اعلامیه بالفور
اعلامیۀ بالفور؛ بیانیۀ دولت انگلیس با هدف زمینه‌سازی اشغال فلسطین توسط اسرائیل.
اِعْلامیّۀ بالْفُور، یادداشتی کوتاه از «آرتور جیمز بالفور» وزیر امور خارجۀ وقت بریتانیا است که در ۱۱ آبان ۱۲۹۶ش در پی تلاش‌های سران صهیونیسم، به «لرد ادموند دو روچیلد»، از رهبران آن زمان صهیونیسم فرستاد و حمایت دولت بریتانیا از تشکیل کشور یهودی در فلسطین را اعلام کرد. این اعلامیه پیامدهایی مانند اشغال سرزمین فلسطین، شکل‌گیری رژیم صهیونیستی، قتل‌عام فلسطینی‌ها، نسل‌کشی زنان و کودکان، ناامن‌سازی خاورمیانه، بی‌ثباتی و هرج‌ومرج، ایجاد بحران‌های گستردۀ حقوق بشری و جنایات جنگی متعدد، اخراج ساکنان اصیل فلسطین از سرزمین خود و مصادرۀ زمین‌های آنها را به بار آورد. اعلامیۀ بالفور بخشی از اندیشۀ امپریالیسم جهانی است و رویکرد مادی‌گرا و استعماری سبک زندگی غرب را بازنمایی می‌کند.
مفهوم‌شناسی
اعلامیۀ بالفور (Balfour Declaration)، بیانیۀ مشهوری است که بر اساس آن، دولت وقت بریتانیا بهعنوان یک قدرت استعماری مهم، موافقت با آرمان‌های صهیونیسم در ایجاد یک «وطن ملی برای مردم یهود» در سرزمین فلسطین را اعلام کرد. اعلامیه در قالب «نامه» توسط آرتور جیمز بالفور در 2 نوامبر 1917م خطاب به لرد ادموند دو روچیلد، از رهبران جنبش صهیونیسم، فرستاده شد. لرد بالفور هنگام صدور اعلامیه، در سمت وزیر امور خارجۀ بریتانیا در دورۀ نخست‌وزیری «دیوید لوید جورج» بود و به‌همین دلیل به «اعلامیۀ بالفور» معروف شد.[۱] این اعلامیه در ۱۱ اوت ۱۹۱۹م در کنفرانس صلح کشورهای متفق در پاریس تکمیل و در ۱۹ سپتامبر همان سال، به وزارت امور خارجۀ انگلیس ارجاع شد و در آنجا بهعنوان یک سند در تعیین خط‌مشی سیاسی وزارت خارجه انگلیس، رسمیت پیدا کرد.[۲] این بیانیه در مادۀ ۹۵ «معاهدۀ سِوْر» میان متفقین و دولت عثمانی نیز گنجانده شد.[۳]
متن اعلامیه
متن اعلامیه بالفور که اصل آن بهعنوان یک سند تاریخی در موزه لندن نگهداری می‌شود[۴] به شرح زیر است:
«لرد روچیلد گرامی، بسیار خوشوقتم که از جانب دولت اعلی‌حضرت، همدردی و همدلی خود را با خواسته‌ها و آرزوهای یهودیان صهیونیست که به هیأت وزیران تقدیم و با آن موافقت شده ابلاغ نمایم. دولت اعلی‌حضرت، تأسیس وطن ملی برای ملت یهود در فلسطین را با علاقه دنبال می‌کند و برای فراهم‌کردن امکان برپایی آن تمام تلاش خود را خواهد کرد؛ اما باید به روشنی دانست که هرگز نباید کاری برخلاف و به زیان حقوق مدنی گروه‌های غیریهودی ساکن فلسطین یا حقوق و موقعیت قانونی یهودیان در دیگر کشورها انجام شود. سپاسگزار خواهم شد اگر این بیانیه را به اتحادیه صهیونیسم برسانید.»[۵]
اهمیت اعلامیۀ بالفور
اعلامیۀ بالفور از مهم‌ترین و عجیب‌ترین اسناد بینالمللی در تاریخ جهان شناخته می‌شود که خودسرانه مسیر تاریخ را تغییر داده است؛[۶] زیرا به موجب این بیانیه، یک دولت استعمارگر (انگلیس)، یک سرزمین را که مالک آن مردم فلسطین است، به صهیونیست‌ها واگذار کرد؛ رویدادی که به تصرف غاصبانۀ «وطن» یک ملت و آواره‌شدن تمامی «مردم» یک ملت، به‌نحو بی‌سابقه‌ای در تاریخ بشر منجر شد.[۷]
زمینه‌های اجتماعی و سیاسی
اعلامیۀ بالفور ریشه در رویدادهای مهم قرن نوزده میلادی و اهداف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی قدرتهای کهن استعماری و امپریالیسم جهانی به‌ویژه انگلستان دارد.
