امنیت زن

امنیت زن؛ آرامش و کاهش آسیب‌پذیری زن در خانواده و اجتماع.

زنان به‌لحاظ‌ داشتن شرایط جسمی و روانی خاص، در وضعیت‌های گوناگون خانوادگی و اجتماعی نسبت به مردان آسیب‌پذیر‌تر هستند. اضطراب‌های موجود در محیط‌های شهری سبب کاهش امنیت زنان و به‌هم‌خوردن تعادل روانی آنها می‌شود. ایجاد امنیت با کاهش آسیب‌های فردی و اجتماعی زنان، موجب سلامت خانواده و تحکیم بنیان خانوادگی و کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شود.

مفهوم‌شناسی

امنيت، از مولفه‌هاي اساسي رفاه اجتماعي است و زنان به‌عنوان سرمايه‌هاي انساني جامعه، نقشي موثر در پيشبرد تعالي و اهداف جامعه دارند که وقوع اين مهم جز با احساس امنيت آنها در عرصه‌هاي اجتماعي امكان‌پذير نخواهد شد. امنیت اجتماعی زنان به‌معنای آن است که آنها بدون ترس و حس ناامنی به انجام وظایف خود در بستر جامعه بپردازند. البته پژوهشگران در بررسی امنیت زنان، بیشتر بر احساس امنیت، تمرکز می‌کنند و آن را برای ادامه زندگیِ بدون دغدغه، لازم می‌دانند. از این منظر، امنیت زنان به‌معنای کاهش آسیب‌پذیری آنها است.

امنیت زن در خانواده

صداقت میان اعضای خانواده، رضایت از زندگی توسط زنان، تقویت اعتماد به نفس زن توسط اعضای خانواده و صمیمیت آنها با یکدیگر از مهم‌ترین عوامل خانوادگی است که سبب تقویت امنیت زن در خانواده می‌شود. عدم احساس امنیت زن در خانواده سبب ترویج و افزایش بی‌بند و باری اخلاقی، اعتیاد، بد‌اخلاقی و گرایش زنان به محیط بیرون از خانواده می‌شود. این امر نه‌تنها آسیب‌های فردی بلکه آسیب‌های اجتماعی متعددی را به‌دنبال دارد.

امنیت زن در جامعه

فضا‌های شهری از جمله مؤلفه‌هایی هستند که امنیت اجتماعی زنان را مهیا می‌سازند. امروزه گسترش شهرنشینی و وقوع ناهنجاری‌های اجتماعی سبب ناامنی فضاهای شهری برای زنان شده و فعالیت اجتماعی آنها را با چالش روبرو کرده است. محققان با تکیه بر مستندات علمی معتقدند بين امنيت محل سكونت و حمايت اجتماعي با احساس امنيت اجتماعي زنان رابطۀ معنا‌داری وجود دارد. آزار جنسی زنان، تبعیض جنسیتی و رفتار‌های نابهنجار برخی شهروندان، فضای شهرها را برای زنان ناامن می‌کند؛ اما بلوغ اجتماعی زنان، رعایت موازین اخلاقی مانند عفاف، حجاب (چشم، گفتار، رفتار و پوشش) توسط زن‌ها و ایجاد بسترهای مناسب اجتماعی به‌لحاظ کالبدی و فرهنگی از عواملی است که امنیت اجتماعی زنان را به‌دنبال دارد.

امنیت اخلاقی زنان

اهمیت امنیت اخلاقی در زندگی به‌گونه‌ای است که عمل‌کردن به قوانین و مقررات خانوادگی و اجتماعی نیز در گرو رعایت امنیت اخلاقی است. آموزه‌های اسلام، امنیت اخلاقی را مهم‌ترین هدف پیامبران به‌شمار آورده است. کارشناسان معتقدند مهم‌ترین معیار در ایجاد امنیت اخلاقی برای زنان، رعایت عفاف و حدود پوشش با حفظ الگوی اسلامی است. در جامعه ایران نیز پوشش اسلامی از مهم‌ترین نماد‌های ایجاد امنیت اخلاقی برای زنان است. برخی اندیشمندان مسلمان، زنان را به الگوبرداری از سیره ائمه سفارش می‌کنند تا در پرتو آن، هم در امنیت اخلاقی خود و هم امنیت اخلاقی جامعه سهیم باشند.

امنیت زنان در جمهوری اسلامی ایران

بررسی‌ها نشان می‌دهد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی با گسترش موازین اسلامی در ایران، امنیت زنان در خانواده و اجتماع افزایش یافته است. ایجاد فضای امن اجتماعی برای کنشگری زنان در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی سبب شد تا زنان از انفعال خارج شده و به‌صورت عنصر فعال در عرصه‌های اجتماعی ظاهر شوند. کارشناسان معتقدند با این که اسلام به فعالیت‌های اجتماعی زنان تأکید داشته و نمود عینی آن در پیروزی انقلاب و پس از آن به نحو چشمگیری افزایش داشته است؛ اما همچنان برخی عوامل فرهنگی و باور‌ها و ملاحظات نادرست اجتماعی، امنیت زنان را در عرصۀ اجتماعی و سیاسی به خطر انداخته و مانع مشارکت اجتماعی آنها شده است.

