دریاچه گهر

دریاچه گهر؛ دریاچه فیروزه‌ای در میان رشته‌کوه‌های اشترانکوه و ارتفاعات زاگرس در شهر دورود.

دریاچه گهر، یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین دریاچه‌های ایران است که سالانه پذیرای بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است.^[۱] دریاچه گهر که به «نگین اشترانکوه» و «نگین زاگرس» معروف است.^[۲] در منطقه حفاظت شده اشترانکوه و در محدوده شهرستان‌های الیگودرز، ازنا و دورود واقع شده ‌است.^[۳] با توجه به آب شفاف و کریستالی دریاچه گهر می‌توان در نقاط کم‌عمق، ماهیان کف دریاچه را به‌خوبی مشاهده کرد.^[۴]

موقعیت جغرافیایی

این دریاچه در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهر دورود در استان لرستان با مختصات جغرافیایی ́ 16 °49 تا ́ 17 °49 طول شرقی و ́18 °33 تا ́19 ° 3 عرض شمالی و در ارتفاع 2350 متری از سطح دریا قرار دارد.^[۵] درياچۀ گهر از دو درياچه به نام «گهر بزرگ» (كله گهر، درياچۀ اصلى يا درياچۀ پايينى) و «گهر كوچك» (كره گهر يا درياچۀ بالايى) تشکیل شده است. اين دو درياچه حدود 100 متر از هم فاصله دارند. درياچه پايينى درياچه اصلى گهر است.^[۶] وسعت دریاچه گهر بزرگ حدود 100 هکتار و عمق دریاچه بین 4 تا 28 متر و عرض آن بین 400 تا 800 متر و طول آن 1500 متر است.^[۷]

نام‌گذاری

گهر در گويش محلى به‌معناى «آب جمع شده در گودى» است كه داراى عمق زيادى بوده و در عين حال ساكن به‌نظر مى‌رسد. معنای واژه‌ي لُری «گهر» به معنای واژه «استخر» يا «تالاب»، نزدیک است.^[۸]

گزارش گردشگران خارجی

برخی جهانگردان اروپایی، دریاچه گهر را به نام دریاچه ایران می‌شناسند؛ این شناخت، حاصل معرفی این دریاچه توسط یک بانوی انگلیسی است که در سال 1890م به‌مدت سه ماه در این منطقه تحقیق کرده و هزار کیلومتر راه پیموده است.^[۹] همچنین یک زمین‌شناس اتریشی، در سال 1888م در دوره حکومت قاجار به ارتفاعات زاگرس در لرستان آمد و از راه الیگودرز به دیدن دریاچه شگفت‌انگیز گهر رفت. در 1891م، ژان ژاک دومرگان فرانسوی، اولین عکس مستند از دریاچه گهر را تهیه کرد.^[۱۰]

ویژگی‌های طبیعی

دریاچه گهر از زیباترین دریاچه‌های کوهستانی ایران، در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهر درود، از ذوب برف‌های اشترانکوه و انباشت آب آن، ایجاد شده است. سالانه حدود 70000 گردشگر از دریاچه گهر بازدید می‌کنند. این دریاچه در مرکز منطقه حفاظت شده اشتر‌انکوه در ارتفاع 2350 متری از سطح دریای آزاد قرار گرفته است.^[۱۱] محافظت از این منطقه سبب شده که از آسیب‌های انسانی در امان بوده و به‌صورت بکر و دست نخورده باقی‌ بماند. همچنین، عدم وجود مسیر دسترسی آسان به دریاچه گهر، یکی‌دیگر از دلایل تمیز و سالم ماندن آن است.^[۱۲] فراوانی نسبی آب‌های ورودی به این دریاچه باعث می‌شود سرریز آب آن به دریاچه پایینی (بزرگ) بریزد. میزان بارش سالانه در منطقه حدود 931 میلی‌متر است که بیشتر بصورت بارش برف است. در سال‌های پربرف سطح دریاچه یخ بسته و مناظر زیبایی را برای گردشگران و علاقه‌مندان به طبیعت به‌وجود می‌آورد.^[۱۳]

زیست‌بوم

این دریاچه و محیط پیرامون آن، زیستگاه مناسبی برای آبزیان و دیگر حیوانات است. در منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه، بز، قوچ، آهو، کل، پلنگ، گرگ، گراز، خرس قهوه‌ای، کفتار، روباه، شغال، خرگوش و انواع پرندگان مانند عقاب، کبک، شاهین، و آبزیان مانند مارماهی، لاک‌پشت، قورباغه و ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان و خال‌قرمز، زندگی می‌کنند.^[۱۴]

