روز خانواده

روز خانواده؛ روز گرامی‌داشت و تجلیل از جایگاه خانواده.

روز خانواده، روز تکریم و تجلیل از خانواده و آشنایی با نقش و جایگاه آن در کشورهای مختلف جهان است. خانواده به‌دلیل جایگاه تربیتی و اجتماعی‌ که دارد، در جوامع بشری از جایگاهی ویژه‌ای برخوردار ‌است.

مفهوم‎‌شناسی

خانواده در لغت به‌معنی دودمان و تبار آمده است و در اصطلاح جامعه‌شناختی، نهادی است که بر پایۀ ازدواج مرد و زن شکل می‌گیرد و با تولید مثل، توسعه می‌یابد. از نگاه اسلامی خانواده، یک نهاد مقدس است که هستۀ اولیۀ آن از طریق ازدواج شرعی مرد و زن شکل گرفته و اعضای آن دارای وظایف و حقوقی نسبت به ‌همدیگر هستند.

تاریخچه

مجمع جهانی سازمان ملل، سال1994م را سال جهانی خانواده و روز 15 مه مصادف با 25 اردیبهشت را روز جهانی خانواده نامید. چنین روزی در بسیاری از کشورها به‌عنوان روز جهانی خانواده، گرامی داشته می‌شود. مراسم سالانۀ این روز، اهمیت اتصال جامعۀ جهانی به خانواده‌ها به‌عنوان واحدهای اساسی جوامع و نگرانی از وضعیت امور خانواده در جهان را منعکس می‌سازد. این نهاد از تمام کشورهای جهان، نهادهای مدنی، مؤسسات خصوصی، دولتی و مراکز آموزشی خواست به نیازهای مادی و معنوی خانواده‎‌ها توجه و در راستای توسعۀ امکانات و منابع با هدف کمک به خانواده‌ها تلاش کنند. توجه به ‌نقش فرهنگی، تربیتی و اجتماعی خانواده، برطرف کردن موانع توسعه خانواده از توصیه‌های مجمع جهانی سازمان ملل در خصوص خانواده است. برجسته کردن امور مهمی مانند «بهداشت»، «آموزش»، «حقوق خانواده»، «شهرنشینی» و برابری اجتماعی به‌عنوان شعار سالانه که برای رفاه خانواده‌ها مهم است، از دیگر اهداف و برنامه‌های این نهاد بین‌المللی است.

فلسفۀ نام‌گذاری

هدف از نام‌گذاری روز خانواده، تجلیل و گرامی‌داشت از مقام و جایگاه خانواده در جامعه است. تقویت استحکام خانواده به‌عنوان یک‌نهاد مهم اجتماعی، آشنایی نسبت به حقوق، وظایف، جایگاه خانواده، توجه به نیازها، مشکلات اقتصادی، معیشتی، فرهنگی و آموزشی خانواده از اهداف نام‌گذاری این روز است. توجه به مهارت‌های مورد نیاز خانواده‌ها، آموزش سبک زندگی پایدار، ترویج فرهنگ صلح و پذیریش فرهنگ‌های مختلف، توجه و حمایت بیشتر دولت‌ها و سازمان‌ها از نهاد خانواده، از دیگر اهداف نام‌گذاری روز جهانی خانواده است.

روز خانواده در کشورها

روز خانواده در کشورهای مختلف جهان، متفاوت است. برخی کشورها روز جهانی خانواده را در تقویم رسمی خود ثبت کرده‌اند؛ اما برخی دیگر، به مناسبت‌های ملی یا اعتقادی خود، روز خاصی را به‌عنوان روز خانواده در تقویم ملی ثبت کرده، آن را گرامی داشته و مطابق فرهنگ خود بازتعریف کرده‌اند.

انگلستان

در انگلستان، 31 می تا 6 ژوئن را هفتۀ ملی خانواده نام‌گذاری کرده و هر روزی از هفتۀ ملی خانواده به روز خاصی همچون روز گردش خانوادگی در طبیعت، روز تماشای فیلم همراه با خانواده، روز قصه‌گویی، بازی و ورزش به‌منطور شاد کردن خانواده‌ها نام‌گذاری کرده و جشن می‌گیرند. ارائۀ پیشنهادها و راهنمایی، دربارۀ بهداشت، اقتصاد، تفریح و سرگرمی خانواده‌ها و مراقبت از فرزندان خانواده از دیگر برنامه‌های هفتۀ خانواده در انگلستان است.

روسیه

در روسیه، 25 ژوئن به‌عنوان روز «خانواده، عشق و وفاداری» نام‌گذاری شده است. این روز به‌مناسبت درگذشت زوج عاشق به‌نام «پتر» و «فیرونی»، با برگزاری جشن در مناطق متعدد روسیه و با حضور مقامات بلندپایۀ کشوری همراه با خانواده گرامی داشته می‌شود و از زوج‌هایی که بیش از 25 سال با هم زندگی مشترک داشته‌اند تجلیل می‌شود. برگزاری جشن‌های عروسی و ثبت نکردن طلاق در این روز از دیگر برنامه‌های روز خانواده در روسیه است. روز خانواده در میان روس‌ها ا از اهمیت خاصی برخوردار است و روس‌تبارها در اکثر کشورها هم‌زمان با روسیه این روز را جشن می‌گیرند.

