی آیین نامزدی به‌منزلۀ قراردادی است که به‌موجب آن، طرفین توافق می‌کنند در آینده باهم ازدواج کنند. این توافق با یک جشن کوچک، حلقه در دست‌کردن، مراسم بله‌برون و سنت‌های دیگر همراه است. برخی خرده‌فرهنگ‌ها، فاصلۀ عقد و عروسی را دوران نامزدی می‌دانند؛ برخی دیگر زمان بعد از عقد، تا هنگامی که به ‌خانۀ مشترک بروند را دوران نامزدی می‌گویند؛ عدهای نیز زمان قبل از عقد را دوران نامزدی می‌نامند.

پیشنیه

پیشینۀ نامزدی در بسیاری از جوامع به دوران باستان برمی‌گردد. از قرن پنجم میلادی خانواده‌ها از طریق حلقۀ نامزدی در دست دختر جوان، ازدواج دختر و پسر را به دوستان، آشنایان و اقوام اعلام می‌کردند تا مردم متوجه ازدواج آنها ‌بشوند و آنها را به‌عنوان زن و شوهر بدانند.

فلسفۀ نامزدی

به ‌باور کارشناسان خانواده، زندگی مشترک، نیاز به شناخت، برنامه‌ریزی و آمادگی روحی- روانی دارد که این نیاز در دوران نامزدی برای نامزدها فراهم می‌شود تا با دقت و وقت کافی نسبت به اخلاق، رفتار، افکار، بینش‌ها و نگرش‌‌های هم‌دیگر شناخت پیداکنند و نسبت به زندگی آیندۀ خود تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی مناسب داشته باشند. کاهش اضطراب و اعلام رسمی ازدواج با فرد مشخص، به دوستان، اقوام و آشنایان از دیگر مواردی است که به‌عنوان فلسفۀ نامزدی، مورد توجه بوده است.

نامزدی از نگاه اسلام

بر اساس آموزه‌های اسلام، ایجاد هرگونه پیوند میان دختر و پسر نامحرم، فقط از طریق عقد نكاح دایم یا موقت، جایز است. از این منظر، آن‌چه در بعضي مناطق، معمول است که با توافق خانواده‌ها، دختر و پسر، نامزد شده و حلقه یا نشانۀ نامزدی به دختر داده می‌شود، تا زمانی که عقد ازدواج خوانده نشود موجب محرمیت دختر و پسر نمی‌شود.

آداب و رسوم نامزدی

افغانستان

در افغانستان، دوران نامزدی دختر و پسر، از زمان خواستگاری یا اصطلاحاً «شیرینی‌خوری» و «خویشی‌گری»، آغار می‌‌شود. آداب و رسوم نامزدی در اقوام افغانستان، متفاوت است. در بیشتر مناطق غیر شهری، داماد کمتر به دیدن نامزد خود می‌رود و فقط در برخی مناسبت‌ها همچون عید فطر، عید قربان و عید نوروز، برای بردن هدیه به خانۀ نامزد می‌رود و او را ملاقات می‌کند. در اقوام ازبک و ترکمن‌های سنی‌مذهب، دختر و پسر حق ملاقات همدیگر را در دوران نامزدی ندارند و گاهی حتی حق عبور و مرور از منطقه‌ محل سکونت نامزد نیز از داماد سلب می‌شود و مورد سرزنش اطرافیان قرار می‌گیرد.

هند و پاکستان

در بيشتر مناطق هند و پاكستان، پس از برگزاري مراسم خواستگاري، دوران نامزدی دختر و پسر آغاز می‌شود اما آنها در دوران نامزدی تا زمان جشن عروسی، حق رفت‌وآمد و ملاقات هم‌دیگر را ندارند.

