رضایت مندی در خانواده
رضایتمندی در خانواده؛ حس رضایت و خشنودی در خانواده.
احساس رضایتمندی، احساسی دوست‌داشتنی برای هر انسان است که بخشی از آن را خانواده پدید می‌آورد. دستیابی به این احساس، با عوامل شناختی و رفتاری پیوند دارد که بهره‌مندی از آنها نیازمند کسب آگاهی و مهارت‌های زندگی است.
مفهوم‌شناسی
رضایت به‌معنای خشنودی و پسندیدگی است.[۱] رضایتمندی یک احساس درونی است که ریشه در افکار آدمی دارد و از واقعیت‌های بیرونی، اثر می‌پذیرد. انسان گاهی در شرایط سخت زندگی، احساس رضایت دارد و گاهی با شرایط خوب نیز احساس نارضایتی می‌کند.[۲] احساس رضایتمندی خواستۀ هر انسانی است و خانواده از عوامل مهم برای تأمین این احساس به‌شمار می‌آید.[۳]
اهمیت رضایتمندی در خانواده
رضایتمندی را شرط موفقیت انسان دانسته‌اند و بشر همواره تلاش می‌کند تا به آن دست یابد.[۴] شکل‌گیری شخصیت انسان‌ها به میزان زیادی وابسته به خانواده است و ایجاد حس رضایت در میان افراد خانواده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.[۵] احساس رضایت در خانواده، میل به زندگی را افزایش می‌دهد، کانون خانواده را گرم می‌کند و اعضای خانواده را به موفقیت نزدیک‌تر می‌کند.[۶]
عوامل مؤثر در رضایتمندی خانوادگی
احساس رضایت، ریشه در شناخت و شرایط زندگی دارد.[۷] شیوۀ رفتار انسان با دیگران نیز نقش مهمی در چگونگی ارتباط با آنها[۸] و در پی آن شکل‌گیری شرایط زندگی دارد. محققین، عوامل مؤثر در رضایتمندی خانوادگی را از دو جنبه بررسی کرده‌اند:
عوامل شناختی
- شناخت خانواده: بینش افراد نسبت به تشکیل خانواده، نقش مهمی در احساس رضایت آنها دارد. مقدس دانستن خانواده، توجه به فواید تشکیل خانواده و توجه به آسیب‌های عدم تشکیل خانواده موجب احساس رضایتمندی در خانه می‌شود.[۹]
- شناخت جایگاه‌ها: با شکل‌گیری خانواده جایگاه همسری و با تولد فرزندان، جایگاه پدری، مادری، فرزندی و خواهر برادری پدید می‌آید.[۱۰] شیوۀ تعامل انسان با دیگران متناسب با شناخت جایگاهی است که از دیگران دارد و با شناخت این جایگاه، طوری رفتار می‌کند که موجبات رضایتمندی آنها را فراهم کند.[۱۱]
- شناخت نیازها، حقوق و مسئولیت‌های خانوادگی: همۀ اعضای خانواده، نیازها،[۱۲] حقوق و مسئولیت‌هایی دارند که توجه به آنها نقش مهمی در احساس رضایت افراد خانه دارد[۱۳] و رعایت آنها نیازمند شناخت است.[۱۴]
عوامل رفتاری
عوامل رفتاری در دو مرحلۀ قبل و بعد از ازدواج قابل بررسی هستند:
- قبل از ازدواج: از عوامل مؤثر بر رضایتمندی خانوادگی، انتخاب همسر شایسته است؛ زیرا سرنوشت همسران و فرزندان در گرو این انتخاب است.[۱۵]
- بعد از ازدواج: رفتار همۀ افراد خانه در ایجاد رضایتمندی خانوادگی مؤثر است. مهرورزی، خوش‌خلقی، سازگاری، همکاری، شکرگزاری، میانه‌روی در مصرف، قناعت، ایجاد نشاط در خانه، واکنش مناسب به خوبی‌ها و بدی‌ها، رعایت حقوق، انجام تکالیف، ارضای نیازها، ارتباط با دیگران، هدفمندی، خدامحوری و توجه به امور معنوی مثل دعا، نماز و روزه از جمله عوامل رضایت‌آفرین در خانواده به‌شمار می‌آیند.[۱۶]
راه‌کارهای دستیابی به رضایتمندی خانوادگی
کامیابی و رضایتمندی خانواده با کسب مهارت‌های لازم در زندگی خانوادگی حاصل می‌شود. آنچه باعث رضایتمندی انسان در زندگی می‌شود چگونگی مواجهه با مشکلات و واکنش صحیح به ناخوشایندی‌های زندگی است.[۱۷] واکنش صحیح به برخی ناخوشایندی‌های زندگی خانوادگی به این شرح است:
- واکنش به بداخلاقی: بداخلاقی از عواملی است که موجب ناخوشایندی افراد خانه می‌شود. صبر بر بداخلاقی، فشارهای روانی را کاهش می‌دهد و از اثرات منفی آن می‌کاهد.[۱۸]
- واکنش به ناسپاسی: انسان از افراد خانواده انتظار دارد شکرگزار نیکی‌هایش باشند؛ اما گاهی فرد با ناسپاسی افراد خانه مواجه می‌شود؛ در این حالت واکنش مناسب این است که انسان به احسان‌کردن ادامه دهد و به‌جای انتظار تشکر از افراد خانواده از خداوند انتظار پاداش داشته باشد. در این حالت صمیمیت در کانون خانواده پابرجا خواهد ماند و احسان‌کننده نیز احساس رضایتمندی می‌کند.[۱۹]
- واکنش به ظلم: فرد مظلوم می‌تواند حق خود را بگیرد یا از حق خود چشم‌پوشی کند. گرفتن حق اگرچه عقلی و شرعی است ولی صمیمیت را در خانه کم‌رنگ می‌کند. اما عفو و گذشت، صفا و صمیمیت را به خانه برمی‌گرداند.
پانویس
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ رضایت.
- ↑ پسندیده، رضایت از زندگی، 1390ش، ص15-19.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص17
- ↑ پسندیده، رضایت از زندگی، 1390ش، ص15.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص17.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص47.
- ↑ پسندیده، رضایت از زندگی، 1390، ص144.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص73.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص48-72.
- ↑ ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب از دیدگاه اسلام، بی‌تا، ص181-191.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص73.
- ↑ پسندیده، رضایت از زندگی، 1390ش، ص144.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص192-194.
- ↑ پسندیده، رضایت از زندگی، 1390ش، ص17.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص78-74.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص109-290
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص343.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص132.
- ↑ پسندیده، رضایت زناشویی، 1391ش، ص149.
منابع
- ابراهیمی‌پور، قاسم، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب از دیدگاه اسلام، تهران، مرکز بررسی‌های راهبردی ریاست جمهوری، بی‌تا.
- پسندیده، عباس، رضایت زناشویی، قم، دارالحدیث، 1391ش.
- پسندیده، عباس، رضایت از زندگی، قم، دارالحدیث، 1390ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، بازدید: 19 بهمن 1401ش.