1. پژوهشگران، معتقدند که در فاصلۀ 1840-1848م انگلستان و فرانسه مسئلۀ یهودیان را با عنوان «مسئلۀ شرق» مطرح و در کنفرانس پنج‌جانبۀ قدرتهای بزرگ، طرح ایجاد کشور یهودی را با اهداف استعماری و توسعۀ سبک زندگی اروپایی در شرق به‌ویژه فلسطین تهیه کردند.<refاحمدی، ریشههای بحران در خاورمیانه، 1369ش، ص18.</ref>
2. رؤیای «صهیون» (نام یک تپه در فلسطین و نام بیت‌المقدس در انجیل) در اندیشه «موسی هس» و «لئون پینسکر» متولد شد. این دو نفر، ایدۀ تأسیس یک دولت یهودی در فلسطین را ارائه دادند و این ایده در راستای اندیشۀ استعماری و اهداف بلندت‌مدت انگلیس در خاورمیانه بود.[۸]
3. در ۱۶ مه ۱۹۱۶م دیپلمات انگلیسی «مارک سایکس» و «فرانسوا ژرژ پیکو» قرارداد تقسیم امپراتوری عثمانی را که شکست آن در جنگ جهانی اول قطعی به نظر میرسید، امضا کردند که به پیمان «سایکس ـ پیکو»، معروف شد. به دنبال آن، پای استعمارگران اروپایی به‌صورت عملی در خاورمیانه باز شد و دو بندر «عکا» و «حیفا» سهم انگلستان شد و فلسطین تحت حاکمیت بینالمللی درآمد و زمینۀ اعلامیۀ بالفور را فراهم کرد.[۹]
4. فروپاشی امپراتوری عثمانی در پایان جنگ جهانی اول، موجب تقسیم قلمرو آن به کشورهای کوچک و ایجاد زمینه برای رسیدن یهود به فلسطین شد. همچنین جنگ جهانی اول و اقتصاد ضعیف اروپا، اهمیت دادوستدهای دیپلماتیک پشت پرده را برای تغییر چهرۀ خاورمیانه آشکار کرد که از جملۀ آن صدور اعلامیۀ بالفور برای تشکیل دولت جعلی اسرائیل بود.[۱۰]
5. در سبک زندگی مادی‌گرای غرب که آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی ایران، از آن به نام «جاهلیت مدرن» یاد کرده و بر پایۀ آزمندی سیری‌ناپذیر و ارزشمندی پول استوار است[۱۱] به دست‌آوردن سرزمین‌های نو (مستعمرات) برای رقابت‌‌های استعماری یک «ضرورت» محسوب می‌شود؛ به باور پژوهشگران صهیونیسم بهعنوان یک اقدام سرمایه‌‌داری ظهور کرد و پیوند «بورژوازی یهودی» و «اوضاع اقتصادی و اجتماعی» قرن نوزدهم میلادی، این «تقارن تاریخی» را استحکام بخشید. بارون ادموند دو روتشیلد، سهام‌‌داران شرکت «تراست مستعمراتی یهود» و سوداگران ثروتمند مختلف، از جمله رهبران صهیونیسم بودند که خطر جذب یهودیان در جامعه را احساس میکردند و برای پرهیز از آن، خلق دوبارۀ «ارض موعود» را مطرح کردند تا اتحاد بورژوازی یهودی و امپریالیسم غرب دوباره برقرار شود.[۱۲]
اجرای اعلامیۀ بالفور
بلافاصله پس از صدور اعلامیۀ بالفور، وزارت خارجۀ انگلیس، شعبۀ ویژه‌ای برای تبلیغ اهداف صهیونیست‌ها تأسیس کرد. این شعبه تحت نظارت ادارۀ اطلاعات وزارت خارجه و با مدیریت یک مبلغ کهنه‌کار صهیونیست به نام «آلبرت هیامسون» وظیفۀ جلب توجه یهودیان ساکن فلسطین و سایر نقاط جهان را به اهداف صهیونیست‌ها بر عهده گرفت.[۱۳]
اهداف انگلیس از اعلامیۀ بالفور
1. اهداف انگلستان از صدور اعلامیۀ بالفور در چهارچوب راهبرد این کشور در جهت حفظ منافع استراتژیک در جنگ جهانی اول و رقابت با دیگر کشورهای اروپایی در منطقۀ خاورمیانه، ارزیابی شده است.[۱۴] به باور برخی از پژوهشگران، جنبش صهیونیسم در آستانۀ جنگ جهانی اول برای اشغال فلسطین و تبدیل آن به یک کشور یهودی، بریتانیا را متحد خوبی تشخیص داد. از دید نظام مادی‌گرا و استعماری بریتانیا نیز، جنبش صهیونیسم برای پیشبرد اهداف استعماری و کسب حمایت‌های مادی و معنوی و حفظ منافع راهبردی آیندۀ انگلستان، ابزار مناسبی بود.[۱۵]
2. گرایش انگلستان به جانب صهیونیسم و طرفداری از طرح موطن ملی یهود در فلسطین، منافع انگلستان را در کانال سوئز و مصر حفظ می‌‌کرد؛ کنترل منطقۀ «سینا» و غرب «سوئز» از این جهت مهم بود تا منطقۀ حائل برای جلوگیری از دستیابی قدرتهای رقیب اروپایی به این کانال مهم و در نتیجه مانعی برای این شاهراه حیاتی به هند و شرق آسیا شود.[۱۶]
3. یهودیان سراسر جهان از نظر مادی و معنوی از انگلستان و اهداف جنگی آن حمایت میکردند.