ایران

آغار نامزدی پس از خواستگاری از دختر و با موافقت خانوادۀ او، با برگزاری جشن در خانۀ دختر یا تالار و با دعوت از دوستان و بستگان خانواده‌های دختر و پسر آغاز می‌شود. جشن نامزدی با صرف میوه و شیرینی ادامه می‌یابد و با دادن گل، هدایا و حلقۀ نامزدی در دستان دختر و پسر رسمیت پیدا می‌کند. دوران نامزدی در ایران، از زمان توافق دختر و پسر بر ازدواج و انجام خواستگاری تا زمان جشن عروسی است. در این دوران نامزدها به‌منظور شناخت و آشنایی بیشتر نسبت به اخلاق، رفتار، باورها، نگرش‌ها و هنجارهای خانواده‌های هم‌دیگر، رفت‌وآمد و ملاقات دارند. این دوره در خانواده‌های ایرانی دارای اهمیت بسیاری است. در این مدت عقد رسمی دختر و پسر صورت نمی‌گیرد؛ اما برای محرم شدن دختر و پسر و حلال شدن رفت‌وآمد آنها، عقد ازدواج موقت یا اصطلاحاً صیغۀ محرمیت خوانده می‌شود.

عراق

نامزدی دختر و پسر در میان خانواده‌های عراقی بعد از خواستگاری خانوادۀ پسر از دختر مورد نظر و موافقت پدر دختر، در خانۀ دختر، با صرف شام در حضور جمعی از خانواده‌های دو طرف و با اهدای حلقۀ نامزدی به دختر و پسر رسمیت پیدا می‌کند و تا زمان عروسی آنها طول می‌کشد.

تفاوت نامزدی با روابط دوستانۀ دختر و پسر

تعهد

نامزدی سرآغاز پیوند ازدواج میان دو انسان است. دختر و پسری که دوران نامزدی را آغاز می‌کنند، متعهد هستند که به یکدیگر وفادار بمانند؛ این تعهد در پیوند دوستی لحاظ نمی‌شود.

قرارداد اجتماعی

نامزدی یک نوع قرارداد رسمی اجتماعی است که از طرف جامعه و خانواده‌ها پذیرفته شده است و به‌همین دلیل از قانون‌مندی‌های یک قرارداد اجتماعی پیروی می‌کند. این ویژگی در دوستی میان دختر و پسر وجود ندارد.

نظارت اجتماعی

در دورۀ نامزدی، رفتار نامزدها و روابط فردی، اجتماعی و رعایت هنجارهای خانواده و اجتماع توسط آنها مورد ارزیابی خانواده و افراد جامعه قرار می‌گیرد.

نقش نامزدی در استحکام زندگی مشترک

نامزدی نقش مهمی در استحکام پیوند ازدواج دارد؛ دوران نامزدی فرد را آمادۀ ورود به زندگی مشترک کرده و موجب تغییر در رفتار، افکار و نگرش‌ نامزدها می‌شود. در این دوره، نامزدها با اخلاق، افکار، بینش‌ها و نگرش‌های همدیگر بیشتر آشنا می‌شوند و از آداب و رسوم و هنجارهای خانواده‌ها با خبر می‌شوند. شناخت دقیق‌تر ازسبک زندگی، وضعیت اقتصادی و نگرش‌های سیاسی، دینی، اجتماعی و اقتصادی خانواده‌ها از دیگر مواردی است که نقش اساسی در استمرار ازدواج زوجین دارد.

افزایش شناخت

به‌ باور کارشناسان امور خانواده، دوران نامزدی نقش اساسی در افزایش شناخت زن و مرد نسبت به یکدیگر دارد و آنها را برای تفاهم و سازگاری در زندگی مشترک آماده‌تر می‌کند.

اصلاح الگوی رفتار

اصلاح و تغییر برخی از صفات اخلاقی، رفتار، افکار، اعتقادات و نگرش‌های نامناسب، از جملۀ اموری است که دوران نامزدی در تغییر و اصلاح آنها مؤثر است. به باور کارشناسان تربیتی، به‌دلیل محبت، علاقه و احترامی که نامزدها در دوران نامزدی نسبت به‌هم دارند، بهترین و مناسب‌ترین زمان برای تغییر و اصلاح رفتار و افکار نامزدها، قبل از آغاز زندگی مشترک در دوران نامزدی است که این تغییرات در تداوم و استحکام ازدواج آنها نقش عمده دارد.