پوشش گیاهی

منطقه دریاچه گهر پوشش گیاهی متنوعی دارد. بیش از ۶۰۰ گونه گیاهی و حدود ۵۳ گونه درخت و درختچه در منطقه اشترانکوه شناسایی شده که برخی از آن‌ها دارای خواص دارویی و طبی هستند. از پوشش گیاهی این محل می‌توان به زرشک، شیرخشت، گردو، بید، سیب وحشی، دافته، شنگ، ارژن، بادام وحشی، انجیر و گون اشاره کرد که درخت‌هایی مثل اورس، ارجن و بید به‌صورت پراکنده در بالادست دریاچه بزرگ و دریاچه کوچک مشاهده می‌شود.^[۱۵] بخش زیادی از زیبایی دریاچه مرهون طبیعت اطراف آن است که در ترکیب با گل‌های لاله واژگون، لاله وحشی تاج‌خروسی، شقایق و زنبق منظره‌ی دیدنی پیدا کرده است.^[۱۶]

گردشگری

علاوه‌ بر جذابیت منحصربه‌فرد دریاچه گهر، سایر تفریحات مهیج دیگری که بر جاذبه گردشگری این منطقه طبیعی افزوده است عبارت‌اند از:

کوه‌نوردی، با توجه به قرارگیری دریاچه در منطقه کوهستانی اشترانکوه، این مکان برای کوه‌نوردی و طبیعت‌گردی مناسب است. در این منطقه می‌توان فعالیت‌هایی نظیر کوه‌نوردی و راهپیمایی‌های طولانی انجام داد. همچنین آب‌و‌هوای پاک و عاری از آلودگی منطقه برای انجام فعالیت‌های ورزشی بسیار مناسب است.^[۱۷]
قایق‌سواری، قایق‌سواری با قایق بادی یکی از تفریح‌های هیجان‌بخش دریاچه گهر است. یکی از جذاب‌ترین تفریحات آبی که طرفداران زیادی دارد، قایق سواری است.^[۱۸]
ماهی‌گیری، برای کسانی که به ماهی‌گیری علاقه‌مند هستند، دریاچه گهر لرستان می‌تواند گزینه خوبی برای گذراندن اوقات فراغت و تعطیلات باشد. در این دریاچه ماهیانی چون قزل‌آلا، ماهی زردپر، ماهی سیاه و مارآبی زندگی می‌کنند.
اسکی روی‌آب، یکی از فعالیت‌های تفریحی در این منطقه، اسکی روی‌آب است. دریاچه گهر، عمق زیادی ندارد و اسکی روی آن چندان خطرناک نیست و با خیال راحت می‌توان از انجام آن لذت برد.^[۱۹]

امکانات رفاهی

امکاناتی همچون کمپ اداره محیط‌زیست، پاسگاه نیروی انتظامی، سیستم روشنایی، سرویس بهداشتی و آب آشامیدنی در کنار دریاچه وجود دارد. علاوه بر این، پارکینگ روبازی در مسیر رسیدن به دریاچه در نظر گرفته شده که مجهز به سرویس بهداشتی است و یک چشمه آب در نزدیکی آن قرار دارد.^[۲۰]

مسیر دسترسی

چندین مسیر برای رسیدن به دریاچه زیبای گهر وجود دارد که عبارت‌اند از:

مسیر اول: برای دسترسی به دریاچه گهر در استان لرستان، از شهرستان درود باید به سمت امامزاده پیر والی حرکت کرد و بعد از آن به چشمه خیوه رسید. پس از آن، ۱۸ کیلومتر راه خاکی در پیش است و معمولا وسایل سنگین را با قاطر و الاغ حمل می‌کنند. پیاده‌روی از این نقطه تا دریاچه گهر، حدود چهار ساعت زمان می‌برد.^[۲۱] این مسیر، به دلیل امنیت بالایی که دارد مسیر مناسب برای خانواده‌ها است.^[۲۲]

مسیر دوم: از شهرستان الیگودرز، راه سریع‌تر و با پیاده‌روی کمتر به‌سوی دریاچه، وجود دارد. در این مسیر سخت کوهستانی باید از ماشین‌های آفرود مخصوص کوهستان استفاده کرد. از روستای تیان تا دریاچه، پیاده پیموده می‌شود.^[۲۳] امنیت و امکانات رفاهی این مسیر، اندک است.^[۲۴]

مسیر سوم: کوهنوردان حرفه‌ای از قطار تهران ـ خرمشهر، در ایستگاه دربند پیاده شده و بعد از رسیدن به روستای دربند، مسیر روستای تیان را در پیش می‌گیرند تا در مسیر بسیار سخت و کوهستانی، به دریاچه برسند.^[۲۵]