4. حمایت از موطن ملی یهود باعث می‌‌شد یهودیان پرنفوذ آمریکا، دولت آمریکا را برای ورود به جنگ به نفع انگلستان و متفقین تشویق کنند.
5. حمایت از صهیونیسم باعث می‌‌شد یهودیان روسیه به دولت کمونیستی فشار آورند تا از تسلیم‌شدن در جنگ به نفع آلمان خودداری کند.[۱۷]
محبوبیت بالفور در میان صهیونیست‌ها
جمیز بالفور به‌دلیل نقش مهم در تدوین و صدور اعلامیه و خدمات دیگر به صهیونیسم، از محبوبیت زیادی میان صهیونیست‌ها برخودار است. برای مثال یک مزرعۀ اشتراکی به نام «بالفوریا» هنگام حضور وی در فلسطین اشغالی تأسیس شد. در شهر قدس اشغالی و تل‌آویو نیز خیابان‌هایی به نام وی نام‌گذاری شده است. همچنین بسیاری از صهیونیست‌ها نام بالفور را بر فرزندان خود می‌نهند.[۱۸]
پیامدهای اعلامیۀ بالفور
1. زمینه‌سازی قانونی و سیاسی برای تشکیل اسرائیل
این اعلامیه دولت بریتانیا را متعهد به «ایجاد یک خانه ملی برای یهودیان در فلسطین» و تسهیل «دستیابی به این هدف» کرد. به‌همین دلیل، در 1923م قیمومیت رسمی بریتانیا بر فلسطین ایجاد شد و تا 1948م ادامه یافت. در این دورۀ 25 ساله، بریتانیا زمینۀ مهاجرت گستردۀ یهودیان به فلسطین و زمینۀ قانونی و سیاسی لازم را برای تشکیل دولت مستقل یهود در سرزمین فلسطین فراهم کرد.[۱۹] از سوی دیگر «هربرت ساموئل» نمایندۀ عالی انگلیس در فلسطین که یک یهودی بود، 100 هزار کارمند را با خود به فلسطین آورد که 80 هزار نفر آنها نظامی بودند و هدف آنها مقابله با هرگونه شورش مردم فلسطین در سرزمین‌های اشغالی بود.[۲۰] ساموئل نیز گفته بود که پس از استقلال یهودیان در فلسطین، این دولت بخشی از تمدن غرب بوده و از منافع آن همواره دفاع می‌کند.[۲۱]
2. کشتار و سرکوب بی‌رحمانۀ فلسطینیان
از زمانی که قیمومیت بریتانیا آغاز شد، به شهروندان بومی فلسطین مانند «بیگانه» نگریسته و سرکوب می‌شدند. درگیری‌ها میان نیروهای انگلیسی با فلسطینی‌ها از 1936م تا 1939م ادامه یافت. در آوریل 1936م، «کمیته ملی عرب» که تازه تأسیس شده بود، از فلسطینی‌ها خواست برای اعتراض به استعمار بریتانیا و مهاجرت فزایندۀ یهودیان، دست به اعتصاب عمومی بزنند، از پرداخت مالیات خودداری و محصولات یهودی را تحریم کنند. این اعتصاب 6 ماهه توسط انگلیسی‌ها که کمپین دستگیری دسته‌جمعی و تخریب خانه‌های فلسطینیان را به راه انداختند، به طرز وحشیانه‌ای سرکوب شد. مرحلۀ دوم قیام مردم فلسطین در اواخر 1937م آغاز و توسط «جنبش مقاومت دهقانی فلسطین» رهبری شد، اما نیروهای استعمار آن را هدف قرار داد. در نیمۀ دوم 1939م، بریتانیا 30 هزار سرباز در فلسطین جمع‌آوری کرد، روستاهای فلسطینی بمباران شدند، مقررات منع آمدورفت اعمال شد، خانه‌ها تخریب و بازداشت‌های اداری و قتل‌های فجیع فلسطینیان به اوج خود رسید. [۲۲]
3. تقویت یهودیان
نیروهای انگلیسی همزمان با سرکوب بی‌رحمانۀ فلسطینیان، به تقویت یهودیان می‌پرداختند و همزمان آنها را از دیگر نقاط جهان به فلسطین وارد و با جامعۀ مهاجران یهودی همکاری میکردند. در همین راستا، گروه‌های مسلح و یک «نیروی ضدشورش» به رهبری انگلیس از اشغالگران یهودی به نام «جوخه‌های شبانۀ ویژه» تشکیل شد. در داخل «یشوف» (جامعۀ شهرک‌نشینان پیشا دولت)، اسلحه به‌طور مخفیانه وارد شد و کارخانه‌های اسلحه‌سازی برای گسترش هاگانا (شبه‌نظامیان یهودی که بعدها هستۀ اصلی ارتش اسرائیل را شکل داد) تأسیس شد. در آن سه سال قیام، 5 هزار فلسطینی کشته، 15 تا 20 هزار زخمی و 5600 نفر زندانی شدند. در حالیکه در زمان صدور اعلامیۀ بالفور، تعداد یهودیان فلسطین 7% از کل جمعیت فلسطین بود، اما تا 1947م جمعیت آنها به 33 درصد فلسطین افزایش یافت.[۲۳]
