صفدر توکلی
صفدر توکلی، هنرمند و خوانندۀ مشهور افغانستان.
صفدر توکلی، آوازخوان، موسیقی‌دان و از نوازندگان مشهور رادیو و تلویزیون ملی افغانستان است که به‌عنوان «سلطان دَمبُورَه» در این کشور شناخته می‌شود.
کودکی
صفدر توکلی، فرزند فضل‌احمد، در 1320ش، در «يَکَاولَنگ»، یکی از اُلُسوَالِی‌های (شهرستان) ولایت (استان) «بامیان» متولد شد[۱] و آوازخوانی را در سن 16 سالگی، شروع کرد.[۲] صفدر، در همان نوجوانی با «دَمبُورَه»، از مهمترین آلات موسیقی سنتی هزارگی، آشنا و به آن علاقه‌مند شد. او قدم در راه دشواری گذاشته بود؛ زیرا نوع نگاه و سبک‌زندگی مردم محل، موسیقی و آوازخوانی را در آن زمان در محدودۀ تابوهای اجتماعی دسته‌بندی می‌کرد. به‌همین دلیل در ابتدا با مخالفت شدید پدر و خانواده مواجه و آلات موسیقی او چندبار شکسته شد؛ اما او با صدای خوش، نبوغ ذاتی و پشتکار شخصی که داشت، بر همه موانع فرهنگی و اجتماعی فایق آمد و به‌تدریج مورد حمایت و تشویق قرار گرفت.[۳]
جوانی
صفدر توکلی، در سال 1345ش برای شرکت در یک مسابقۀ کشوری آوازخوانی که توسط وزارت «اطلاعات و فرهنگ» افغانستان ترتیب داده شده بود، به کابل، پایخت افغانستان رفت و بعد از پیروزی در مسابقه، کار خود را در رادیوی افغانستان شروع کرد. همچنین، از طرف وزارت اطلاعات و فرهنگ به‌طور رسمی مأمور شد تا با سفر به‌مناطق مختلف هزاره‌نشین، آهنگهای محلی هزارگی را جمع‌آوری کند.[۴] او بعد از شهرت در افغانستان، به کشورهای مختلف آسیای میانه، چین، هند و مغولستان سفر کرد و در معرفی موسیقی محلی افغانستان به جهان نقش مؤثر داشت.[۵]
مهارت
صفدر توکلی، خود ترانه می‌سرود و آهنگ می‌ساخت. در نواختن دمبوره چنان مهارت داشت که به اسطورۀ «دمبوره‌نوازی» در بین نسل خود مشهور شده بود.[۶]
مسئولیت
توکلی از سال ۱۳۶۴ش تا سال ۱۳۷۵ش، سرپرستی گروه هنری وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان را به عهده داشت.[۷]
سبک هنری
صفدر، در موسیقی سنتی و محلی هزاره‌ها سبک ویژه‌ای دارد که به «سبک صفدر» مشهور است و به گفتۀ خود او شامل آهنگهای «عاشقانه»، «اعتراضی» و «ملی‌خوانی»، می‌شود.[۸] اشعار زیر در یکی از آهنگهای صفدر به‌کار رفته که به‌عنوان نماد اتحاد ملی شناخته می‌شود.:[۹]
| اگر از باميان و قندهاريم | همگی پگ (همه) بيراريم (برادریم) | |
| و يا از کابل و بلخ و تخاريم | همگی پگ بيراريم | |
| اگر از لُوگَر و غزنی و غُورات | و يا هلمند و هرات | |
| گِرشک و پَکتِيَا و نَنگَرهَاريم | همگی پگ بيراريم | |
| اگر از وَردَک و نيمروز، اُرزگان | قلات و هم کَناران | |
| اگر از کاپيسا و چاريکاريم | همگی پگ بيراريم | |
| اگر از کندوز و بغلان و لغمان | فراه و پَکتِيکَایيم | |
| هميشه در پناه کرديگاريم | همگی پگ بيراريم | |
| اگر از بادغيس و فرياب جوزجان | بدخشان و سمنگان | |
| چنان در يک خط و در يک قطاريم | همگی پگ بیراريم |
آهنگهای ثبت‌شده
صفدر ۴۰۰ آهنگ مختلف در رادیو و تلویزیون افغانستان، ثبت کرده است.[۱۰]
افتخارات
- کسب مدال صداقت در موسیقی؛[۱۱]
- گرفتن چندین جایزه بین‌المللی؛
- دریافت لقب «سلطان دمبوره» افغانستان؛[۱۲]
- کسب مدال‌های افتخار از کشورهای مختلف.[۱۳]
یادبود
به‌منظور تجلیل از فعالیت‌های هنری صفدر توکلی، اولین جشنوارۀ فرهنگی «دمبوره»، در تیر 1396ش در مرکز بامیان برگزار[۱۴] و تندیس این هنرمند، به احترام فعالیت‌های 50 سالۀ هنری او، رونمایی شد.[۱۵]
پانویس
- ↑ «زندگي‌نامۀ مفاخر موسيقي هزارگي»، وب‌سایت انجمن فرهنگی تکوین.