پانویس

منابع

«اقامتگاه‌های بوم‌گردی دورود - استان لرستان»، وب‌سایت اسپاس، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.
انتظامی، محمد، نیانی، عبدالعزیز، آهنگر، محسن، «دریاچه گهر دریاچه ایران»، اولین همایش منطقه‌ای اکوسیستم‌های آبی داخلی ایران، 1387ش.
«دریاچه گهر»، وب‌سایت مجله گردشگری ایران و جهان، تاریخ بازدید: 31 تیر 1401ش.
«دریاچه گهر دورود نگین خوش رنگ لرستان»، وب‌سایت مجله گردشگری اِلی گشت، تاریخ درج مطلب: 16 مهر 1398ش.
«دریاچه گهر»، وب‌سایت طبیعت، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.
«دریاچه گهر»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.
«دریاچه گهر»، وب‌سایت مجله گردشگری رستاک، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.
«دریاچه گهر دورود»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.
«دریاچه گهر دورود نگین خوش‌رنگ لرستان»، وب‌سایت مجله گردشگری اِلی‌گشت، تاریخ درج مطلب: 16 مهر 1398ش.
«دریاچه گهر لرستان؛ بهترین برای شیفتگان طبیعت»، وب‌سایت علی بابا، تاریخ درج مطلب: 14 اسفند 1400ش.
«دریاچه گهر کجاست؟ دریاچه‌ فیروزه‌ای در اشترانکوه»، وب‌سایت ایرانگرد، تاریخ بازدید: 31 تیر 1401ش.
«دریاچه گهر نگینی در دل اشترانکوه»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 9 فروردین 1393ش.
دهستانی، هدیه، «دریاچه گهر؛ اکوسیستمى شکننده و نیازمند توجه»، رشد آموزش جغرافیا بهار، شماره 3، 1390ش.
زاهد غروی، مهدی و صادق‌پور، فاطمه، «ارزش اقتصادی تفرجی دریاچة گهر: رویکرد هزینة سفر منطقه‌ای»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 53، 1400ش.
«مطالعه جامع اکوسیستم حساس دریاچه‌ی گهر»، سازمان محیط زیست، گزارش زمستان، 1387ش.
«گشتی در دریاچه گهر»، وب‌سایت ایرانگرد، تاریخ بازدید: 31 تیر 1401ش.

[1] «اقامتگاه‌های بوم‌گردی دورود - استان لرستان»، وب‌سایت اسپاس، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[2] . «دریاچه گهر»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[3] . «دریاچه گهر»، وب‌سایت طبیعت، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[4] . «دریاچه گهر»، وب‌سایت مجله گردشگری ایران و جهان، تاریخ بازدید: 31 تیر 1401ش.

[5] .دهستانی، « دریاچه گهر؛ اکوسیستمى شکننده و نیازمند توجه»، رشد آموزش جغرافیا بهار، 1390ش، ص55.

[6] . «دریاچه گهر»، وب‌سایت مجله گردشگری رستاک، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[7] . «مطالعه جامع اکوسیستم حساس دریاچه‌ی گهر»، سازمان محیط زیست، 1387ش.

[8] دهستانی، « دریاچه گهر؛ اکوسیستمى شکننده و نیازمند توجه»، رشد آموزش جغرافیا، 1390ش، ص55.

[9] . «دریاچه گهر»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[10] . «دریاچه گهر لرستان؛ بهترین برای شیفتگان طبیعت»، وب‌سایت علی‌بابا، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[11] زاهد‌ غروی و صادق‌پور، «ارزش اقتصادی تفرجی دریاچة گهر: رویکرد هزینة سفر منطقه‌ای»، 1400ش، ص949.

[12] . «دریاچه گهر دورود»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[13] . انتظامی و همکاران، « دریاچه گهر دریاچه ایران»، 1387ش، ص1.

[14] . «دریاچه گهر نگینی در دل اشترانکوه»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[15] . «دریاچه گهر لرستان؛ بهترین برای شیفتگان طبیعت»، وب‌سایت علی‌بابا، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[16] . «دریاچه گهر دورود»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[17] . «دریاچه گهر دورود نگین خوش رنگ لرستان»، وب‌سایت مجله گردشگری اِلی‌گشت، تاریخ بازدید: 31 تیر 1401ش.

[18] . «دریاچه گهر»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[19] . «دریاچه گهر دورود نگین خوش رنگ لرستان»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[20] . «دریاچه گهر»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[21] . «دریاچه گهر دورود نگین خوش رنگ لرستان»، وب‌سایت مجله گردشگری اِلی‌گشت، تاریخ بازدید: 31 تیر 1401ش.

[22] . «دریاچه گهر»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[23] .«گشتی در دریاچه گهر»، وب‌سایت ایرانگرد، تاریخ بازدید: 31 تیر 1401ش.

[24] . «دریاچه گهر لرستان؛ بهترین برای شیفتگان طبیعت»، وب‌سایت علی‌بابا، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.

[25] .«گشتی در دریاچه گهر»، وب‌سایت ایرانگرد، تاریخ بازدید: 31 تیر 1401ش.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]