محبت‌افزایی

ابراز محبت از طریق نامه‌، تلفن، پیامک، هدیه دادن و ملاقات‌های صمیمانه در دوران نامزدی از عوامل مهم در ایجاد و افزایش محبت است که زمینه را برای جلب توجه و دلگرمی طرف مقابل ایجاد می‌کند و در تقویت و پایداری زندگی زناشویی نامزدها نقش تعیین کنندۀ دارد.

توجه به وضعیت ظاهری

رسیدگی به‌وضعیت ظاهری مانند پوشیدن لباس مناسب، آرایش سر و صورت، رعایت بهداشت فردی از مواردی است که نامزدها در دوران نامزدی به آن توجه ویژه دارند و باعث دلگرمی نامزدها در زندگی مشترک می‌شود.

احساس مسؤلیت و آینده‌نگری

همزمان با نامزد شدن دختر و پسر، آنها به‌عنوان زن و شوهر نسبت به هم‌دیگر، خانواده، جامعه، زندگی مشترک و آیندۀ خود احساس مسؤلیت می‌کنند. پرهیز از مصارف غیر ضروری، یافتن شغل مناسب، پرهیز از رفیق‌بازی و اتلاق وقت از دیگر موارد احساس مسئولیت و آینده‌نگری نامزدها در دوران نامزدی است که آنها را برای یک زندگی مستقل خانوادگی آماده می‌کند.

منابع

• «آداب مراسم نامزدي، آداب و رسوم مراسم نامزدي اولين جشن رسمي بعد از خواستگاري»، وب‌سایت سوربان، تاریخ بازدید: 14 تیر1402ش.
• «آداب و رسوم ازدواج در عراق»، وب‌سایت مدیست نیوز، تاریخ درج مطلب: 17 دسامبر 2022م.
• «آيا از نظر اسلام چيزي به‌ نام دوران نامزدي وجود دارد؟»، وب‌سایت کتابخانۀ دیجتالی تبیان، تاریخ بازدید: 23 تیر 1402ش.
• «احکام و آثار دوران نامزدی در قانون مدنی»، وب‌سایت مشاورۀ حقوقی دینا، تاریخ بازدید: 19 تیر 1402ش.
• «اهمیت دوران نامزدی پیش از ازدواج، تفاوت نامزدی با آشنایی»، وب‌سایت مرکز مشاورۀ مهر آیین، تاریخ درج مطلب: 14 بهمن 1398ش.
• پوپل، کریم، «رسوم ازدواج در افغانستان»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک، تاریخ درج مطلب: 8 اکتبر 2017م.
• «تغییرات رفتاری در دوران نامزدی دختران و پسران افغانستانی»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 27 خرداد 1395ش.
• «رسم و رسوم ازدواج ترکمن‌های افغانستان»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 26 مرداد 1395ش.
• «رسوم سنتی ازدواج در پاکستان»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1396ش.
• «مروری برتاریخچۀ انگشتر نامزدی»، وب‌سایت نقره‌نما، تاریخ بازدید: 10 تیر1402ش.
• «مسائل شرعی دوران نامزدی»، وب‌سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤلات دینی، تاریخ درج مطلب: 30 آذر 1390ش.
• معین، محمد، فرهنگ معین، تهران، امیر کبیر، چاپ 24، 1386ش.
• «نامزدی چیست و چگونه با نامزد خودمان کنار بیاییم؟»، وب‌سایت پزشکت، تاریخ بازدید: 11 تیر1402ش.
• «نقش‌دوران نامزدی درزندگی مشترک»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 10 تیر1402ش.