4. تجزیۀ کشور فلسطین
سازمان ملل قطعنامۀ 181 را تصویب کرد که بر اساس آن خواستار تقسیم کشور فلسطین به دو کشور عربی و یهودی شد. فلسطینی‌ها این طرح را رد کردند؛ زیرا حدود 56 درصد از فلسطین، از جمله بیشتر مناطق حاصل‌خیز ساحلی را به دولت یهود اختصاص می‌داد. در آن زمان، فلسطینیان مالک 94 درصد فلسطین تاریخی بودند و 67 درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دادند.[۲۴]
پس از پایان‌یافتن قیمومیت رسمی انگلستان بر کشور فلسطین در ۱۴ می[۲۵] یا [۲۶] می[27]۱۹۴۸م، حاکمان انگلیس، رژیم صهیونیستی را جایگزین خود کردند و یهودیان مهاجر در سرزمین‌هایی که سازمان ملل متحد به آنها اختصاص داده بود، ساکن شدند.[۲۷] «دیوید بِن گُورِیُون» (اولین نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی) در ۱۴ می ۱۹۴۸م در سالن اجتماعات شهر تِل‌ْآویو، استقلال و تأسیس دولت یهودی اسرائیل را اعلام کرد. از این پس اشغال رسمی فلسطین آغاز شد. [۲۸]
6. بی ثباتی و ناامنی در منطقه
از پیامدهای مهم اعلامیۀ بالفور علاوه‌بر آوارگی ملت فلسطین با قدمتی چندین هزارساله در سرزمین فلسطین، بی‌ثباتی، ناامنی، منازعات خونین و به تبع آن ایجاد تنش‌های روزافزون در منطقۀ حساس غرب آسیا بوده که زندگی میلیون‌ها انسان را تحت تأثیر قرار داده است.[۲۹]
واکنش‌ها
1. مردم فلسطین
در این اعلامیه بر خلاف منشور جامعۀ ملل و توافق نیروهای متفقین مبنی بر احترام به حق تعیین سرنوشت مردمان ملل مختلف و نیز بر خلاف توافقات بین بریتانیایی‌ها و سران عرب که با متفقین ضد عثمانی‌ها مبارزه کرده بودند، حقوق سیاسی مردم فلسطین، حق تعیین سرنوشت آنها و حتی حق آنها در مشارکت و مشورت در مورد آیندۀ کشور خود نادیده گرفت شد. به‌همین دلیل بعد از فاش‌شدن بیانیۀ بالفور اعتراضات سراسر فلسطین را فرا گرفت.[۳۰] در ۱۹۲۱م یک هیأت رسمی از جانب فلسطینیان برای درخواست لغو اعلامیۀ بالفور به لندن رفت. این هیأت اعلامیۀ بالفور را مغایر با مادۀ ۲۲ اعلامیۀ جامعۀ ملل دانست.[۳۱] مردم فلسطین با تشکیل انجمن‌ها و جمعیت‌ها و برپایی کنگره‌ها و کنفرانس‌ها در فلسطین و سوریه مخالفت خود را با اعلامیه ابراز کردند. در صحنۀ اجتماعی نیز اعتراضات مردمی به‌صورت گسترده در سراسر فلسطین به وقوع پیوست[۳۲] و درگیری‌های پراکنده‌ای در طول مرزهای فلسطین و سوریه رخ داد.[۳۳]
2. کشورهای غربی
وقتی این اعلامیه صادر شد، صهیونیست‌ها آن را «منشور یا امتیاز» نامیدند. فرانسه و ایتالیا پیشاپیش با آن موافقت کرده بودند و سپس آمریکا نیز از آن حمایت کرد.[۳۴] این اعلامیه در کنفرانس متفقین در «سان رِموی» کشور ایتالیا در آوریل ۱۹۲۰م نیز مورد تأیید قرار گرفت و تصمیم گرفته شد قیمومت فلسطین که اعلامیۀ بالفور در چهارچوب آن قرار می‌گرفت، به انگلیس واگذار شود.[۳۵]
3. مخالفت برخی یهودیان با اعلامیۀ بالفور