افغانستان

در افغانستان قبل از حکومت طالبان، 15 می به‌عنوان روز جهانی خانواده گرامی داشته می‌شد و آن را جشن می‌گرفتند. در این روز، خانواده‌ها، با حضور در تفریح‌گاه‌ها و مکان‌های مذهبی به تفریح و شادی می‌پرداختند تا یک روز شاد و به‌یادماندنی را در کنار خانواده خود داشته باشند.

ایران

در ایران، از سال 1386ش روز 25 ذی‌حجه به‌عنوان روز ملی خانواده و تکریم بازنشستگان در تقویم رسمی کشور درج ‌شده است؛ علت انتخاب این روز نزول سوره «هل‌اتی» بوده که در روز 25 ذی‌حجه در شأن اهل‌بیت پیامبر اسلام نازل شد و به همین مناسبت از سوی شورای فرهنگ عمومی، این روز را روز خانواده و تکریم بازنشستگان نام‌گذاری شد، اما برنامه‌های تکریم خانواده یک هفته را در بر می‌گیرد.

برنامه‌های روز خانواده در ایران

تجلیل به‌عنوان آیین ملی و فرهنگی

روز خانواده، به‌عنوان یک آیین ملی و فرهنگی با حضور خانواده‌ها و مسئولان سیاسی و فرهنگی، با هدف تجلیل از نقش خانواده در آیندۀ کشور توسط صداوسیما و مراکز فرهنگی برگزار می‌شود. بازدید مقامات دولتی از خانواده‌های موفق ازجملۀ برنامه‌های این هفته است.

برگزاری دوره‌های آموزشی

برگزاری دوره‌های آموزشی سبک زندگی اسلامی- ایرانی و نشست‌های مختلف در زمینۀ راهکارهای تحکیم بنیان خانواده با حضور کارشناسان امور خانواده از جمله برنامه‌های هفتۀ خانواده در ایران است.

تجلیل از خانواده‌های موفق

برگزاری جشنواره‌های ملی و استانی، شناسایی خانواده‌های فعال و کارآفرین و تجلیل و تکریم از آنها، ازجمله برنامه‌های هفتۀ خانواده در سراسر ایران است. در این مراسم با اهدای لوح تقدیر از خانواده‌های فعال، کارآفرین و فرهنگی تجلیل و تکریم می‌شود. شناسایی استعدادهای درخشان فرهنگی، برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی و فرهنگی خانواده‌ها و تجلیل از آثار برتر، از دیگر برنامه‌های هفتۀ خانواده در ایران است.

بازدید مسؤلان از خانواده‌ها

دیدار مسئولان کشوری و استانی در استان‌ها با زنان کارآفرین، بررسی مشکلات آنان و اعلان حمایت از فعالیت‌های آنها، نیز ازجمله برنامه‌های روز و هفتۀ خانواده در ایران است.

ساخت برنامه‌های فرهنگی

ساخت و انتشار برنامه‌های متنوع آموزشی، فرهنگی و دینی در قالب کلیپ و انیمیشن، به‌منظور تقویت و استحکام بنیان فرهنگی، دینی و عاطفی خانواده‌ها، چاپ و پخش پوستر با محتوای دینی دربارۀ اهمیت و نقش تربیتی و کارکرد‌های اجتماعی و اقتصادی، ارائۀ راهکارهای تحکیم روابط و ایجاد آرامش در خانواده از دیگر برنامه‌های روز و هفتۀ خانواده در ایران است.

منابع

• «آخرین اخبار برنامه هفتۀ خانواده»، وب‌سایت خبربان، تاریخ بازدید: 18 تیر 1402ش.
• «آشنایی با روز خانواده و تکریم بازنشستگان»، همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 4 دی 1387ش.
• «تجلیل از روز جهانی خانواده در کابل»، خبرگزاری افغان ایرکا، تاریخ درج مطلب: 26 ثور/اردیبهشت 1394ش.
• «تعریف خانواده از دیدگاه اسلام»، وب‌سایت مرکز اسلامی امام علی، تاریخ بازدید: 19 تیر 1402ش.
• «جشن یک‌هفته‌ای برای خانواده‌های بریتانیا»، وب‌سایت کتابک، تاریخ درج مطلب:10خرداد 1389ش.
• «خانواده و شهرنشینی؛ شعار روز جهانی خانواده در 2022»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 25 اردیبهشت 1401ش.
• دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 18 اردیبهشت 1402ش.
• «روز جهانی خانواده مبارک باد»، وب‌سایت انجمن علمی روان‌شناسی خانوادۀ ایران، تاریخ درج مطلب: 25 اردیبهشت 1401ش.
• «روز خانواده، عشق و وفاداری در مسکو»، پایگاه تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل، تاریخ درج مطلب: 9 مرداد 1395ش.
• «گرامی‌داشت روز ملی خانواده برگزار می‌شود»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب:1 مرداد 1401ش.
• محمدی ری‌شهری، محمد، تحکیم خانواده از نگاه قران و حدیث، مترجم: حمیدرضا شیخی، قم، دارالحدیث، 1387ش.