جنگل اولنگ

جنگل اولنگ؛ جنگلی وسیع و زیبا در استان‌های سمنان و گلستان.

جنگل اولنگ، جنگلی بکر و زیبا در شمال شاهرود است که به «بهشتی در دل قارۀ کوچک» شهرت دارد. این جنگل، به‌عنوان منطقۀ نمونۀ گردشگری از سوی مجلس شورای اسلامی ایران انتخاب شد.

موقعیت جغرافیایی

جنگل اولنگ، بخشی از چشم‌انداز منطقۀ جنگلی در جنوب شهرستان رامیان در استان گلستان و نیز شمال شهر شاهرود در استان سمنان است. فاصلۀ جنگل اولنگ تا شهرهای رامیان و شاهرود، به‌ترتیب، 35 و 50 کیلومتر است. این جنگل در ارتفاع 3200 متری از سطح دریا قرار گرفته و از سمت شمال به جنگل‌های استان گلستان و از سمت‌های شرق، غرب و جنوب نیز به ارتفاعات حوزۀ آبریز شهرستان شاهرود محدود می‌شود.

آب‌وهوا

موقعیت مکانی جنگل اولنگ که در میان دو دامنۀ آبریز شمالی و جنوبی شرق رشته‌کوه البرز قرار گرفته، منجر به ایجاد دو نوع شرایط آب‌وهوایی متفاوت در این منطقه شده است. در شمال این منطقه، رطوبت بیشتری وجود داشته و در سمت جنوبی آن نیز بارندگی کمتری رخ می‌دهد. میانگین دمای این جنگل در حدود 12 درجۀ سانتی‌گراد است. میانگین بارندگی در مناطق شمالی در حدود 550 میلی‌لیتر و در مناطق جنوبی نیز به 350 تا 400 میلی‌لیتر در سال می‌رسد. جنگل اولنگ، در حدود 98 روز از سال، دچار یخبندان شده و در فصل‌های پاییز و بهار نیز منطقه‌ای پربارش است.

پوشش گیاهی

پوشش گیاهی در جنگل اولنگ به دو بخش تقسیم می‌شود:

1. پوشش جنگلی خزری در قسمت‌های شمالی و حضور درختانی همچون بلوط، مَمرَز، افرا، شیردار، وَلیک، اَزگیل و زرشک کوهی در این منطقه؛
2. پوشش مرتعی در قسمت‌های جنوبی و وجود گیاهانی همچون اِستیپا، فِستوکا، دِرمَنه، چوبک و اَگروپایرون.

حیات‌وحش

گونه‌های مختلفی از پستانداران، پرندگان و خزندگان در این جنگل زندگی می‌کنند؛ مانند خرس قهوه‌ای، گرگ، پلنگ، خوک وحشی، شغال، روباه، شوکا، کبک، کبوتر جنگلی، بلدرچین، عقاب جنگلی، شاهین و قرقاول.

مشکلات زیست‌محیطی

با کشف معدن زغال‌سنگ در میانۀ این جنگل، متأسفانه، روند تخریب و بهره‌برداری انسان‌ها از آن شروع شده است. در سال‌های اخیر نیز با شناخته‌شدن این طبیعت بکر، برخی از مسافران در آن به روشن‌کردن آتش و ریختن زباله‌های تجزیه‌ناپذیر اقدام کرده و طبیعت را در معرض خطر قرار داده‌اند.

گردشگری

این منطقه، به‌دلیل اقلیم خنک و جادۀ آسفالت، همواره، پذیرای گردشگران است. از جمله مناطق جذاب برای گردشگران در این جنگل می‌توان به «آبشار شیرآباد» در سمت شمال غربی جنگل اشاره کرد که دارای هفت طبقه بوده و بلندترین آن ارتفاعی در حدود 30 متر دارد. غارهای متعددی نیز در این جنگل وجود دارند که معروف‌ترین آنها «دیو سپید» و «سمندر» نام دارند. «مجموعۀ تاریخی بسطام» با قدمتی بیش از هزار سال نیز در نزدیکی این جنگل واقع شده است.

آداب ‌و رسوم

در منطقۀ جنگلی اولنگ شاهرود، هر ساله، جشنواره‌های مختلفی توسط نهادهای دولتی و خصوصی برگزار می‌شود که از آن جمله می‌توان به جشنواره‌های آشپزی، آیین‌های بومی قزلباشان رامیانی، برف‌بازی و ساخت آدم برفی در زمستان، اشاره کرد. آیین حنابندان قوم قزلباش و نحوۀ ساخت دوتار در میان شهرنشینان این منطقه به ثبت ملی رسیده است. مراسم حنابندان در رامیان، در قالبی نمایشی و نمادین با پوشیدن لباس‌های محلی، اجرای موسیقی سنتی با دوتا، خواندن ابیاتی به زبان ترکان قزلباش و بستن حنا برای عروس و داماد صورت می‌گیرد.

مسیر دسترسی

برای رفتن به این منطقۀ گردشگری، می‌توان از سمت شاهرود، در حدود 80 کیلومتر به‌سمت شمال شرقی شهر پیش رفته و به این جنگل رسید. مسیر دیگر نیز از سمت شهر رامیان در استان گلستان است.

منابع

• «آیین حنابندان قوم قزلباش و دوتار رامیان ثبت ملی شد»، وب‌سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بارگذاری: 14 آذر 1396ش.
• «تصویب‌نامه در مورد مناطق نمونۀ گردشگری بین‌المللی، ملی و محلی»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بارگذاری: 23 خرداد 1386ش.
• «جشنوارۀ ساخت مجسمه‌های آدم برفی در اولنگ رامیان»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع رسانی دانا، تاریخ بارگذاری: 28 بهمن 1396ش.
• «جنگل اولنگ، تجربه‌ای زیبا در دل شاهرود»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 19 اردیبهشت 1399ش.
• «جنگل اولنگ شاهرود با 98 روز یخبندان»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ بارگذاری: 11 آذر 1392ش.
• «جنگل اولنگ شاهرود»، وب‌سایت مجلۀ گردشگری اِلی گشت، تاریخ بازدید: 14 آبان 1401ش.
• «فقر شرایط گردشگری در جنگل اولنگ شاهرود»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 10 آذر 1392ش.
• محمدی، فاطمه، «جنگل اولنگ»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 14 آبان 1401ش.
• مساعدی، ابوالفضل و غریب، معصومه، «بررسی خصوصیات سیل در رودخانۀ قره چای رامیان»، نشریۀ علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دورۀ 14، شماره 6، 1386ش.