این اعلامیه مخالفان بسیاری داشت. یکی از مخالفان سرسخت اعلامیۀ بالفور، «ادوین مونتاگیو» از یهودیان سرشناس ضد صهیونیست و وزیر خزانه‌‌داری وقت انگلیس بود که صهیونیسم و تشکیل دولتی یهودی را با وفاداری یهودیان نسبت به کشورهای متبوع خود و نیز با حقوق عرب‌ها متعارض می‌دانست.[۳۶] از نخستین کسانی که دربارۀ اعلامیۀ بالفور اعلام خطر کرد، «لُرد کرزن» سیاست‌مدار معروف انگلیسی بود. او یک‌‌هفته پیش از انتشار اعلامیه اظهار داشت که فلسطینیان با نیم‌‌میلیون جمعیت هرگز تن به واگذاری زمین خود به مهاجران یهودی نخواهند داد. همچنین برخی از گروه‌های یهودی در اروپا و آمریکا نیز با اصل ایجاد میهن ملی یهود مخالف بودند. [۳۷]
اعتبار حقوقی اعلامیۀ بالفور
کارشناسان اعلامیۀ بالفور را به دلایل حقوقی و تاریخی ذیل فاقد اعتبار حقوقی می‌دانند؛
1. دولت بریتانیا بهعنوان تهیه‌کننده و صادرکننده در تاریخی که اعلامیۀ بالفور ساخته شد، هیچ‌گونه حاکمیتی بر فلسطین نداشت و این منطقه بخشی از امپراطوری عثمانی بود. از سوی دیگر به نظر کارشناسان اعلامیۀ بالفور به‌دلیل تجاوز به حقوق طبیعی و قانونی ملت فلسطین بی‌اعتبار است.[۳۸]
2. در اعلامیه کلمۀ «عرب چه مسلمان و چه مسیحی» ذکر نشده، بلکه در آن عبارت «غیر یهودیان در فلسطین» آمده است، در حالیکه در آن زمان عرب‌ها 93 درصد از جمعیت فلسطین و یهودیان 7 درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دادند؛ بدین‌ترتیب حقوق 93 درصد مردم فلسطین پایمال شده است.[۳۹]
3. اعلامیه به‌صورت محرمانه صادر شد و تا 1917م از عرب‌ها به‌طور کلی و از مردم فلسطین به‌طور خاص پوشیده ماند.
4. انگلیس در 1915م به «شریف حسین»، حاکم مکه وعده داد که فلسطین پس از پایان جنگ جهانی بخشی از یک کشور عربی مستقل باشد، اما پس از دو سال فلسطین را به صهیونیست‌ها واگذار کرد و بدین‌ترتیب پیمان خود با عرب‌ها را نقض کرد و حقوق کشورهای عربی را کاملا نادیده گرفت.[۴۰]
5. از نظرتاریخی پیش از آن که یهودیان ساکن فلسطین شوند، این کشور متعلق به عرب‌ها بود و آثار عرب‌های کنعانی، خود شاهدی بر این امر است. اما آثار یهودی در فلسطین یافت نشده و تلاش‌های بسیار برای دستیابی به آثار یهودیان در این سرزمین به نتیجه‌ای نرسیده است.[۴۱]
درخواست عذرخواهی
در صدمین سالگرد صدور اعلامیۀ بالفور، 13 هزار و 331 هزار انگلیسی در قالب کمپین «حمایت از آرمان فلسطین» با امضای طوماری خواستار عذرخواهی رسمی دولت انگلیس از ملت فلسطین به‌دلیل صدور اعلامیۀ بالفور شدند؛ اما دولت انگلیس به این درخواست جواب رد داده و نقش خود در ایجاد دولت اسرائیل را افتخارآمیز دانسته است. در این طومار آمده است که سیاست استعماری بریتانیا از 1917م تا 1948م منجر به بی‌خانمانی انبوه ملت فلسطین شده است و دولت انگلیس در حال‌حاضر برای رسیدن به راه‌حلی كه تضمین‌كنندۀ حقوق ملت فلسطین باشد، باید تلاش کند. همچنین محمود عباس، رئیس تشكیلات خودگردان فلسطین نیز از دولت انگلیس خواسته است تا به‌دلیل اشتباه تاریخی خود از ملت فلسطین عذرخواهی كند و كشور مستقل فلسطین را به رسمیت بشناسد.[۴۲]
نقش آمریکا در اعلامیۀ بالفور
اعلامیه بالفور، ابتکار بریتانیا بود، اما به نظر پژوهشگران فشار و تشویق آمریکا نیز به‌صورت قطعی، در تصویب آن نقش داشت. مدارک رسمی نیز ثابت کرده است که اعلامیۀ بالفور پیشاپیش به «ویلسون» رئیس جمهور وقت آمریکا عرضه شده و او موافقت خود را با آن اعلام کرده بود.[۴۳]