پیامدهای اجتماعی امنیت زن

کارشناسان معتقدند هرچه وسعت امنیت فردی و اجتماعی زنان بیشتر باشد، درکنار آرامش درونی، آرامش و امنیت اجتماع نیز افزایش می‌یابد. زنی که از امنیت اجتماعی بهره‌مند باشد عامل نیرومندی در جهت حفظ سنت‌ها و روابط اجتماعی سالم و ارزش‌های انسانی و معنوی خواهد بود. همچنین امنیت زنان کمال معنوی و سلامت و طهارت نسل را به‌دنبال دارد که خود، زمینه‌ساز افزایش سلامت روحی اعضای خانواده و استحکام بنیان خانواده است. همچنین افزایش امنیت زنان سبب شکوفایی استعداد‌های نهفتۀ آنها و افزایش مشارکت اجتماعی آنها خواهد شد.

عوامل تضعیف امنیت زنان

کارشناسان معتقدند بی‌توجهی به موازین ظاهری و اخلاقی، سبب افزایش ناامنی زنان در جامعه می‌شود. ارائۀ زیبایی‌های ظاهری توسط زن‌ها، آنها را به یک کانون خطر، مبدل می‌سازد که در نهایت، آرامش و امنیت اجتماعی خودشان را تهدید می‌کند. همچنین رعایت نکردن اخلاق اجتماعی توسط عموم مردم، نگاه فرومایه و ابزاری نسبت به زنان، بی‌اعتمادی به زنان برای واگذار‌کردن مسئولیت‌ها و پست‌های مهم، از دیگر عوامل ناامنی زنان در جامعه است. وابستگی کامل زنان به مردان و وضعيت نا‌مناسب اقتصادي برای زنان، از عواملی است که احساس ناامنی زنان در جامعه را افزایش می‌دهد.

راهکارهای افزایش امنیت زنان

از مهم‌ترین راهکار‌هایی که سبب افزایش امنیت زنان می‌شود عبارت‌اند از:

1. آموزش عوامل زمینه‌ساز و تقویت‌کنندۀ امنیت زنان در محیط خانواده و اجتماع به افراد در دوره‌های مختلف تحصیلی؛
2. افزایش آگاهی دختران و زنان نسبت به توانایی‌های خود و به‌کار‌گیری آنها با رعایت موازین دینی و اخلاقی؛
3. تهیۀ فیلم و مستند توسط رسانه‌ها و صدا‌و‌سیما در راستای تقویت امنیت زنان؛
4. حضور فعال مراکز فرهنگی و رسانه‌های جمعی با نگارش آثار و مقالات علمی در حوزه امنیت زنان؛
5. معرفی زنان محجبه و چادری که در زمینه‎های مختلف اجتماعی و سیاسی مشارکت فعال داشته‌اند و بیان جلوه‎های زندگانی و موفقیت‎های آنها در کسب مدارج علمی و فرهنگی؛
6. عمل به توصیه‌های اسلام مبنی بر اهمیت جایگاه زنان در خانواده و جامعه؛
7. توانمندسازی زنان از نظر اقتصادی.

منابع

• احمدی، محمد و کلدی، علیرضا، « بررسي احساس امنيت اجتماعي زنان در شهر سنندج و عوامل اجتماعي مؤثر بر آن»، زن و جامعه، شماره 4، 1391ش.
• اسحاقی، سیدحسین، «دستاورد‌های اجتماعی زنان در نظام جمهوری اسلامی»، شمیم یاس، شماره 46، 1385ش.
• جهانبخش گنجه، صادق، «مطالعه کیفی احساس امنیت زنان در محیط خانواده مورد مطالعه: زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره در شهرستان کرج»، مطالعات زن و خانواده، شماره 2، 1399ش.
• رضوی‌نیا، معصومه، «بررسی سهم و نقش زنان در ایجاد امنیت اخلاقی جامعه از منظر قرآن و روایات با تأکید بر نظر امام خمینی»، پرتال امام خمینی، تاریخ درج مطلب: 27 خرداد 1397ش.
• صبور اردوبادی، احمد، آیین بهزیستی اسلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، 1366ش.
• عظیمی، ساره، «زنان و امنیت اجتماعی»، وب‌سایت نیپنا، تاریخ درج مطلب: 18 خرداد 1395ش.
• غیرتمند، سعید و همکاران، «آثار فردی و اجتماعی حجاب و نقش آن در امنیت اجتماعی زنان»، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره 103، 1401ش.