زیارت سلطان آقا
زیارت سلطان آقا؛ از اماکن زیارتی در شهر هرات منتسب به یکی از سادات هاشمی.
زیات سلطان آقا در قسمت جنوبی شهر هرات، امروزه، یکی از اماکن زیارتی در این شهر محسوب می‌شود.
تاریخچه
بر اساس منابع تاریخی، عبدالله الواحد فرزند زید، فرزند امام حسن مجتبی در حوالی سال ۸۸ق در این منطقه از شهر هرات، به شهادت رسیده و در همین مکان دفن شده است.[۱] عبدالله الواحد نزد مردم به میر عبدالواحد شهید و سلطان میرشهید معروف بود. امروزه مردم از او با نام سلطان آقا یاد می‌کنند.[۲] سلطان آقا را برخی پژوهشگران، فرزند مسلم بن عقیل دانسته‌اند؛[۳] گروهی او را فرزند زید بن حسن (امام حسن مجتبی)[۴] و بعضی او را از نوادگان امام حسن مجتبی و پدر عبدالعظیم حسنی، می‌دانند. [۵]
موقعیت جغرافیایی
زیارت سلطان آقا، در جنوب شهر کهنۀ هرات واقع شده که در قدیم به فیروزآباد و خنچه‌‌آباد معروف بوده و امروزه به دروازه قندهار تغییرنام داده است. دروازة قندهار بعد از قیام ۲۴ حوت هرات علیه کمونیست‌ها به‌نام میدان شهدای ۲۴ حوت تغییر نام داد.[۶]
کتیبه و بارگاه
در این زیارتگاه دو کتیبة سنگی قدیمی از جنس مرمر وجود دارد که در یکی از آنها زندگی‌‌نامة میر عبدالواحد نوشته شده و در رواق بالای سر او در دیوار غربی نصب شده است.[۷]
میر عبدالواحد دارای گنبد و بارگاه است. در اطراف این زیارت، قبرستانی وجود دارد که مردم شیعه و سنی، اموات خود را آن‌جا دفن می‌کنند. این قبرستان، از قبرستان‌های اصلی و قدیمی شیعیان در هرات است.[۸]
معماری و مرمت
در زمان حکومت آل کرت بارگاه و گنبد مزار میر عبدالواحد بنا شد؛ به‌مرور زمان خرابی‌‌هایی در بنای این بارگاه به وجود آمد که در قرن نهم توسط امیرعلی شیرنوایی مرمت شد.
در جنگ بین مجاهدین و خلقی‌ها، منطقۀ درب قندهار یا فیروزآباد قدیم، معرکۀ نبرد بین طرفین بود و عمارت این بارگاه به‌صورت کامل تخریب شد. پس از آن و در سال ۱۳۷۳ش شخصی بنام حاجی حبیب‌الله عزیزی، دوباره با هزینۀ شخصی خود بارگاه فعلی را بنا کرد.[۹]
جایگاه
بزرگانی از صوفیه همچون سیدعبدالله مختار، شیخ عمو و شیخ عبدالله مالانی توصیه به زیارت و ملازمت مزار این سید نموده‌‌اند.[۱۰]
حدود نیم‌قرن است که مردم هرات در نوروز به آن زیاتگاه رفته و مراسم جَنده یا جهنده بالا را اجرا می‌کنند. در این مراسم علمی را به نام «علم شاه اولیا مرتضی علی» در صحن زیارت برافراشته و در حدود چهل روز به‌صورت برافراشته نگه می‌‌دارند و مردم برای گرفتن حاجت‌های خود به آن‌جا می‌روند. این علم شبیه علمی است که در زیارت مزارشریف، زیارت سخی کابل و شاه مرتضی جبرئیل و امام‌زاده یحیی در سرپل، در نوروز برپا می‌شود. مردم در اجرای این مراسم عقیده دارند که اگر این علم به‌راحتی استوار شود آن سال آسان و به‌دور از امراض و خشک‌سالی خواهد بود؛ ولی اگر به‌سختی برافراشته شود آن سال، سال سخت و با مشقت خواهد بود.[۱۱]
مردم شیعه هرات در طول سال، صبح‌های جمعه به این مزار رفته، مراسم دعای ندبه و مناجات برگزار می‌کنند. بعد از آن به زیارت اموات خود رفته، فاتحه می‌خوانند و خیرات می‌‌دهند.[۱۲]
پانویس
- ↑ یاری، «مزار میر عبدالواحد شهید(پدر حضرت عبدالعظیم حسنی)»، وبلاگ هرات باستان.
- ↑ حسینی، مزارت هرات، 1346ش، ص12؛ حسینی، مقصد الاقبال سلطانیه، 1351ش، ص14.
- ↑ حسینی، مزارات هرات، 1346ش، ص12.
- ↑ فکری سلچوقی، پاورقی مزارت هرات، 1346ش، ص12.
- ↑ «سلطان آقا زیارتگاه و مأمن عاشقان خاندان رسول الله، خبرگزاری فارس.
- ↑ «سلطان آقا زیارتگاه و مأمن عاشقان خاندان رسول الله در هرات»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ حسینی، مزارات هرات، 1346ش، ص12.
- ↑ «مزار میر عبدالواحد شهید پدر عبدالعظیم حسنی»، وبلاگ هرات باستان.
- ↑ «زیارتگاه «سلطان آقا»؛ مدفن بسیاری از شیعیان هرات»، وب‌سایت آخرین خبر.
- ↑ حسینی، مزارت هرات، 1346ش، ص12.
- ↑ «سلطان آقا زیارتگاه و مأمن عاشقان خاندان رسول الله، خبرگزاری فارس.
- ↑ یاری، «مزار میر عبدالواحد شهید، پدر عبدالعظیم حسنی»، وبلاگ هرات باستان.
منابع
- «زیارتگاه سلطان آقا مدفن بسیاری از شیعیان هرات» وب‌سایت آخرین خبر، تاریخ درج مطلب: 19 مرداد 1395ش.
- حسینی، سیدعبدالله، مزارات هرات، تحقیق فکری سلجقوی، بی‌جا، بی‌نا، 1346ش.
- حسینی، سیدعبدالله، مقصد الاقبال سلطانیه، به‌تصحیح مایل هروی، چاپخانۀ داور پناه، 1351ش.
- «سلطان آقا زیارتگاه و مأمن عاشقان خاندان رسول‌‌الله در هرات»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: 10 اگوست 2015م.
- یاری، غلام حیدر، «مزار میر عبدالواحد شهید پدر عبدالعظیم حسنی»، وبلاگ هرات باستان، تاریخ درج مطلب: 19 دی‌ماه 1392ش.