اعلامیۀ بالفور در ایران
اعلامیۀ بالفور در ایران نیز پیامدهایی داشت. از جمله بعد از این اعلامیه، یهودیان زیادی از ایران و نیز از طریق ایران به فلسطین مهاجرت کردند.[۴۴] به گفتۀ پژوهشگران، حتی ایرانیان غیریهودی، برای اولین بار از این کشور پس از صدور اعلامیۀ بالفور و با سوءاستفاده از فضای یهودستیزانه به فلسطین مهاجرت کرده‌اند. بخشی از این یهودیان ایران که در قالب یک انجمن در فلسطین اشغالی به سر می‌برند، از یهودیان مشهد هستند که تعداد آنها در 1309ش به دو هزار نفر میرسید. بنابر اسناد و آمار موجود، در طول دورۀ قیمومت 30 سالۀ انگلیس در فلسطین، 3536 ایرانی یهودی به فلسطین مهاجرت کرده‌اند.[۴۵]
منفورترین سند تاریخ
در افکار عمومی جهان، اعلامیۀ بالفور به‌دلیل اینکه انگلیس حقوق ملت فلسطین را سلب و سرزمین آنها را به مردمی واگذار کرده که هیچ سهمی در آن کشور نداشته‌اند، بهعنوان «منفورترین سند» تاریخ لقب گرفته است.[۴۶]
سالروز اعلامیۀ بالفور
سالروز انتشار اعلامیۀ بالفور همواره با اعتراضات و تظاهرات وسیعی در شهرهای مختلف سرزمین فلسطین همراه است.[۴۷] مردم فلسطین همواره در این تظاهرات، از مسئولان انگلیسی می‌خواهند که به‌دلیل صدور این اعلامیه از مردم فلسطین عذرخواهی و ظلم تاریخی که در حق مردم فلسطین مرتکب شده را جبران کنند.[۴۸]
صدسالگی اعلامیۀ بالفور
ادامۀ جانب‌داری انگلیس و آمریکا از رژیم اشغالگر صهیونیستی پس از صدسال از صدور اعلامیۀ بالفور، نتوانسته است آرمان فلسطین را پایان داده و رژیم صهیونیستی را تثبیت کند. وقایع اخیر در غزه به‌ویژه عملیات بزرگ طوفان الاقصی نیز نشان می‌دهد که اعلامیۀ بالفور و جنایات علیه فلسطین نتوانسته به این رژیم جعلی، هویت بخشد. ملت فلسطین با ادامۀ مبارزات با تمامی ابزارها و راهکارهای ممکن، از آرمان فلسطین حمایت می‌کنند.[۴۹] بر اساس گزارش منابع مختلف، سران جامعۀ یهودی نیز پس از این تجربۀ تلخ به این نتیجه رسیده‌اند که با ابراز مخالفت نسبت به صهیونیسم، کلیت یهود را از رفتار جنایت‌بار صهیونیسم تبرئه کرده و تمام بار این کارنامۀ سیاه را بر دوش عدۀ اندکی از صهیونیست‌ها بیندازند که هنوز خود را پایبند به اسرائیل می‌دانند.[۵۰]
پانویس
- ↑ ساقی، اعلامیۀ بالفور: تاریخچه، اهداف و زمینه‌های صدور، 1398ش، ص2.
- ↑ صدقه، قضیة فلسطین، 1946م، ج۱، ص۳۱-۳۲.
- ↑ سلیم، نشاط الوکالة الیهودیة لفلسطین، 1982م، ج۱، ص۲۱.
- ↑ نادیژدا، «بالفور، اعلامیه»، وب‌سایت دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ دورین، بذرهای توطئه: گزیدۀ اسناد محرمانه وزارت خارجۀ انگلیس، 1366ش، ص39.
- ↑ دیوید هرست، تفنگ و شاخۀ زیتون، 1370ش، ص34.
- ↑ ساقی، اعلامیۀ بالفور: تاریخچه، اهداف و زمینه‌های صدور، 1398ش، ص2-3.
- ↑ لوییس، بالفور و وایزمن: صهیونیست، زیلوت و پیدایش اسرائیل، 1395ش، ص32-37.
- ↑ کیالی، تاریخ نوین فلسطین، 1366ش، ص95.
- ↑ کامروا، خاورمیانه معاصر، 1391ش، ص63.
- ↑ «جاهلیت مدرن»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ احمدی، ریشههای بحران در خاورمیانه، 1369ش، ص18.
- ↑ دورین، بذرهای توطئه: گزیدۀ اسناد محرمانه وزارت خارجۀ انگلیس، 1370ش، ص17.
- ↑ احمدی، ریشههای بحران در خاورمیانه، 1369ش، ص155.
- ↑ «اشغال فلسطین 106 ساله است نه 75 ساله!»، خبرگزای فارس.