- ↑ «دمبوره‌ام را که سور می‌کردم، بسیار قشنگ معلوم می‌شد»، وب‌سایت جادۀ ابریشم.
- ↑ «دمبوره‌ام را که سور می‌کردم، بسیار قشنگ معلوم می‌شد»، وب‌سایت جادۀ ابریشم.
- ↑ «دمبوره‌ام را که سور می‌کردم، بسیار قشنگ معلوم می‌شد»، وب‌سایت جادۀ ابریشم.
- ↑ «دمبوره‌ام را که سور می‌کردم، بسیار قشنگ معلوم می‌شد»، وب‌سایت جادۀ ابریشم.
- ↑ «صفدر توکلی سلطان دمبوره و گل زمان بابای موسیقی پشتو معرفی شدند»، وب‌سایت آی فیلم دو.
- ↑ «صفدر توکلی سلطان دمبوره و گل زمان بابای موسیقی پشتو معرفی شدند»، وب‌سایت آی فیلم دو.
- ↑ «دمبوره‌ام را که سور می‌کردم، بسیار قشنگ معلوم می‌شد»، وب‌سایت جادۀ ابریشم.
- ↑ «زندگي‌نامۀ مفاخر موسيقي هزارگي»، وب‌سایت انجمن فرهنگی تکوین.
- ↑ «دمبوره‌ام را که سور می‌کردم، بسیار قشنگ معلوم می‌شد»، وب‌سایت جادۀ ابریشم.
- ↑ «صفدر توکلی سلطان دمبوره و گل زمان بابای موسیقی پشتو معرفی شدند»، وب‌سایت آی فیلم دو.
- ↑ «موسیقی محلی بامیان در آستانۀ فراموشی»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
- ↑ «صفدر توکلی سلطان دمبوره و گل زمان بابای موسیقی پشتو معرفی شدند»، وب‌سایت آی فیلم دو.
- ↑ «سومین جشنواره دمبوره در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ افغانستان ما.
- ↑ «دمبوره‌ام را که سور می‌کردم، بسیار قشنگ معلوم می‌شد»، وب‌سایت جادۀ ابریشم.
منابع
- «دمبوره‌ام را که سور می‌کردم، بسیار قشنگ معلوم می‌شد»، وب‌سایت جادۀ ابریشم، تاریخ درج مطلب: 16 اردیبهشت 1399ش.
- «زندگي‌نامۀ مفاخر موسيقي هزارگي»، وب‌سایت انجمن فرهنگی تکوین، تاریخ بازدید: 3 بهمن 1401ش.
- «سومین جشنواره دمبوره در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ افغانستان ما، تاریخ درج مطلب: 2 مهر 1398ش.
- «صفدر توکلی سلطان دمبوره و گل زمان بابای موسیقی پشتو معرفی شدند»، وب‌سایت آی فیلم دو، تاریخ درج مطلب: 7 اسفند 1399ش.
- «موسیقی محلی بامیان در آستانۀ فراموشی»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان، تاریخ درج مطلب: 24 دی 1390ش.