- ↑ احمدی، ریشههای بحران در خاورمیانه، 1369ش، ص155.
- ↑ لنی برنر، صهیونیسم در عصر دیکتاتورها، 1391ش، ص20.
- ↑ المسیری، دایره‌المعارف یهود و یهودیت و صهیونیسم، 1383ش، ج6، ص45.
- ↑ باقی، «ریشههای تاریخی صهیونیسم»، وب‌سایت مگیران.
- ↑ شریفی، «اعلامیۀ بالفور آغاز و معامله قرن پایان رژیم نامشروع اسرائیل»، وب‌سایت مگیران.
- ↑ ساقی، اعلامیۀ بالفور: تاریخچه، اهداف و زمینه‌های صدور، 1398ش، ص10-11.
- ↑ باقی، «ریشههای تاریخی صهیونیسم»، وب‌سایت مگیران.
- ↑ باقی، «ریشههای تاریخی صهیونیسم»، وب‌سایت مگیران.
- ↑ باقی، «ریشههای تاریخی صهیونیسم»، وب‌سایت مگیران.
- ↑ کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۱۸۶.
- ↑ زیدآبادی، دین و دولت در اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۲۸.
- ↑ فیروزآبادی، کشف الاسرار صهیونیسم، ۱۳۹۳ش، ص۲۹.
- ↑ سویدان، دایره‌المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۶۱.
- ↑ «نشست سالگرد اعلامیۀ بالفور و نقش انگلیس در شکل گیری رژیم صهیونیستی»، وب‌سایت وزارت امور خارجه.
- ↑ الموسوعة الفلسطینیة، 1984م، ج۱، ص۴۱۷.
- ↑ کیالی، تاریخ نوین فلسطین، 1366ش، ج۱، ص۱۸۶.
- ↑ کیالی، تاریخ نوین فلسطین، 1366ش، ج۱، ص۱۸۷.
- ↑ الموسوعة الفلسطینیة، 1948، ج۱، ص۴۱۷.
- ↑ «متن بیانیه بالفور چیست؟ چرا انگلیس این اعلامیه را صادر کرد؟»، وب‌سایت اندیشکدۀ اریحا.
- ↑ کیالی، تاریخ نوین فلسطین، 1366ش، ج۱، ص۱۸۶.
- ↑ جفریز، فلسطین: الیکم الحقیقة، 1971م، ج۱، ص۲۶۲-۲۶۴.
- ↑ فهمی، الهجرة الیهودیة الی فلسطین المحتلة،1971م، ج۱، ص۱۰۳؛ الموسوعة الفلسطینیة، 1984م، ج۱، ص۴۱۷.
- ↑ سویدان، دایره‌المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص257-258.
- ↑ ویر، انجمن سری پروشیم، 1394ش، ص37.
- ↑ مرادی، مجموعه مقالات همایش فلسطین از منظر حقوق بین‌الملل، 1383ش، ص265-264؛ «چرا اعلامیۀ بالفور از اصل باطل است؟»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «چرا اعلامیۀ بالفور از اصل باطل است؟»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «دولت انگلیس: ما به نقش خود در ایجاد اسراییل افتخار می‌كنیم»، خبرگزای ایرنا.
- ↑ الموسوعة الفلسطینیة، 1984م، ج1، ص393.
- ↑ ولایتی، ایران و مسئله فلسطین، 1376ش، ص69.
- ↑ کیوان، یهود در خاورمیانه، 1394ش، ص152-151.
- ↑ «اعلامیۀ بالفور منفورترین سند تاریخی است/آشکارشدن چهرۀ انگلیس»، خبرگزاری مهر.
- ↑ کیالی، تاریخ نوین فلسطین، 1366ش، ج۱، ص۱۹۶-۱۹۷.
- ↑ «تظاهرات فلسطینی‌ها در سالروز امضای اعلامیۀ بالفور»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «نشست سالگرد اعلامیۀ بالفور و نقش انگلیس در شکل‌گیری رژیم صهیونیستی»، وب‌سایت وزارت امور خارجه.
- ↑ «نگاهی به زاوایای پیدا و پنهان اعلامیۀ بالفور و حوادث مقارن با آن در ایران»، خبرگزاری بینالمللی قدس.
منابع
احمدی، حمید، ریشههای بحران در خاورمیانه، تهران، مؤسسۀ کیهان، 1369ش.
«اشغال فلسطین 106 ساله است نه 75 ساله!»، خبرگزای فارس، تاریخ درج مطلب: 9 آبان 1402ش.
«اعلامیۀ بالفور منفورترین سند تاریخی است/آشکارشدن چهرۀ انگلیس»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۶ش.
«تظاهرات فلسطینی‌ها در سالروز امضای اعلامیۀ بالفور»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آبان ۱۳۹۲ش.
«جاهلیت مدرن»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 10 اسفند 1400ش.
«چرا اعلامیۀ بالفور از اصل باطل است؟»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آبان ۱۳۹۲ش.
«دولت انگلیس: ما به نقش خود در ایجاد اسراییل افتخار می‌كنیم»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 3 اردیبهشت 1396ش.
باقی، محمدحسین، «ریشههای تاریخی صهیونیسم»، وب‌سایت مگیران، تاریخ درج مطلب: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش.
جفریز، ج م ن، فلسطین: الیکم الحقیقة، ترجمۀ احمد خلیل الحاج، قاهره، بی‌نا، ۱۹۷۱م.
دورین، اینگرامز، بذرهای توطئه: گزیدۀ اسناد محرمانه وزارت خارجه انگلیس، ترجمۀ حسین ابوترابیان، تهران، اطلاعات، 1366ش.
زیدآبادی، احمد، دین و دولت در اسرائیل، تهران، روزنگار، ۱۳۸۱ش.
ساقی، سیدابوالفضل، اعلامیۀ بالفور: تاریخچه، اهداف و زمینه‌های صدور، تهران، پژوهش‌های حقوق و ادیان، 1398ش.
سلیم، محمد عبدالرئوف، نشاط الوکالة الیهودیة لفلسطین، بیروت، مؤسسة العربیة للدراسات و النشر، ۱۹۸۲م.
سویدان، طارق، دایره‌المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ترجمه و تحقیق جمعی از مترجمان و محققان، تهران، سایان، ۱۳۹۱ش.
شریفی، فریده، «اعلامیۀ بالفور آغاز و معامله قرن پایان رژیم نامشروع اسرائیل»، وب‌سایت مگیران، تاریخ درج مطلب: 27 دی 1397ش.
صدقه، نجیب، قضیة فلسطین، به‌کوشش عبدالرحمان عزام‌پاشا و جمال حسینی، بیروت، بی‌نا، ۱۹۴۶م.
فهمی، ویلیام، الهجرة الیهودیة الی فلسطین المحتلة، بیروت، معهد البحوث و الدراسات العربیة، ۱۹۷۱م.
فیروزآبادی، سیدحسن، کشف الاسرار صهیونیسم، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی، ۱۳۹۳ش.
کامروا، مهران، خاورمیانه معاصر، ترجمه محمدباقر قالیباف و سیدموسی پورموسوی، تهران، قومس، 1391ش.
کفاش، حامد و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، تهران، سایان، ۱۳۹۲ش.
کیالی، عبدالوهاب، تاریخ نوین فلسطین، ترجمۀ محمد جواهرکلام، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۶ش.
کیوان، مأمون، یهود در خاورمیانه، ترجمۀ فاطمه کاظمی، تهران، گروه مطالعات اندیشهورزان آریا، 1394ش.
لنی برنر، صهیونیسم در عصر دیکتاتورها، ترجمۀ زهرا مرادی‌نسب، تهران، ساقی، 1391ش.
لوییس، جفری، بالفور و وایزمن: صهیونیست، زیلوت و پیدایش اسرائیل، ترجمۀ مهرداد ملایی، تهران، گروه مطالعات اندیشهورزان آریا، 1395ش.
«متن بیانیه بالفور چیست؟ چرا انگلیس این اعلامیه را صادر کرد؟»، وب‌سایت اندیشکدۀ اریحا، تاریخ بازدید: 1 بهمن 1402ش.
مرادی، سیرالله، مجموعۀ مقالات همایش فلسطین از منظر حقوق بین‌الملل، کردستان، دانشگاه شهرکرد، 1383ش.
المسیری، عبدالوهاب، دایرۀ‌المعارف یهود و یهودیت و صهیونیسم، ترجمۀ مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر خاورمیانه، تهران، دبیرخانۀ کنفرانس حمایت از انتفاضۀ فلسطین، 1383ش.
الموسوعة الفلسطینیة، القسم العام، دمشق، ۱۹۸۴م.
نادیژدا، خارچینکو، «بالفور، اعلامیه»، وب‌سایت دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 20 خرداد 1399ش.
«نشست سالگرد اعلامیۀ بالفور و نقش انگلیس در شکل گیری رژیم صهیونیستی»، وب‌سایت وزارت امور خارجه، تاریخ درج مطلب: 13 آبان 1402ش.
«نگاهی به زاوایای پیدا و پنهان اعلامیۀ بالفور و حوادث مقارن با آن در ایران»، خبرگزاری بینالمللی قدس، تاریخ درج مطلب: 12 آبان 1399ش.
ولایتی، علی‌اکبر، ایران و مسئله فلسطین، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1376ش.
ویر، آلیسون، انجمن سری پروشیم، ترجمۀ علی‌رضا ثمودی، تهران، خبرگزاری فارس، 1394ش.
هرست، دیوید، تفنگ و شاخۀ زیتون، ترجمۀ رحیم قاسمیان، تهران، بنیاد، 1370ش.